Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(IV, 5)

(231v) [V]oort vertreckende vanden wateren van Marach of Mabelouc, zo comt men zeere corts an een groot ghebeerchte twelke men laedt ter rechter hand,²⁵ ende van daer voort zo wort den wech zo lancx zo zwaerder, bergachtich (231v) ende raveynachtich, ende zo langhe ghereden hebbende, comt men teender plaetsen, ghenaemt Hegghere, daer redelic water es, ter welker plecken den wech sprietelt in tween recht jeghen een ghebeerchte; den wech ter rechter hand loopt weder naer de Roode Zee ende naer eene coopstat in Arabien, ghenaemt Altoer, ende den wech ter luchter handt omtrent vijf dachvaerden ten deserte waert in, die loopt naer Sente Kathelijnen ende naer den beerch van Synay, den welken zijlieden reden, scheedende aldaer vander grooter carrevanen, want die trocken ter rechter hand uppe, ende dandere hilden de luchter hant ten deserte waert in. Item van deser vorseyder plaetsen voort rijdende, zo comt men tusschen tween hooghen beerghen,²⁶ rechts alsomen inde Duutsche landen ten vele plecken reyst. Ende onder weghe zo vindtmen vele doorne boomen, hebbende de bladerkins ghekertelt recht also de reynvane doet, daer up wassen witte bloumkins oft botkins van witten metelieven waren. Men seidt dat waeren van ghelijcken doornen daer Ons Behouder Jhesus in zijne passie mede ghecroont was.²⁷ Oec al dese maertse duere daer de dooren boomkins staen oft eeneghe andere boomen, vindtmen in sommich sayson vanden jare hanghende ande bladerkins een maniere van gomme, zeere claer ende ghelewe, ront als coelsaet ende also soete als zeem, daer af de lieden van dien lande zeere groot voetsel nemen ende beseghent in huerlieder spijse inde stede van boteren, zeeme oft olyen, ende zegghen daer dat (232r) manna es, maer ten es gheen ghelijcke van dies men brijnct uut Cattay oft uut Perssen dwelc men vercoopt inde specerien.²⁸ Aldus voort rijdende eenen verren wech altijts tusschen den voorseyden beerghen, zo comt men teender plecken, ghenaemt Achomeele, ende daer vergadert den wech die van Jherusalem oft van Damasco comt over Gasera, metten weghe diemen van Alkayeren naer den clooster ende beerch van Sinay gaet, ende ooc die van Jherusalem commen oft van Damasco over Gasera ende reysen naer Altoer daer vooren af gheseit es. Maer den wech naer Sente Kathelijnen ende naer Altoer, die en loopen weder niet alte langhe tsamen, want de ghone die wesen wille te Altoer, die slaen zeere cort uute ter rechter handt naer de Roode Zee, ende de ghone die t' Sente Kathelijnen wesen willen, die moeten altijts hauden de luchte handt ten deserte ende ghebeerchte waert in. Item de ghone die trecken naer Altoer, alzo saen als zij commen uuten ghebeerchte, zo vindense hem ter stont in eene schoone heffene planuere, zeere vruchtbarich, wonderlicke groot, daer ghenaemt deerde van Pharam.²⁹ Ende plach in tijden voorleden, als dlant al kerstin was, toe te behoorne den clooster van Sente Kathelinen ende den cloosters van daer omtrent, zo dat alle de cloosters van diere maertsen haer voetsel ende bijlevinghe van dier plaetsen meest pla-

25 Bedoeld is Gebel el Tîh, echter niet rechts maar links van de karavaanweg.

26 Wrsch. Gebel Serbâl (2070 m) en Gebel Banât (1510 m).

27 Ook bij Van Breydenbach, 118r heet het: ‘Dicunt quidam de illis spinis dominicam coronam plexam fuisse)’. Bedoeld is de doorn-jujube (Zizyphus spina Christi), (Warburg, II, 131-132 en 369).

28 De alhagi, een aan de woestijnrand groeiende doornstruik, met als twee belangrijkste (onder)soorten: de van Perzië tot Noord-Afrika verbreide A. maurorum (door Van Ghistele beschreven) en de in Zuid-Rusland tot India groeiende A. camelorum (‘uut Cattay oft uut Perssen’). Zij zweten een soort honingsap uit dat tot kleine korreltjes samenstolt; de ‘honingkorreltjes’ van de A. camelorum stonden bekend als Perzisch manna (Warburg, II, 216-217). Dit Perzisch manna wordt besproken in Tvoyage VII, 12.

29 Het gebied rond de grote oase Feirân.

[p. 242]

ghen thebbene. Noch ter tijt zo sietmen daer vele dadelboomen, figheboomen, wijngaerden ende andere vruchten. Ooc vindtmen daer wat coorens wassende, maer es zeere lettel, (232v) want tvolc van dien lande en slaet slands gheen gade, mids dat zij meest up fruyt ende zuvel leven, maer nu ter tijt zo es die plecke van Pharam al beseten ende bewoont vanden Arabianen ende boudewijnen, zo datter de broeders van Synay oft ooc andere kerstenen gheen proffijt af en hebben. Aldus reysende vander voorseyder plecken daer de weghen vergaderen van welken vooren gheseit es, zo comt men ter stont daer den wech zeer beerchachtich ende daelachtich es, in manieren oft ghebroken steenrootsen waren, zeer aerbeitelic omme de dieren, duerende wel acht oft tien mijlen, emmers tooten cloostere van Sente Kathelinen, ende schijnt dat al omme up den wech vele vervallen edeficien ligghen diemen seyt alle meest cloosters gheweest hebbende van heleghen mannen, ghelijc men daer af leest int bouc gheheeten Paradisus Heraclidis, dat Egipten ende Arabien van zulken plecken ende cloosteren in tijden voorleden vul plaghen te wesene.³⁰ Item altijts rijdende duer desen voorseyden aerbeidelicken wech, zo comt men in een cleen valeykin onder zeer hooghe, steile beerghen. Twelke de zelve plecke was daer de kinderen van Ysrael ende Aaron deden ghieten tgulden calf dat zij anbaden. Ende Moyses, siende tvolc spelende ende danssende in afgoderien onttrent den calve, van grooter onverduldicheden brac de eerste tafele vanden tien gheboden Ons Heeren ende warpse jeghens deerde, om welke sonde waeren versleghen drie en twintich duusent meinschen vanden volke van Ysrael. Item ter zelver plecken wart ghemaect ten bevele Gods de tabernakel, den outaer, (233r) de arke, ende alle cortinen, vaten, ornamenten ten dienste Gods dienende. Ghebuerde ooc ter zelver plecken dat Aaron ende zijn zonen worden ghecoren van Gode omme priesters te zijne vanden volcke van Ysrael. Men seit dat te dier zelver plecken ooc de kinderen van Ysrael stille laghen meer dan een jaer, zo van al desen breeder gheroert staet int bouc van Exodo inde xxxii, xxxv, xxxix ende xl^e capitelen. Item ooc te deser plecken zo gheschiedet dat dalmachtich God de tien gheboden sant bij Moyses, zijnen dieneere, den kinderen van Ysrael, in twee steenen tafelkins ghegrouft, zo dat in die een stonden de drie eerste gheboden ende inde tweeste de zeven andere, alsomen daer af leest int zelve bouc van Exodo int xxxiiii^e capittele. Ooc te dier plecken quamen de kinderen van Ysrael met Moeyses omtrent den vijftichsten daghe naer dat zij ghescheeden waren uut Egipten, also dat ghenouch gheroert staet int voornoemde bouc van Exodo int xix^e capitele. Commende dus duer de voorseyde valleye, zo sietmen staen int hende tclooster van Sente Kathelinen, omrijnct over de drie zijden met wonderlicken hooghen, steilen steenrotsen, daer haer helich lichaem rust, om twelke te besoucken de voorseyde daer commen waren.

30 Zie het laatste gedeelte van Tvoyage III, 27.