Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(VIII, 18) [Van Kreta via Methoni (Peloponnesos) naar Korfoe]

[N]aer dat de voorseyde aldus ghezijn hadden in Candien, gheen passaige versekert zijnde, was hemlieden gheraden te nemene een gripkin, een cleen scip zo ghenaemt, ende te varen toot Modon in Demore,¹⁴³ daer zij nemmermeer falen en zouden van passaige te vinden waer zij wesen wouden, want al dat van Nederlanden of van Barbarien upwaert wilt, dat comt ghemeenlic toot Modon, ende insghelijcx dat van upwaert comt ende nederwaert wilt, dat comt ooc daer toe, dwelc zij zo daden. (382v) Dus wech seylende van Candien naer Lamore, dat in ouden tijden te heeten plach Lachidemonia of Achacyen, zo lijdtmen voor bij een heylandekin, ghenaemt Cecerigo, ligghende ter rechter hand onbewoont, ende daer bij leyt noch een ander wat meerder bewoont van kerstenen, zeere vruchtbaer, daer een steerc casteel staet, ghenaemt Cerigo, ende in ouden tijden Cytarea.¹⁴⁴ In dwelc Venus de goddinne hadde doen rechten eene stature in haren name, daer alle heeren, princen, vrauwen ende joncvrauwen van daer onttrent plaghen te commen in peregrinaigen, ende daer groote feeste te houden. Ende ghebuerde dat als Parijs, zone vanden coninc Priamus, quam met wapeninghen omme eeneghe faiten te doene up de Griecken, in wraken van dat zij Troyen eerst ghebrandt hadden, dwelc doe weder ghemaect was, ende versleghen den coninc Laomedon, vader van Priamus, ende als noch ghevanghen hilden Exiona, zuster vanden zelven Priamus, onder den coninc Telamon, dat de voornoemde Parijs quam met zijnder wapeninghen hanckeren an tvoorseyde heyland, ter welcker plecken als doen de feeste was vander voorseyder goddinnen Venus. Parijs dat verstaende, cleedde hem zeere costelic met ghedecter wapenen, latende al zijn volc bedect inde scepen, ende quam de feeste besien, daer hij vant de schoone Elena, huusvrauwe vanden coninc Menelaus, vander welker hij ter stont amoureus wart, peinsende om dat hem Venus tanderen tijden belooft (383r) hadde, als hij haer den gouden appel gaf die hem Marcurius ghepresenteert hadde, zegghende: ‘Utraque formose’ et cetera.¹⁴⁵ Ende al tvoorseyde overmeerct, wart vanden advijse inder nacht te landen met fortsen, te rooven, doot te slane ende vanghene al datter up was, ende met hem te voerene de voorseyde Elena, in wraken van Exionen zijnder moeyen, twelcke hij zo vulquam. Om welc fait de stede van Troyen de leste reyse ghedestrueert wart, zomen dat wel bevindt in diverssche historien. Dit leden zijnde ende voort seilende, zo comt men an eenen point van eender steilder steenrootsen diepe ter zeewaert in loopende, ende es teerste daermen an comt in Lamorea, an een groot colf gheleghen, ghenaemt Caomalio Sent Angelo,¹⁴⁶ twelcke een tquaetste, felste passaige es om voor bij te lijden dat daer yewers onttrent es, want dicwilt eist drie, vier oft vijf weken eer de scepen daer ghelijden connen. Daer onder staet eene zeere schoone steercke ende rijckelicke stede, ghenaemt Malvisea, ghehouden vanden kerstenen,¹⁴⁷ daermen qualic in mach den meesten tijt dan te watere, want tpassai-

143 Zie aant. I, 10.

144 Lachidemonia of Achacyen: Lacedaemonia, Achaia. Cecerigo: Cerigotto, nu Andikithira. Cerigo: Kithira, vroeger genaamd Cytherea.

145 Ovidius, Remedia amoris, 711-712: ‘Utraque formosae Paridi potuere videri/ Sed sibi conlatam vicit utramque Venus’ (Beiden kunnen Paris schoon voorgekomen zijn, maar elk van beiden, vergeleken met Venus, heeft de nederlaag geleden).

146 Kaap Malea op de oostelijke landtong van de Peloponnesos.

147 Malvasia of Monembasia. Deze stad met omgeving kwam pas onder Suleiman II (1520-1566) in Turkse handen.

[p. 388]

ge ten vasten lande waert es meest onder dwater. De Torck heefter dicwille groote fortse up ghedaen maer en constze noynt ghewinnen. Daer onttrent wast vele goeder romenien. Ende int hende vanden zelven colffe staet noch eene ander stede, ooc in Demorea gheleghen, ghenaemt Napoli de Romania,¹⁴⁸ insghelijcx ghehouden vanden kerstenen, leverende wel zes oft zeven (383v) duust persoonen, ende principalic wel twee duust stradioten, dats eene secte van volcke uutnemende vroom, alle ghesellen van oorloghen, meer oorloghen ghedaen hebbende den Torck, dan alle de lieden vander gheheelder Morea.¹⁴⁹ Daer onttrent woonen alte vele egipteneers, ende leyt in eene schoone maertse daer vele goeder romenien wast. Ooc hoe vele foortsen dat de Torck up de voornoemde stede ghedaen heeft, altoos schiet hijre met scanden af, daer latende van zijnen volcke. Item ter slincker hand neder vander voorseyder steden up eene steenrootse te Turckien waert, dat al Griecken plach te zijne, zo leyt eene plecke, ghenaemt Sydrocapsa,¹⁵⁰ toebehoorende als nu den Torck, ooc in Lamorea gheleghen. Ter welcker plecken ghemaect was tpeert van houte, binnen hol zijnde, zo groot datter in mochten menichten van persoonen, dat de Griecken gaven den Troyanen in offeranden den gode Apollo voor de scade die zij der voorseyder stede ghedaen hadden, onder tdexel van verraderien, ghecommitteert bij Eneas ende Antenor, zo daer af de Destructie van Troyen breedere mencioen maect.¹⁵¹ Ter zelver plecken was ooc gheboren Achilles die Ector doot slouch. Item wat upwaert ten lande waert in, tusschen Malvisea ende Napoli de Romania, zo sietmen staen eene zeer groote steercke stede, ligghende in schone planuren zeere vruchtbaer, ghenaemt als nu Misitra,¹⁵² ghehouden vanden Torck. Dat was de plecke daer Menelaus ende Elena woonden, ende van daer Elena (384r) commen was als zoe ontscaect wart van Parijs in Cytarea zo vooren gheseit es. Dit voorseyde al latende ende voort seylende, zo lijdtmen noch eenen anderen point van ghebeerchten ooc zeere diepe ter zee waert in loopende, ghenaemt Cawematapan of Porto de la Quaelie,¹⁵³ ligghende onder een zeere hooghe ghebeerchte, maer es meest al vruchtbaer land. Ende in tijden als de quackelen rumen de maertse zo zij hier int land doen, ende passeren willen de zee naer Barbarien ende de heete landen, zo vergaderen zij daer in zo grooter menichten dadt oncomperlic es, in zulcker wijs datse de landslieden vanghen groote tonnen vol, die legghende in aysijne, in zekeren smoutte ende in lauwers bladeren, ende vercoopense met grooten hoopen al die landen duere, principalic den sciplieden, twelcke daer eene goede provancie es. Item daer lijdende zo comt men teender plecken, ghenaemt La Brassa du Maynne of de Roupij Dumaynne,¹⁵⁴ ende es een zeere steerc casteel, staende up een steenrootskin zeere steil, meer dan de drie zijden inde zee gheleghen, ghehouden vanden Torck. Dat voor bij seylende ende leden, zo comt men in een cleen golf daer eene proper stede staet, zeere ghenouchelic an te siene, een vanden steercsten van al diere maertsen, ghehouden vanden kerstenen. De Torck heefter zo meneghe fortse up ghedaen dat wonder es, maer altoos nam hij de meeste scade, ende es eene goede coopstede, gheheeten (384v) Coron,¹⁵⁵ ligghende up een cleen ront steenrootskin, zeere steil met eenen becke vanden lande ter zee waert in loopende, wonderlicke vast bemuert ende wel ghetort, met eenen grooten voorbouch ooc bemuert. Daer woonen vele egipteneers, ligghende ghenouch in planure, maer wat dalende ende

148 Neapolis.

149 Zie aant. II, 45.

150 Mogelijk gaat in deze naam schuil: Sidhirokastron (IJzeren burcht). Zo heetten overigens wel meer kastelen op de Peloponnesos, zowel op de noord- als op de westkust (K. van Spruner).

151 Guido delle Colonne, Hist. destructionis Troiae, XXIX.

152 Sparta.

153 Kaap Matapan, in de Byzantijnse periode Portus Qualearum genaamd (K. van Spruner).

154 It. braccio (landtong) of branca (vangarm); rupe (rots). De middelste landtong van de Peloponnesos heette le Magne (Mani).

155 Koroni op de oostkust van de westelijke landtong van de Peloponnesos.

[p. 389]

rijsende, vele goeder besaeitheden daer onttrent hebbende, ende vele goets fruyts van allen soorten, ende es de zelve stede een bisscopdom daer twee schoone cloosters zijn, deen frereminueren ende dander jacopinen. Item voort varende lancx den lande vanden Mooreen, zo seiltmen tusschen den zelven lande ende eenen heylandekin zeere cleene, ghenaemt Le Pointe del Gallo, ende ooc tusschen eenen grooten ronden beerghe, insghelijcx in heylande ligghende, ghenaemt Venetecom¹⁵⁶; nochtans die wille seilt wel buuten omme, hoe wel het binnen dore naerder es, maer in stoormen of grooten winden es meerder perikel. Item wat voort seilende laedtmen noch ter luchter hand een proper heylandekin zeere ghenouchelic, ghenaemt Lecanere,¹⁵⁷ ront als een broot, daer ghemeenlic een heremite up woont. Tvoorseyde latende ende noch voort reisende, zo comt men ter stont ande stede van Modon, ter rechter hand gheleghen in Lamorea, ende ter luchter hand zo leyt een heylandeken rontomme int zee recht voor Modon overe, onttrent twee cleen mijlen van dien lande verscheeden, ende maket tpoort van Modon, ghenaemt Sapiencia,¹⁵⁸ twelcke zeere hooghe es, zo datmen van daer (385r) al de zee rontomme van verren ontdect, ende in tijden van orloghen zo houden de lieden haer beesten daer up, uut vreesen vanden Torcken, ende es ombewoont, maer daer es weeden ghenouch; tusschen Candien ende Modon mach verscheeden zijn lettel min dan drie hondert mijlen waters.

156 Resp. Kaap Gallo, nu Kaap Akritas genaamd, en Venetiko.

157 Avgo.

158 Sapientza.