Paul Kruger, de leeuw van Zuid-Afrika

[p. 116]

Hoofdstuk XVIII.
Met Paul Kruger op stap.

Het marktplein van Lijdenburg stond vol mensen, die enigszins ongeduldig wachtten.

Eensklaps kwam er een jongen aandraven, die zo hard hij kon, uitriep:

‘Daar komt Oom Paul, daar komt Oom Paul.’

Aller ogen keken nu in de richting, die de jongen gewezen had en verheugd hoorde men nu drie saluutschoten, die het teken waren, dat Kruger vlak bij was. Weldra reed de grote bagagewagen van de President het marktplein op, getrokken door acht muilezels, daarna kwamen de voorrijders en eindelijk zag men de wagen, waarin de President zelf was gezeten.

Er steeg een hoera-geroep op, toen de President zijn rijtuig verliet en de trappen van het raadhuis beklom.

Kort geleden was hij voor de derde maal tot President gekozen en dat hij slechts een meerderheid van achthonderd stemmen behaalde op Piet Joubert, was wel een bewijs, dat er iets haperde.

De Leeuw van Zuid-Afrika was nu echter evenmin bang voor mopperende burgers, als vroeger voor wilde dieren of woeste Kaffers. Daarom bracht hij nu een bezoek aan Lijdenburg, ofschoon hij wist, dat daar heel wat ontevredenen waren.

Zodra het stil geworden was, begon de President te spreken. Hij vertelde de burgers, dat hij enkele jaren geleden een reis had gemaakt naar Europa en dat hij daar een bezoek had gebracht aan de Britse Munt te Londen. Hij beschreef hoe de gouden munten werden gemaakt, hoe nauwkeurig de weegmachines waren en dat hij daar ook een instrument had gezien, dat veel geleek op de slurf van een olifant. Automatisch werden door dit instrument de goudstukken, die te licht waren, opgepakt en weggeworpen.

[p. 117]

De mensen luisterden met genoegen naar de verhalen, die de President deed, want Paul Kruger kon prettig vertellen. Toch was het duidelijk te zien, dat velen niet tevreden waren.

Was hij daarvoor nu naar Lijdenburg gekomen, om te vertellen, wat voor moois er zoal in Europa te zien was? De meeste mensen hadden veel te veel zorgen aan het hoofd, om naar zulke verhalen te kunnen luisteren.

Opeens schreeuwde een Boer uit de menigte: ‘We hebben nu al genoeg gehoord over de wonderen van Europa; de President moet ons nu maar eens vertellen, hoe we betere prijzen kunnen maken voor onze gerst! Toen de Engelsen baas waren, kregen we zeven à negen gulden voor een zak en nu maar ongeveer één gulden!’

Kruger was door deze onbeleefde uitroep allerminst uit het veld geslagen.

‘Jij moet mij eens zeggen, hoeveel zak gerst jij per jaar oogst!’ zei hij.

‘Zo wat driehonderd!’ was het antwoord.

‘En hoeveel heb je daarvan voor je zelf nodig?’

‘Ongeveer honderdvijftig!’

‘Juist, dat is weer dezelfde geschiedenis, die ik overal aantref. Daar staat een man, die maar honderdvijftig zakken gerst nodig heeft en hij slooft zich uit, om er driehonderd te oogsten. Met zulke mensen kan ik geen geduld hebben!’

‘Bravo! Goed zo!’ werd er van verschillende kanten geroepen.

Op een andere plaats uitten verschillende burgers hun ontevredenheid over een of andere wet, die pas in werking was getreden.

‘Hoort eens,’ antwoordde de President, ‘jullie lopen maar te pruttelen, Oom Paul doet dit en Oom Paul doet dat, maar het is Oom Paul niet, die het doet. Jullie zijn het, jullie allemaal tezamen maken die wetten. Jullie zenden je vertegenwoordigers naar de Volksraad en die zeggen, wat jullie er van denkt, en dan maakt de Raad wetten en dus zijn jullie het zèlf, niet Oom Paul, die de wetten maakt.’

De nachten werden meestal doorgebracht op een boerderij, omdat er geen hotels waren. Als de President had uitgespannen bij een of andere hoeve, waar hij de nacht zou doorbrengen, zaten alle kamers en bijgebouwen vol mensen, die Paul Kruger wilden horen spreken, of die hem iets te vragen

[p. 118]

hadden. Als de maaltijd, die te zijner ere was aangericht, afgelopen was, zetten de mannen zich rondom het haardvuur. Dan haalde Kruger zijn pijp voor de dag en zei: ‘Nou Oom Paul bij jullie is, vertel of vraag hem nou maar, wat je wilt, zeg maar op.’

't Gebeurde eens, dat hij op een plaats was, waar heel wat pruttelaars waren. Dat wist de President. Toen hij gezegd had, dat ze nu maar eens voor de dag moesten komen met hun klachten, zwegen ze allen.

Blijkbaar waren ze bang voor hem. Toen werd de President boos en zei: ‘Jullie zijn net kraaien, die onder 't vliegen de hele dag maar ka, ka, ka roepen, als je vertelt, wat je wel allemaal zult gaan zeggen; maar nu Oom Paul er is, zijn jullie stil.’

Dan werd er gelachen en langzamerhand kwamen de tongen los en vertelde ieder de grieven, waarmee hij rondliep.

't Ging er altijd heel gemoedelijk toe, als Oom Paul op stap was. Werkelijk boos zag men hem maar zelden. Eens echter gebeurde het, dat iemand durfde spotten en toen werd Paul Kruger echt boos en gaf hij tegelijk de spotter een vlijmscherp antwoord. Want Paul Kruger was een oprecht gelovig man en de Bijbel was hem dierbaar boven alles.

Het was bij een bezoek aan een afgelegen deel van Transvaal. Door een of andere oorzaak was de wagen, waarin de proviand werd vervoerd, niet komen opdagen en toen de reizigers op de pleisterplaats waren aangekomen, wachtten zij tevergeefs en ondertussen kregen ze lelijk honger. Een van het gezelschap meende toen, dat hij een grap kon maken ten koste van Paul Kruger. Hij zei: ‘Oom Paul, de mensen hier zeggen, dat u in wonderen gelooft en dat u alles gelooft, wat er in de Bijbel staat.’

‘Dat doe ik,’ antwoordde Kruger, ‘en dat zal ik altijd blijven doen.’

‘Wel, als de raven dan voedsel naar Elia brachten waarom kan God mij dan geen voedsel met de kraaien zenden?’ vroeg de spotter.

Kruger's gelaat betrok op het horen van deze vraag, want hij haatte elke oneerbiedigheid op het punt van de godsdienst. Hij keek de spotter scherp aan en zei toen op kalme, doch snijdende toon:

‘Omdat Elia een profeet was, die een zending had, terwijl

[p. 119]

gij slechts een vraatzuchtige dwaas zijt en indien God de kraaien tot u zendt, zal het waarschijnlijk zijn, opdat zij niet u, maar zich aan u zullen verzadigen!’

Het was een hele poos stil in het gezelschap. Men gevoelde, dat Kruger de spotter zijn verdiende loon had gegeven.

Op zijn rondreizen werd er natuurlijk ook gesproken over meer welvaart. Paul Kruger beloofde zijn volk, dat de regering er steeds op uit was, om de stoffelijke welvaart van het land te verhogen en dat er op dit gebied ook stellig uitkomst zou komen.

Veel eerder, dan Paul Kruger vermoed had, ging deze profetie in vervulling. Onverwacht werd in een rotsgebied, dat zich over een lengte van zeventig à tachtig mijl in een halvemaanvorm uitstrekte, gouderts gevonden en wel van zó hoog gehalte en in zó grote hoeveelheid, als nog nooit ergens ter wereld was aangetroffen. Dit waren de goudvelden van de Witwatersrand, hemelsbreed geen dertig mijl van Paul Kruger's woning verwijderd. De goudvoorraad, die daar in de bodem verborgen lag, was onuitputtelijk groot en het is te begrijpen, dat van alle kanten de mensen toestroomden, om daar met gouddelven hun geluk te beproeven. Daar op Witwatersrand waren grote schatten te vergaren en uit alle landen kwamen de avonturiers dan ook opdagen.

Een opgewonden burger kwam het nieuws aan Piet Joubert meedelen. De generaal was allesbehalve opgetogen over dit nieuws, en keek de boodschapper bedroefd aan.

‘Huil jij maar liever,’ antwoordde hij, ‘want dat goud zal ons land in bloed drenken.’

En heel spoedig bleek het, dat Joubert gelijk had.

Er verrees op Witwatersrand een gouddelversstad, Johannesburg geheten, terwijl de Transvaalse Regering een ‘Delvers-Raad’ instelde, welke de onderlinge geschillen van de delvers kon regelen.

Toen het gouddelven daar in volle gang was, bracht Paul Kruger er zijn eerste bezoek. De gouddelvers ontvingen hem met een reeks klachten over de maatregelen der regering. Hij nam wel nota van de klachten, maar was toch niet al te toeschietelijk. Hij wist maar al te goed, welk volkje hij voor zich had. 't Waren mensen, die geen minuut het belang van het land in het oog hielden, maar die er alleen op uit waren, zoveel en zo vlug mogelijk schatten te vergaren, desnoods ten

[p. 120]

koste van alles. Hij zeide hun, dat ze hun bezwaren maar op schrift moesten stellen en bij de ‘Delvers-Raad’ indienen. Deze zou ze dan nauwkeurig onderzoeken en overwegen, wat aan de Regering geadviseerd kon worden om te doen.

Daarop keerde hij naar Pretoria terug, maar hij wist, dat de Raad voortaan vijandig gezind zou zijn tegen de Transvaalse Regering.

Diezelfde nacht werd de vlag van Transvaal, de Vierkleur (rood-wit-blauw-groen), die van het Gerechtshof uithing, omlaag gehaald en verdween spoorloos....