Paul Kruger, de leeuw van Zuid-Afrika

[p. 74]

Hoofdstuk XI.
Paul Kruger kruipt in een hol tussen belegerde Kaffers.

Hermanus Potgieter was een uitmuntend schutter en een bekende olifantenjager. Die jacht op olifanten had hem rijk gemaakt, want de slagtanden dezer dieren hadden ook toen reeds grote waarde.

Op zekere dag ontving Potgieter van de Kafferhoofdman Mapela een boodschap, dat er in de streek, waar hij woonde, een groot aantal olifanten verschenen was. Als Potgieter lust had, moest hij maar komen; hij zou bij Mapela welkom zijn en zijn hart kunnen ophalen aan de olifantenjacht. Tevens kon hij dan eens zien, hoe zijn vee het maakte. Potgieter had namelijk met Mapela een overeenkomst gesloten, waarbij was afgesproken, dat Potgieter zijn vee op het land van de Kafferhoofdman mocht laten grazen en dat deze daarvoor in ruil de melk mocht nemen.

Potgieter en Mapela kenden elkander dus.

[p. 75]

En toen hij de boodschap kreeg, omtrent de olifanten, was hij dadelijk besloten op jacht te gaan. Een paar vrienden, zijn zoon Andries en een zwarte bediende zouden hem vergezellen. Er waren Boeren, die hun hoofden schudden, toen ze hoorden, wat Hermanus van plan was.

Hij was driftig van aard en daardoor kwam het, dat hij tegen de Kaffers nog al eens hard was opgetreden.

‘Hermanus,’ vroegen ze, ‘ben je niet bang, om hun land in te trekken?’

Maar Potgieter schudde het hoofd. Bang was hij in 't minst niet en bovendien, hij was immers een uitnemend schutter!

Zo reden ze dan weg.

Bij de kraal van Mapela aangekomen, werden de wagens, als naar gewoonte, in de Kafferstad getrokken. Daarop begaf Potgieter zich met zijn gezelschap naar de Kafferhoofdman, om te informeren, waar de olifanten verblijf hielden. Mapela ontving hen vriendelijk. Hij vertelde aan Potgieter, waar de olifanten graasden en hoeveel er naar schatting wel waren. Doch dadelijk daarop blies hij op een fluit en onmiddellijk verscheen er een groot aantal kerels, die zich op de weerloze Boeren wierpen. Ze vermoordden hen allen, ook Andries, Potgieter's zoon, maar hemzelf sleepten ze naar een heuvel, waar ze hem onder groot misbaar in het bijzijn van zijn zwarte bediende, op de meest afschuwelijke manier dood maakten. De Hottentot wist te ontkomen en bracht als een echte Jobsbode, deze vreselijke tijding aan de Boeren over.

Nog maar goed en wel was deze man met zijn treurige tijding bij de Boeren aangekomen, toen een andere bode, met een soortgelijk verhaal kwam.

Uit Zoutpansberg was een aantal vrouwen en kinderen van Boeren naar het Zuiden getrokken en onderweg aangevallen door de Kafferhoofdman Makapaan, de bondgenoot van Mapela. Ze hadden deze weerloze mensen allen vermoord.

Het bloed van de Boeren kookte bijna, toen zij deze gruwelberichten vernamen en dadelijk waren ze het met elkander eens, dat hier een geduchte afstraffing goed op zijn plaats zou zijn.

Twee afdelingen Boeren maakten zich gereed, om met de Kaffers te gaan afrekenen.

De ene afdeling, die honderd man groot was, stond onder leiding van generaal Piet Potgieter en de andere, die twee-

[p. 76]

honderd man telde, had Andries Pretorius tot aanvoerder en Paul Kruger tot onder-bevelhebber.

De beide legertjes voegden zich bij elkaar en trokken tegen de Kaffers op.

Deze wachtten echter de bui niet af, maar verborgen zich in kloven en grotten.

De beide commando's sloegen nu het beleg om de grotten en probeerden op deze wijze de Kaffers door de honger tot overgave te dwingen.

Maar dat gelukte niet spoedig. De Kaffers leden groot gebrek, doch waren niet van zins, zich over te geven.

Het duurde Paul Kruger al veel te lang en hij begon er over na te denken, of hij de Kaffers niet door list tot de overgave zou kunnen dwingen.

Eindelijk had hij iets bedacht, doch hij sprak er met niemand over.

Op een donkere nacht verliet Paul Kruger ongemerkt het kamp der Boeren en sloop naar de grot, waar toen alle Kaffers zich verscholen hadden. Ongemerkt gleed hij de grot in en bevond hij zich temidden van de Kaffers. Daar Paul Kruger heel zijn leven met Kaffers had omgegaan, kende hij hun taal evengoed als de Hollandse.

Rustig begon hij te praten, alsof hij een Kaffer was. Hij vroeg zijn kameraden, of het maar niet beter zou zijn, zich aan de Boeren over te geven. De blanken zouden hen vast niet doden en als zij het goed vonden, durfde hij wel met hen te gaan onderhandelen.

De Kaffers luisterden aandachtig naar de wijze woorden van hun ‘broeder’ en ze vonden het moedig van hem, dat hij naar de blanken durfde gaan, om over de overgave te spreken.

Maar juist toen Kruger meende, dat hij al aardig vorderde, schreeuwde een gewapende Kaffer ineens: ‘M'goa! M'goa!’ (Witman).

Hoe hij er achter was gekomen, heeft Paul nooit geweten, maar hij vermoedde, dat de Kaffer hem geroken had.

De schreeuw ‘M'goa!’ veroorzaakte plotseling een hevige schrik onder de Kaffers en onder hevig gegil vluchtten ze dieper het hol in.

Paul Kruger was echter in het minst niet geschrokken; hij wist onmiddellijk wat hem te doen stond. Luid schreeuwend

[p. 77]

rende hij mee met de ontstelde menigte tot in het diepste gedeelte van de grot.

Gewapende Kaffers liepen nu naar de ingang van de grot (juist wat Kruger vermoed had) om de Witman te vangen. Ze zochten hem overal, behalve waar hij zat, midden tussen de Kaffers.

Toen eindelijk het rumoer wat bedaard was, begon Paul weer op rustige toon over overgave te spreken. Werkelijk gelukte het hem ongeveer honderd tachtig vrouwen en kinderen te bewegen met hem mee te gaan.

Zodra ze buiten het hol kwamen, zagen ze, dat ze niet met een Kaffer, maar met een Blanke te doen hadden. Het was Krugers bedoeling geweest, hen allen op deze manier tot overgave te bewegen, om daarna met de schuldige hoofden af te rekenen. Dit plan mislukte en dus moest het beleg worden voortgezet.

Zodra Paul Kruger met zijn schaar vrouwen en kinderen in het kamp kwam, begreep Andries Pretorius, aan welk een groot gevaar Paul zich had blootgesteld.

Pretorius was dan ook zeer boos, omdat Kruger zo onvoorzichtig was geweest en hij bestrafte hem streng. Hij zorgde er voor, dat Kruger niet meer in de buurt van de holen kon komen.

Tegenover deze holen hadden de Boeren een muurtje gebouwd van losse stenen, dat dienen moest als versterking en bescherming tegen de kogels en de pijlen, die uit de grotten op de Boeren werden afgeschoten.

Op zekere dag stond generaal Piet Potgieter bij het muurtje, waar hij de aanval van zijn mannen tegen de Kaffers leidde.

Plotseling loste een kaffer, die zich in een rotsspleet verscholen had, een schot op Potgieter en trof hem dodelijk. Het lichaam van de generaal stortte in een spleet tussen de rotsen. Kruger zag hoe het lijk van zijn vriend binnen de kaffer-vesting terecht kwam. Dit kon hij niet dulden. Hij gaf zijn mannen bevel, hevig op de Kaffers te vuren en onder dekking van dit vuur stormde hij voorwaarts, sprong over het muurtje, tilde het zware lichaam van de generaal op zijn schouders, klauterde weer over de muur en droeg het lijk zó naar zijn kameraden. Dit gebeurde terwijl de Kaffers niet minder hevig vuurden dan de Boeren.

[p. 78]

Het lijk van de generaal werd begraven op de vlakte vóór de berg en men noemde die plaats: Piet Potgietersrust.

Eén der Kaffers, die men gevangen genomen had, beweerde, dat hij een grot wist, die vol lag met olifantstanden. Zo'n bericht was net iets voor Paul Kruger. Andries Pretorius zond hem er dan ook op uit, met de Zwarte als gids, om de tanden te gaan zoeken.

Al spoedig bleek het Paul, dat het slechts een list was, die de Zwarte verzonnen had, om te kunnen ontsnappen. In de bewuste grot was geen enkele olifantstand. Wel vond Kruger met bloed besmeurde kleren en overblijfselen van vrouwen en kinderen. Het waren de ongelukkigen uit Zoutpansberg, die Makapaan had gedood en die in deze grot door zijn mannen waren opgegeten.

De woede over hetgeen Paul Kruger in deze grot gevonden had, was zó groot, dat de mannen van Makapaan nu zonder genade werden uitgerookt, doodgehongerd of neergeschoten.

Nadat men Makapaan met zijn troep op deze manier had vernietigd, begonnen de Boeren af te rekenen met Mapela. Deze wachtte zijn lot echter niet af. Hij vluchtte met zijn krijgsmacht naar het Noorden en liet alle gestolen goederen en het vee achter.

Eerst veel later hadden de Boeren gelegenheid met deze man af te rekenen.