Paul Kruger, de leeuw van Zuid-Afrika

[p. 58]

Hoofdstuk VIII.
De jonge Boer.

‘Nee, Paul, dat gaat vandaag niet!’ zei de oude veerman, terwijl hij zijn hoofd schudde, ‘je ziet toch zelf, hoe vol de rivier is en hoe woest het water voorbijbruist!’

Ze stonden daar aan de noordelijke oever van de Vaalrivier, Paul Kruger met twee paarden en de oude veerman. De veerpont lag stevig aan de wal vastgebonden en kraakte nu en dan onder de hevige golfslagen.

‘Maar kerel, ik móét aan de overkant zijn!’

‘Ja, ja, dat begrijp ik best, jong, maar juffrouw Du Plessis moet het vandaag maar eens zonder jou stellen, hoor! Ik ga jouw en mijn leven niet wagen, jongeman!’

De veerman sprak op zulk een vastberaden toon, dat Paul wel begreep, dat hij er niet toe te bewegen zou zijn, hem met de pont over te zetten. En toch wilde en zou hij naar de overkant!

Paul kwam van Rustenburg, waar hij een mooie boerderij had gekregen ‘Waterkloof’ geheten. Het land, dat op de Matabelen was veroverd, hadden de Trekboeren onder elkaar verdeeld en omdat Paul meegedaan had met de expeditie tegen Selikats en nu al zeventien jaar was, had hij natuurlijk ook zijn aandeel in de buit gekregen.

Toen hij echter in het bezit was van een grote boerderij, wilde hij ook een vrouw hebben.

Hij leerde toen een meisje kennen in het district Kroonstad, in het Noorden van de Oranje-Vrijstaat. Ze heette Maria du Plessis en was de dochter van Casper du Plessis. Ze stamden af van een oud-Hugenotenfamilie, die in 1688 in Zuid-Afrika was komen wonen.

Maria was klein en tenger, een stil zacht kind, dat nog maar zestien jaar oud was. Maar Paul hield geweldig veel van haar en al was de reis van Waterkloof naar Kroonstad een tocht van twintig uur te paard, die weerhield hem niet, telkens zijn meisje te gaan opzoeken.

Ook vandaag was hij weer vrolijk weggereden. Doch nu zou de bruisende Vaal-rivier hem beletten Maria te bezoeken.

[p. 59]

‘Ik wil er over, veerman, al komt de onderste steen boven!’ zei Paul nog eens en toen begon hij een oud liedje te neuriën:

An die o'erkant die spruit,
Da sta 'n blom.
Hoe zal ik maak
Om da te kom?

De veerman schoot in de lach.

‘Jij moet zelf maar weten, hoe jij het maakt, om daar te kom,’ zei hij, ‘maar ik breng jou niet over!’

‘Dan zal ik mezelf redden!’ zei Paul.

Resoluut trok hij zijn kleren uit, maakte er een bundel van, die hij op één der beide paarden bond, greep toen de dieren bij de teugel en sprong in de bruisende stroom.

‘Paul, dat kost jou je leven!’ schreeuwde de veerman hem nog na, maar Paul hoorde hem niet eens. Met krachtige slagen kliefde hij het water. Doch de stroom was sterk en hij begreep best, dat dit een worsteling zou worden op leven en dood. Langzaam maar zeker dreef de stroom hem af, maar even zeker vorderde Paul, al ging het langzaam. Met ontzetting zag de oude veerman dit toneel aan, niet anders denkend, dan dat de roekeloze jongeman straks in de golven zijn graf zou vinden.

Doch dit gebeurde niet.

Paul kwam met zijn paarden behouden aan de overkant. Hij droogde zich af, trok zijn kleren aan en reed toen spoorslags naar Kroonstad, nadat hij eerst de veerman nog een vriendelijke groet had toegewuifd.

Intussen maakten zulke avonturen het in Paul's ogen noodzakelijk, om te gaan trouwen. Hij had aan Maria verteld, wat hem bij de Vaalrivier was overkomen en het meisje had gebeefd van angst.

‘Doe dat toch nooit weer, Paul,’ had ze gezegd en de jongeman antwoordde: ‘Als we getrouwd zijn, komt zoiets niet weer voor, Maria!’

Ja, dat was duidelijk.

De jongelui spraken er over met hun ouders en die gaven grif hun toestemming.

Zo traden dan in het midden van 1842 Paul Kruger en Maria du Plessis in het huwelijk.

[p. 60]

Na de inzegening van het huwelijk, welke te Potchefstroom plaats vond, vertrokken de jonggetrouwden naar Waterkloof, de mooie boerderij, die aan Paul Kruger toebehoorde.

Toen brak er voor Paul een drukke tijd aan. Hij moest er voor zorgen, dat zijn boerderij tot bloei kwam en daarmee was hij dan ook, met behulp van zijn Kaffers, dag aan dag bezig.

Hij verbouwde op zijn land tabak en watermeloenen, granaatappels en kweeperen. Het was vruchtbaar land, want al de gewassen, die Paul Kruger aanplantte, gedijden goed.

Alleen met de Kaffers had de jonge Boer nog wel eens wat te stellen. Die waren bar lui en soms ook erg diefachtig.

Op zekere dag zond Paul een van hen naar de boerderij van zijn moeder, om een mand gedroogde perziken te halen. 't Was Nieuwjaarsdag en Paul gaf de Kaffer een briefje mee, waarin hij haar gelukwenste met het nieuwe jaar en tevens om gedroogde perziken vroeg.

's Avonds kwam de Kaffer terug; met een stralend gezicht overhandigde hij Paul een briefje en de mand met perziken.

‘Asjeblieft baassie,’ zei hij. ‘Manasse heeft de perziken en de brief netjes naar Waterkloof gebracht.’

Paul Kruger las de brief. Zijn moeder schreef hem, dat ze zes pond perziken in de mand had gedaan.

‘Zes pond,’ mompelde Paul, ‘maar die zitten er bij lange na niet in, daar zal die Kaffer wel meer van weten.’

‘Hei daar, Manasse!’ riep hij, ‘kom jij eens hier!’

‘Hier is ik, baassie,’ zei de Kaffer onderdanig.

‘Zeg eens, Manasse, de brief vertelt me, dat er veel meer perziken moeten zijn, dan jij hebt meegebracht. Waarom heb jij er onderweg zoveel opgegeten?’

[p. 61]

‘De brief liegt, baassie!’

‘Nee, Manasse, de brief liegt niet, jij hebt van de perziken gesnoept en heel veel ook!’

‘Baassie ik verzeker U, dat de brief liegt. Hij heeft mij niet van de perziken zien snoepen.’

Paul schoot in de lach. Hij vermoedde een of andere Kafferlist en vroeg daarom: ‘Waarom niet, Manasse?’

‘Dat zal ik jou vertellen, baassie,’ zei Manasse gedienstig. ‘Ik heb de brief onder een steen achter de rots gelegd en toen ben ik aan de andere kant de perziken gaan opeten. Hoe kan de brief dan gezien hebben, dat ik perziken eet?’

Het hielp niemendal, of Paul Kruger hem trachtte uit te leggen, dat de brief wel degelijk van zijn zonde op de hoogte was, Manasse begreep er niets van. Wel toonde hij veel berouw, maar te overtuigen was hij niet!

Behalve Waterkloof bezat Paul Kruger nog een andere boerderij n.l. ‘Boekenhoutfontein’. Op die boerderij had hij een trouwe Kaffer, April geheten, die daar zo'n beetje de bedrijfsleider was.

In de winter trok Kruger met zijn vee naar Saulspoort in de omtrek van de Pilansberg en April moest dan voor de boerderij zorgen.

Om te maken dat April overwicht had op de andere Kaffers, besloot Kruger aan April te leren, hoe hij een brief moest schrijven.

Hij nam een stuk papier en trok er lijnen op.

‘Kijk, April,’ zei hij, ‘die lange lijn betekent meloenen, de kortere, sinaasappels en de kortste lijn citroenen. Nu moet jij me van tijd tot tijd net zoveel vruchten van iedere soort sturen, als het aantal lijnen bedraagt. Je moet daarbij een papier doen, waarop jij met lijnen aangeeft, hoeveel je mij zendt. Begrepen?’

De oude Kaffer klapte in de handen van blijdschap.

‘Ja, baassie,’ zei hij, ‘dat heb ik rechtig goed begrepen en April zal het doen, net zoals baassie gezegd heeft.’

April was mateloos trots op de nieuw-verworven kennis. Hij pochte er over tegen zijn kameraden, maar hij was wel zo slim, om het geheim van zijn kunst niet te verklappen.

[p. 62]

Uit Saulspoort zond Kruger al spoedig twee boodschappers, met een brief voor April.

‘Geef deze brief aan April,’ zei hij, ‘dan zal die jullie geven, wat ik nodig heb.’

‘Moet baassie ons dan niet zeggen....,’ wilde de ene Kaffer vragen, maar Paul Kruger zei: ‘Je geeft de brief maar aan April en dan komt alles terecht.’

De Kaffers gingen op pad, maar ze vertrouwden het zaakje niet. Met een gewichtig gezicht opende April de brief, deed alles, waarom Paul Kruger had gevraagd, in een mand, schreef toen een brief terug en zond de Kaffers weer naar Saulspoort.

‘Geef mij de brief van April,’ zei Kruger, toen ze terugkwamen, dan kan ik zien, of jullie mij bedrogen hebt of niet!’

Daar begrepen ze niets van. Ze waren stomverbaasd over de geleerdheid van April en het gerucht over Aprils kennis verspreidde zich wijd en zijd onder de Kaffers. Iedereen was er verbluft over, dat April zo plotseling kon lezen en schrijven.

April zelf was niet weinig verwaand over de graad van geleerdheid, die hij plotseling en zo gemakkelijk had verworven.

Maar och, wat duurde zijn roem kort!

Op zekere dag kwam er op de plaats van Paul Kruger een christen-Kaffer, die hem verlof vroeg om de Kaffers uit de Bijbel te leren lezen.

Kruger gaf daartoe gretig zijn toestemming.

Er waren toen in die streek nog geen zendelingen en Paul verheugde zich er over, dat de mensen op deze manier althans iets omtrent Gods Woord zouden leren.

Maar al spoedig kwam David bij Paul Kruger zijn nood klagen.

‘De Kaffers willen niet,’ zei hij, ‘ze zeggen, dat ze niet begrijpen, waarom zij uit dat moeilijke Boek moeten leren lezen, terwijl Paul Kruger aan April zonder het Boek schrijven en lezen heeft geleerd.’

Ja, dat was een lelijk geval.

Wat moest Kruger daarop antwoorden?

Als hij geen verklaring gaf van de kunst van April, zouden de Kaffers blijven weigeren en dat zou heel jammer zijn, neen, dan moest de glorie van April er maar aan geloven.

[p. 63]

Daarom ontsluierde Paul Kruger het geheim van Aprils kennis!

Ach arme! Wat was die April boos.

Nu waren zijn makkers er achter gekomen en nu was hun bewondering voor hem natuurlijk verdwenen als sneeuw voor de zon.

Heimelijk was April boos op zijn baas en het heeft jaren geduurd, voordat April dit ‘verraad’ aan Paul Kruger kon vergeven.

Zo bracht Kruger enkele rustige jaren door, waarin hij zich geheel kon geven aan de bloei van zijn boerderijen. Zijn veestapel breidde geweldig uit, Kruger werd een welvarend man en zijn vrouw gevoelde zich volmaakt gelukkig. Gedurende enkele jaren hadden ze geen last van de Kaffers en als er te veel wild in de buurt kwam, dan wist Paul Kruger altijd wel enkele kameraden te vinden, die bereid waren, om met hem op jacht te gaan. Ze wisten het al van te voren, als ze met Paul Kruger op jacht gingen, vielen er steeds veel avonturen te beleven.

Doch aan dit vreedzaam en gelukkig leven kwam helaas ál te spoedig een einde.

Er moest een expeditie op touw worden gezet, waarbij de Boeren vooral te kampen hadden met de tegenstand van het stamhoofd Sekwati.