Paul Kruger, de leeuw van Zuid-Afrika

[p. 85]

Hoofdstuk XIII.
Paul Kruger trekt zijn jas uit en wil met Koos Venter vechten.

Een paar dagen ná het overlijden van Pretorius kwam er een brief voor hem van de Engelse Commissarissen Owen en Hogge, waarin aan Andries Pretorius werd verzocht, om namens de emigranten de Oranje-Vrijstaat van het Engelse Bestuur over te nemen. De Engelsen hadden destijds het protectoraat over de Oranje-Vrijstaat op zich genomen en nu wilden ze er liever maar weer af. Daarom werd het gebied aan Pretorius aangeboden.

Het was echter een lastig geval, want Pretorius was immers juist drie dagen te voren overleden.

Maar al spoedig had men de oplossing gevonden. Koos Venter, Boshoff, en nog enkele andere bewoners van de OranjeVrijstaat namen dit gebied nu van de Engelsen over.

Was de zaak hiermede nu in orde?

[p. 86]

Volstrekt niet!

In de brief stond, dat het land zou worden overgedragen aan Pretorius en de Voortrekkers. Nu kwam Martinus Wessel Pretorius, de zoon van de oude overleden Andries voor de dag en zeide, dat hij, als zoon van de overleden generaal, recht had om de Vrijstaat te aanvaarden.

Daar had men de poppen aan het dansen. Want Venter en Boshoff gaven dat maar niet zo dadelijk toe.

Ook goed, dan zou Pretorius hen wel met geweld dwingen. Hij riep de Boeren van Transvaal te wapen ‘om de Vrijstaters tot de orde te roepen’. Dat zag er dus allesbehalve mooi uit, het zou een burgeroorlog worden.

Paul Kruger was toen niet thuis; hij was op een handelstrek, maar hij werd dadelijk door een boodschapper naar huis geroepen.

Toen Kruger terugkwam en vernam, dat Pretorius tegen de Vrijstaters wilde gaan vechten, was hij daar heel boos over. Het kwam niet te pas, zei hij, dat twee broedervolken met elkander gingen vechten. Zodra men echter vernam, dat Commandant Generaal Schoeman uit het Noorden van Transvaal (dat deel, dat zich niet onder Pretorius wilde schikken) oprukte met een legertje, om de Vrijstaters te helpen, begreep hij, dat men van twee kwaden het minste moest kiezen. Hij gaf Pretorius nu de raad, om Boshoff zo snel mogelijk aan te vallen, voordat de hulp uit het Noorden gekomen was.

De Transvalers trokken nu over de Vaal de Vrijstaat binnen.

Niet zodra begreep Boshoff, dat het ernst zou worden, of hij zond een officier naar Pretorius met de vraag, of het niet beter zou zijn met elkander te onderhandelen.

Uitstekend - onderhandelen is altijd veel beter dan vechten.

Pretorius zond nu Paul Kruger naar Boshoff om met de Vrijstaters te onderhandelen.

Nu daar was Paul juist voor geknipt.

Hij zei Boshoff precies, waar het op stond.

‘Jij bent even schuldig als je tegenstander!’ zei Paul Kruger, ‘waarom neem jij de wapens op, om tegen de broeders te vechten, in plaats van door onderhandelingen de moeilijkheden uit de weg te ruimen? Klaag Pretorius aan

[p. 87]

bij de Volksraad, dan zal hij zeker worden gestraft!’

Koos Venter, de man, die het met Boshoff eens was, begon nu op Pretorius te schelden.

‘Als ik hem hier had, zou ik hem de nek omdraaien, net als een kip!’ riep hij.

Niemand gaf er antwoord op. Ook Paul Kruger niet, ofschoon hij goed had gehoord, wat Koos Venter had geroepen.

Telkens herhaalde Koos Venter zijn kwade opmerkingen over Pretorius. Hij zou hem dit en hij zou hem dat, áls hij maar hier was. Doch daar Pretorius ver weg was, behoefde Koos Venter zijn woorden natuurlijk niet in daden om te zetten.

Eindelijk begon dit gesnoef Paul Kruger toch te vervelen.

Opeens trok hij met een ruk zijn jas uit.

Allen keken verwonderd toe en begrepen niet, wat Paul Kruger nu van plan was.

‘Meneer Boshoff,’ zei hij kalm, ‘deze zaak is gemakkelijk genoeg te regelen. Ik heb mijn jas al uitgetrokken; als Koos Venter dit nu ook wil doen, zullen we samen vechten. Ik vecht voor Pretorius en Venter vecht voor u. Wint hij het, dan hebt u het gewonnen en als ik het win, dan heeft Pretorius de zaak gewonnen! Nu wat zegt u er van? Koos, kom op man, dan zullen we de zaak even uitvechten!’

Maar daarin had Koos Venter helemaal geen zin. Hij kende de sterke armen van Paul Kruger heel goed en hij had er in 't minst geen behoefte aan, om daarmee nogmaals kennis te maken.

Hij mompelde iets, dat zoveel moest beduiden, dat hij het zó niet had bedoeld en meer dergelijke uitvluchten.

Dus hij trok zijn jas niet uit en tot vechten met Paul Krüger kwam het niet.

‘Welnu!’ zei Paul weer, ‘als ge dan beslist niet vechten wilt, laten we dan kalm als mannen met elkaar over de zaak spreken!’

Zo gebeurde het ook en Koos Venter hield daarbij wijselijk zijn mond. Men hoorde hem niet meer van ‘Als ik hem hier had’ spreken!

Het gelukte Paul Kruger werkelijk de overeenkomst tot stand te brengen en met het getekende papier in de zak reed hij naar huis. Er was nu een bondgenootschap tot stand gekomen tussen Transvaal en de Oranje-Vrijstaat en tevens

[p. 88]

werd bepaald, dat iedere partij het recht had de schuldigen in zijn land te straffen.

Deze laatste bepaling gaf al heel spoedig weer aanleiding tot moeilijkheden.

Er waren namelijk in de Oranje-Vrijstaat twee mannen geweest, die de zijde van Pretorius hadden gekozen. Deze twee nu werden als landverraders veroordeeld, om te worden opgehangen.

Dat was een triest slot van dit bijna blij-eindend verhaal.

Zodra Paul Kruger er van hoorde, trok hij als bemiddelaar naar de Vrijstaat.

Hij kreeg Boshoff te spreken en vroeg hem, waarom hij de overeenkomst nu reeds schond.

‘Schenden wij de overeenkomst?’ vroeg Boshoff, ‘hoe bedoelt u dat? Ik weet van niets!’

‘Wel, u is toch van plan twee burgers op te hangen?’

‘Ja wel, maar daar hebben we immers het recht toe? Er staat toch in onze overeenkomst, dat ieder zijn eigen schuldigen mag straffen?’

‘Daar hebt u gelijk in,’ zei Paul, ‘maar waar leest u, dat u ze mag ophangen,’ en terwijl hij dit vroeg, haalde hij het bewuste document al uit de zak.

‘Kijk maar,’ zei Boshoff triomfantelijk, ‘daar staat het. Beide partijen mogen hun schuldigen straffen!’

‘Ja, ja u moogt straffen, dat wil zeggen: kastijden, vermanen, waarschuwen, maar het betekent niet ophangen, want alle straf moet tot verbetering leiden en iemand, die ge hebt opgehangen, kan zich niet meer verbeteren.’

Nog gaf Boshoff zich niet gewonnen, maar toen haalde Paul Kruger zijn Bijbel uit de zak en las hij hem enkele teksten voor, waaruit duidelijk bleek, dat er in de Schrift onderscheid wordt gemaakt tussen doden en kastijden.

Toen wist Boshoff niets meer te antwoorden; hij gaf toe en tenslotte kwam ook deze zaak in orde. De beide mannen werden niet opgehangen en dit hadden ze te danken aan de vastberadenheid van Paul Kruger.