Paul Kruger, de leeuw van Zuid-Afrika

[p. 79]

Hoofdstuk XII.
Onder ‘Oom Paul se boom’.

Aan de oever van de Krokodillen-rivier staat een geweldig dikke boababboom, die ternauwernood door tien of twaalf mannen kan worden omspannen. Deze boom wordt nú nòg door de Boeren ‘Oom Paul se boom’ genoemd. Dit komt, omdat Paul Kruger, wanneer hij op jacht ging, gewoon was, zijn wagens onder deze boom af te spannen. Hier sloeg hij dan zijn tenten op, om vervolgens met zijn vrienden op jacht te gaan.

Doorgaans was het een groot gezelschap, dat Paul Kruger op zijn tocht vergezelde. Behalve zijn vrienden, die met hem deel namen aan de jacht, waren daar ook hun gezinnen, die een groot deel van de jachtbuit kregen. Zij droogden dit vlees en namen het later mee naar huis, zodat zij dan voor lange tijd voedsel hadden. 's Avonds werd er altijd een kampvuur aangelegd, waar omheen de jagers zich verzamelden, om met elkander te ‘gezelsen’, zoals zij dat noemden. Het is licht te begrijpen, dat daar om dat kampvuur allerlei oorlogs- en jachtavonturen werden verteld en omdat er onder de Boeren niemand was, die zoveel avonturen had beleefd als Paul Kruger, was hij de meeste avonden alleen aan het woord.

Ook de vrouwen schoven dan bij en luisterden mee. Paul Kruger echter nam zijn vrouw nooit mee op deze tochten. Na het verlies van zijn kleine Maria, was Kruger getrouwd met haar nicht, Gezina, Suzanna, Frederika, Wilhelmina du Plessis. Meer dan vijftig jaar is hij met deze lieve en gemoedelijke vrouw getrouwd geweest. Bijna elk jaar kwam er een baby en het is dus best te begrijpen, dat ‘tante Sannie’, zoals Kruger zijn vrouw altijd noemde, geen tijd had, om mee te gaan naar ‘Oom Paul se boom’.

Op zekere avond zaten ze weer rondom het vuur. Paul Kruger had juist verteld, hoe hij op een donkere nacht in een hol vol Kaffers was gekropen. Nauwelijks was dit ver-

[p. 80]

haal uit, of één der mannen vroeg, of de strijd tegen Mapela zijn laatste oorlog tegen de Kaffers was geweest.

‘Nee mensen,’ zei Paul Kruger, ‘dat was zeker niet de laatste strijd. Nauwelijks was ik terug van de oorlog tegen Mapela, of ik moest op commando tegen Montsioa. Die meneer woonde op het Hoge Veld, tussen Schoonspruit en Marico, aan de Harts-rivier.

Gedurende een zeer koude winter, waarin veel sneeuw was gevallen, had deze Kafferkapitein de aardigheid uitgehaald, om een grote partij vee van de Boeren te stelen. Ook had de onverlaat een aantal van onze mensen vermoord en toen de zomer aanbrak, vluchtte de rakker met zijn buit naar Setlagoli in Betsjoeanaland, dat Engels gebied is.

We trokken er met ons commando op uit en toen we dicht bij Setlagoli gekomen waren, kregen we last van een geweldige zwerm sprinkhanen, waardoor het zonlicht verduisterd werd. Deze sprinkhanenzwerm hadden de Kaffers ook gezien en toen de stofwolken van ons Commando opstegen, dachten zij, dat dit nog altijd de sprinkhanen waren. Zodoende konden we ongemerkt hun stad naderen, voordat zij op tegenweer bedacht waren.

Generaal Pretorius zond mij naar de stad met de boodschap, dat Montsioa maar eens heel gauw het gestolen vee moest teruggeven.

De Kafferhoofdman was echter niet in die stad aanwezig en dus moest ik doorrijden naar de hoofdstad. Doch vóór ik daar was aangekomen, vielen de Kaffers plotseling mijn mannen aan. Ik zelf reed een eind vooruit en geraakte daardoor in een netelige positie. Mijn paard was doodmoe, ik kon dus niet aan vluchten denken en, om niet de aandacht der Kaffers te trekken, liet ik het dier stapvoets lopen.

Toen de voorste Kaffers vlak vóór mij waren, kwamen vier Boeren naar mij toe jagen en daardoor ontdekten de Kaffers mij pas. Nu, toen kreeg ik het te kwaad met die heren.

Onmiddellijk gaf ik mijn paard de sporen en bestormde hen, om de Kaffers in de waan te brengen, dat mijn paard nog in goede conditie was.

Deze list gelukte volkomen. De Kaffers keerden zich snel om en zodoende had ik met de vier Boeren gelegenheid, mij weer bij de hoofdtroep te voegen.

Ik liet toen mijn uitgeput paard bij het vee, dat bij ons com-

[p. 81]

Onder ‘Oom Paul se boom’.
Blz. 79.

[p. 82]

mando behoorde, achter en wilde te voet de Kaffers gaan bevechten.’

‘Maar Paul, dat was geweldig gevaarlijk!’ zeiden sommigen der luisteraars.

‘Ja, dat was het net,’ ging de verteller voort, ‘en Commandant Schutte dacht er precies zo over. Hij verzocht mij terug te keren, omdat ik te voet was en dus gemakkelijk door de Kaffers gevangen genomen kon worden. Ik zei hem, dat de Kaffers toch ook te voet waren en dat ik, als het op hardlopen aankwam, het nog wel van hen zou winnen.’

‘Dat had je vroeger al eens getoond, Paul,’ zei een oude Boer grinnekend.

‘Wanneer dan?’ vroegen de anderen.

‘Dat zal ik jullie straks wel zeggen,’ ging Paul Kruger verder, ‘ik moet nu eerst dit verhaal vertellen. Toen Schutte zag, dat ik niet van mijn voornemen was af te brengen, liet hij mij het paard van zijn achterrijder geven en zo kon ik toch mee.’

‘En hoe liep de strijd af, Paul?’ vroegen ze.

‘Dat zullen jullie horen. De Kaffers waren zo ongeveer vijfhonderd man sterk, terwijl wij, alles met alles, met veertig man waren. Van deze veertig moesten er natuurlijk nog enkelen achterblijven bij de wagens en bij het vee. En tóch gelukte het ons met dit handje vol Boeren de Kaffers te verdrijven en hun aanzienlijke verliezen toe te brengen.

Wij hadden slechts een paar gewonden. Het gelukte ons, het gestolen vee te herwinnen. Bij dit vee waren enige kleine Kaffers, die als oppassers dienst deden. Generaal Pretorius zond hen nog dezelfde avond onder mijn geleide terug. Ik kreeg ook nog de opdracht, om de Kafferkapitein te zeggen, dat de Boeren niet gekomen waren, om te vechten, maar om hun vee terug te halen en dat zij de volgende morgen zouden terugkomen, om hierover met hem te spreken. Ik had niet de moed, alleen de stad van de Kafferkapitein binnen te gaan. Daarom gaf ik de boodschap van de generaal mee met de kleine Kaffers, die ik vrij liet, toen we dicht bij de stad gekomen waren.

Deze kereltjes hebben vrij behoorlijk hun boodschap aan de Kafferkapitein overgebracht. Dit bleek ons de volgende morgen. Van een bespreking kon niets komen, want de veedief was diezelfde nacht nog gevlucht. Wij gevoelden er niets

[p. 83]

voor, om hem achterna te zetten, want het was ons begonnen om ons vee en dat hadden we. We keerden dus rustig naar onze boerderijen terug.’

Na dit verhaal bleef het een poosje stil, tot opeens iemand zei: ‘Dat is waar ook, Paul, je zou ons nog vertellen van die hardloperij. Hoe is dat gegaan?’

‘Nu goed, dan zal ik dat verhaal ook nog even vertellen, maar dan stop ik, want het wordt zo zachtjesaan bedtijd. Ik was nog bij vader thuis, toen een stamhoofd mij vroeg, of ik het tegen zes van zijn beste renners zou kunnen opnemen. Eigenlijk vroeg hij het mij niet, hij verweet mij, dat ik het stellig niet zou durven.

Natuurlijk kon ik dit niet op mij laten zitten en dus nam ik het aan. De wedstrijd zou gelopen worden van een bepaalde plek naar vader's boerderij en terug. Het was zo'n grote afstand, dat er vermoedelijk een hele dag mee heen zou gaan.

Vroeg in de morgen vertrokken we van het vastgestelde punt en tegen de middag bereikte ik mijn ouderlijk huis. De anderen waren nog in geen velden of wegen te zien en daarom ging ik naar binnen, om eerst wat te eten.

Maar voor ik eten kon, had ik eerst een standje van mijn vader in ontvangst te nemen, omdat ik ongewapend door een bosstreek gegaan was. Hij gaf me een geladen geweer voor de terugtocht. Ik at op mijn gemak en na de middag keerde ik weer terug. Onderweg kwam ik de rennende Kaffers tegen. Ze waren nog op de heenweg en zover ik kon nagaan, waren ze geheel buiten adem!’

De meeste jagers klopten na dit verhaal hun pijpen leeg. 't Was al laat geworden; de maan stond aan de heldere hemel en goot haar zilveren licht uit over ‘Oom Paul se boom’. En onder die boom begon men lust te krijgen, te gaan slapen. De laatste, die onder de dekens wilde kruipen, was Paul Kruger. Hij had geen haast gemaakt, omdat zijn scherp gehoor de hoefslag van een paard meende te horen.

Hij had zich niet vergist. Binnen de lichtkring van het kampvuur verscheen eensklaps een ruiter, die in één ruk van Rustenburg naar hier was gereden.

‘Commandant,’ zei hij ernstig, zodra hij Kruger had herkend, ‘Generaal Pretorius is stervende en heeft om U gezonden. Ik vond U niet in Rustenburg en daarom ben ik onmiddellijk hier heen gereden.’

[p. 84]

Paul Kruger sprong direct te paard, nam nog een tweede paard mee aan de hand en reed in gestrekte draf naar Rustenburg.

Hij kwam helaas te laat! Pretorius was reeds gestorven en de boodschap, die hij Kruger nog had willen geven, heeft deze nooit ontvangen.