Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(IV, 13) [Perim (Aden)]

(246v) [C]ommen zijnde inde stede van Souwakin, ghinghen de voorseyde al tsamen in een ander scip met grooten menichten van anderen cooplieden van diere maertsen, om voort te seylen naer deylant van Aden, dwelke wel verscheeden es dertien of veertien dachvaerden, midsgaders datmen ter Rooder Zee qualic bij nachte varen mach omme de menichte vanden heylandekins ende bedecte rootsen diere in ligghen. Dus den tijt voorseyt gheseilt hebbende zonder yewers meer an lant te commene noch eeneghe fortune te hebbene weerdich van scrivene, quamen ten voornoemden heylande van Aden daer zij alle an lant ghinghen, ende betaelt hebbende den scipman, insghelijcx haerlieder tol, ghinghen logieren in eene ghemeene herberghe, ghenaemt een chaen, ghelijc den ghonen daer vooren af gheroert es, in meeninghen van daer ghereist te hebbene metten eersten passaige, eeneghe naer Ormes, ende dandere naer Abassien, Nubien ende Ethiopen, van daer naer India, zo naer Surien, Turkien, Constantinopolen, ende zo weder omme naer dese landen, maer al waest zo gheordonneert, Onse Lieve Heere die (247r) disponeerdet anders, want eeneghe vanden heydenen daer mede zij ghereist quamen, ghemeerct hebbende datter Lattinsche kerstenen waren, haddent over ghedreghen den ammirael vander stad, zo dat ter stont de voorseyde ghearresteert worden en verboden up tlijf uuter stede niet te treckene. Des ander daeghs worden ontboden bijden zelven ammirael, hemlieden vraghende wanen zij quamen ende wat zij sochten. Andwoordden uut Neder landen van over zee, ende van Alkaeyeren van bijden souldaen die hemlieden verleent hadde zijne letteren van saufconduyte. Dat hoorende seyde ter stont de zelve ammirael zeere grammelic: ‘Hoe zijt ghilieden zo stout, ghij die van anderen gheloove zijt, te commene in mijns heeren land zonder consent daer af te hebbene?’ Zeyde ooc dat zijn heere ende coninc onder de jurisdictie des souldaens niet en was.⁶¹ De voorseyde zeere te wets andwoordden dat zij dat niet en wisten, maer dat zij waren cooplieden, tlant traverserende omme alle nieuwicheden te coopene, meenende dat tsaufconduyt des souldaens hemlieden goet gheweest hadde, ooc alligierende, dat int commen ter voorseyder steden zij alle behoorlike tolen betaelt hadden, hem hertelic biddende omme zijne gracie ende haerlieder vriend te willen wesen an den coninc omme ontsleghen te worden, ende dat elc voort varen mochte hare saken doende die zij vooren hadden, zij zoudent gheerne jeghens hem verdienen (247v). De ammirael

61 Perim behoorde tot het emiraat Jemen-Homeire.

[p. 255]

hemlieden ghehoort, seyde dat hij gheerne tbeste doen zoude ende santse weder omme van daer zij commen waren met een van zijnen lieden, de welke int communiquieren vraeghde, oft zo ghebuerde dat zijn heere zo vele dede anden coninc, dat hij huers te vreden ware ende dat elc trocke daert hem gheliefde, wat zij hem zouden willen scijncken. Ende want de voorseyde wel verstonden tsecreet, seyden naer vele communicacien: ‘Mocht zo ghebueren, wij zullen hem scijncken hondert ducaten’. Den nacht lijdende worden tsanderdaeghs weder ontboden bijden zelven ammirael diese ghenouch gracelic ontfijnc, hemlieden te kennen ghevende, dat hij zo vele ghedaen hadde anden coninc dat hij haerlieders te vreden was, ende mochten reysen alle zijne landen duere daert hemlieden gheliefde, hemlieden verbiedende up tlijf niet verder oost- ofte zuutwaert te reysene, want zijne gheliefte zulc was. Bijden welken zij wel bij ghepeinsen bevonden, dat hemlieden te vooren gheseit hadde gheweest,⁶² dat de princen van dien lande niet en ghedooghen dat eeneghe Latinsche kerstenen trecken bijden pape Jan, duchtende van eeneghen aliancien ende meer andere saken, te lanc hier om noumen. Dus ontsleghen zijnde midsgaders hondert ducaten die zij daer lieten, ende om datter als doen noch gheen passaige en was weder omme te keeren, inde stede van niet te doene, zo visenteerden zij de stede buuten en (248r) binnen, ende es een lant zeere vruchtbaer van besaeyenden lande, weeden om beesten ende van allen fruyten, abundancie van allen visschen, hebbende ten sommeghen plaetsen vele beerghen ende ooc vele scoender valleyen ende dalen, ende es een zeere groot, scoon heylant. Daer neemt ooc hende de wet van Machomet, want ter voorseyder steden woonen bij naer alzo vele ydolatren als machometanen. Maer de coninc, alle de edele mannen, cooplieden, ende andere mannen van weerdden houden meest alle de wet van Machomet. Item onder de voorseyde ydolatren zijn diverssche secten: eeneghe anbeden de zonne, andere de mane, de derde teerste dijnc dat hemlieden des morghens te ghemoete comt ofte inden sin valt.⁶³ Item dit land van Aden placht in tijden voorleden twee heylanden te zijne, redelic verde verscheeden, maer zijn nu bijcans versaemt deen an dandere, schijnende een heylant wesende, ligghende inden mont of nauwe vander Rooder Zee, maer leyt zo bijden lande over de zijde te Arabien waert, dat ment met cleender dijnc deen an dander bringhen zoude. Dit voorseyde nauwe es daer ghenaemt Lestroet Tubrin, daer bij te Arabien waert uppe leyt eene havene up de Zee van India, ghenaemt Bufarel,⁶⁴ dat ooc eene goede plaetse es van allen coopmanscepen. Dese coninc en werdt niet ghemaect bij kueren als de souldaen, maer eist bij gheboorten ghelijc de Torck, de coninc van Perssen ende de coninc (248v) van Barbarien, ende en es ooc niet alleene heere der voorseyder heylanden, maer ooc over een groot deel van Arabia Felicx.⁶⁵ Ende omme voort te sprekene vander gheleghentheden der zelver steden, zo salmen weten dat zoe leyt over deen zijde onder eene steile steenrootse ende over dander zijde up de zee ghestrect; boven up de steenrootse staen vier oft vive steercke casteelen, zo datmense van boven qualic gheaprochieren mach, ende up de zijde ter zee waert ende up beede de andere henden de welke ligghen ten platten lande, zo staet zoe bewaert met eenen steercken, dicken muere met vele goeder, stercker torren van defenchen, ende en heeft noch graven noch vesten, maer daer es altoes goede garde. De coninc houdt daer meest zijne residencie met zijnen edelen mannen ende rade.

62 Nl. door Jan van Hildesheim in cap. 10 van zijn Historia Trium Regum.

63 Mogelijk ontleend aan Jan van Mandeville, kol. 142.

64 Lestroet Tubrin: bedoeld is de zee-engte (ofr. estroit) tussen Perim en de havenstad At Turbah op het vasteland: Bab el Menheli. Bufarel:?

65 Van 1454 tot 1517 heerste in Jemen-Homeire het geslacht der Tâhiriden (Yule-Cordier, II, 440).

[p. 256]

Item in dit zelve heylant es de beste lucht die ter weerelt wesen mach, want daer es eene ghemeene fame dat de lieden van dien lande nemmermeer ziec en zijn noch hooftzweere en hebben, ten ware dat zij steerven zouden, maer van lichamelicke quetsen daer af moghen zij wel ghenesen, ende dat zelve staet ooc voor de poorten gheteeckent in steenen met Arabissche lettren, welverstaende pestilencie uutghesteken of zulke ghelike siecte, want die rengneert daer ooc, zo zij doet alle die landen duere, telken neghen oft ellef jaren, zo vooren ghescreven es.