Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(V, 3)

[S]cheedende van Papho voorseyt, zo quamen zij in eene andere plaetse, ooc up de zee gheleghen, eene goede havene om schepen zijnde, ghenaemt (266v) Limiso ofte Limijtson,¹⁵ ter welker plaetsen in tijden voorleden eene schoone stede plach te stane, daer ooc eenen bisscoppelicken stoel stont, ende noch ter tijt zo voeret titel van een bisscopdomme, maer es al ghedestrueert zo datter nu maer een doorpkin van dertich oft veertich huusen en es. Welke destructie eerst ghebuerde bij eenen coninc van Inghelant, uut causen dat zijn zustere, ten Heleghen Lande waert reysende, in Cypers vanden conijnc des voorseyts lands vercracht wart. Item te deser zelver plaetsen staet als noch eenen torre daermen in voorleden tijden des nachts up plocht te vierene, omme dat de schepen ter zee varende haren meerc daer up nemen zouden ende zo daer ter havene commen. Daer heeft ooc in tijden voorleden coninc gheweest een man, ghenaemt Pigmalion, broeder vander coninghinne Dydo die Cartago stichte, van welken Pigmalion de oude historien zegghen, dat als hij zijnen zwaghere doot ghesleghen hadde ende vermoordt omme zijns goeds ende ghelts wille, ende ghevloden zijnde in Cypers, al dlant winnende metten zweerde, maecte zijne woonste omtrent der plecken van Limiso. Van desen zelven Pigmalion zo scriven de poeten in hare fabelen, ende zonderlinghe Ovidius in Methamorphoseos een wonderlicke sake. Te wetene dat hij, anmeerckende de quade manieren vanden vrauwen van Cypers, en wilde gheen wijf noch huusvrauwe nemen van dien lande, maer uut yvore groufde hij een schoon vrauwelic beelde, (267r) dwelc tzijnder beden bijden ghedrochte van Venus levende wart, ende tselve traude hij tzijnen wive bijder welker hij wan ende ghecreech eenen zone, Paphus ghenaemt, die tzindert de stede van Papho stichte ende domineerde naer zijnen vadere over alle dlant van Cypers. Dese voorseyde Paphus zomen seit, dede alder eerstwaerf stichten den tempel van Venus, die te vooren niet gheweest en hadde, maer nochtans datmen haer daer int land te vooren zeere gheeert hadde.¹⁶ Item ooc omtrent der voorseyder plecken zo wast vele suuckers, ghelijct doet omtrent Papho ende omtrent Le Espiscopie, ende te wat plaetsen datmen daer omtrent delft, men vindtter alomme aderen van soeten watere springhende, nietjeghenstaende nochtans dat zeer bijder zee staet. Bij deser voorseyder plecken een lettel weeghs ten lande waert in zo heeft een schoon clooster ghestaen, nu zeere vervallen al toot eenen cleenen cloosterkin, ghesticht inde eere van Sente Nicolaus, in welc de religieusen gheobligeert waren in tijden voorleden te haudene vier hondert catten,

15 Limassol.

16 Deze passage over Pygmalion is in zijn geheel ontleend aan Boccaccio, Gen. deorum, II, 49 en 50. Ook de verwijzing naar Ovidius, Metam. is daaruit gewoon overgenomen.

[p. 275]

omme de groote menichte vanden slanghen, serpentkins ende fenijneghe dieren diemen daer vant, te nieuten te doene. Maer nu ter tijt, mids der aermoede vanden religieusen, zo en werden die catten niet meer onderhouden. Nochtans zijnder zommeghe int wilde loopende, die fenijn weeren ende dooden, zo datmens daer omtrent zo vele niet en vindt alsmen anders zoude. Item dese catten waren zo ghewent, dat zij tweewaerf sdaeghs quamen ten clooster waert (267v) om heten als zij een zeker clocke hoorden luden, ende dan vonden zij haerlieder heten al bereet in backen ghebrocht; ter stont gheheten hebbende, liepen weder ten lande waert in omme haer bejach. Item van dusdaneghen cloosters hebbender in Cypers in tijden voorleden vele gheweest. Scheedende van Limiso, zo reisden zij naer den beerch vanden Heleghen Cruuce, den welken leyt van Limiso ter slincker hand ten lande waert in, rontomme int ghebeerchte, ende alsmen boven es, zo sietmen de zee ronts omme den lande zonder eenich belet; men siet ooc van danen de costen van Turckyen omtrent Schandalore¹⁷ ende den beerch van Libano in Surien. Up desen voorseyden beerch zo dede de weerdeghe keyserinne Elena voortijts een schoon clooster maken, ende liet daer een groot stic vanden warachteghen cruuce Ons Liefs Heeren Jhesu Christi. Ooc liet zoe daer tcruuce vanden moordenare die ter rechter hand Ons Heeren ghehanghen hadde, maer nu ter tijt zo en weet men daer van Ons Liefs Heeren cruuce maer een cleen sticxkin te tooghene, ende vanden cruuce smoordenaars der ghelijcke.¹⁸ Item dit clooster heeft tanderen tijden zeer steerc gheweest, casteel wijs ghemaect, rontomme bemuert, maer als nu gaet al te nieuten. Alsmen boven comt ghenouch up tupperste, zo moetmen noch clemmen zestien trappen eermen inde keercke comt, ende binnen inde keercke zijnde, ter slincker hand omme gaende, lijdende duer den choor, zo es ter rechter hand (268r) tcappellekin vanden Heleghen Cruuce, toot welker plecken men toocht een groot cruuce omtrent een vademe int viercantte, zeer zuverlic beleit met eender zelverder vergulden plate, ende in midden zo staet een cleen cruuskin, omtrent eenen dweersen vingher lanc ende breet, waer af de drie aremkins zijn van eenegherande precieuse steenen, ende tvierde aremkin es een sticxkin vanden cruuce Ons Heeren; eeneghe willen zegghen dat tgroote cruuce es tcruuce vanden moordenaere daer vooren af gheseit es.¹⁹ Item te deser plecke zo ghebuerde in tijden voorleden, als dwarachtich cruuce daer noch was, een groot schoon mirakel van eender coninghinne van Cypers, de welke daer was commen omme Thelich Cruuce te versoucken, ende die wijle dat zij haer devocie dede, zo quam daer ooc in peregrinagen een aerm vraukin, dwelke bij avontueren Thelich Cruuce ghijnc cussen, up de coninghinne niet lettende. De voorseyde dat siende namt zeere onweerdelic, ende als zij hare devocie ghedaen hadde, ende ooc ghijnc omme Thelich Cruusse te cussene, zo nam zoe een schoon doucxkin ende wildet vaghen, omme dat tvroukin te vooren haren mont daer an gheadt hadde. Maer ter stont zo rees tvoorseyde cruuce van voor de coninghinne, zo dat zijer niet an gheraken en conste, ende bleef zoe hanghende langhe menichte van jaren, dat gheen meinssche ghesien en conste dadt yewers vaste an was, maer nu ter tijt zo en esser niet meer memorien af, noch gheen ander bescheet dan vooren ghescreven es.

17 Gilindire aan de zuidkust van Turkije.

18 Vgl. Ludolf van Suchem, cap. 21: ‘In hoc monasterio est crux integra in qua latro a dextris Christi pependit, quae ibidem per sanctam Helenam est delata, et hoc monasterium per ipsam est constructum et dotatum’.

19 Nl. Ludolf van Suchem (zie de vorige aant.), maar ook Jan van. Mandeville, kol. 7 en 21.