Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(III, 38) [Terug naar Cairo]

(217r) [N]aer dat de voorseyde eeneghe dagen inde zelve stede ghezijn hadden, goede chiere makende, baden den cooplieden daer mede zij commen waeren ende andere omme advijs weder te moghen commen te Alkayeren om hare voyagen te vuldoene, twelc de cooplieden gheerne daden, hemlieden leenende een van haerlieder knechten wel de tale connende. Dus alle ghereetschepe ghemaect ende oorlof ghenomen hebbende, eerst buuter poorten latende de colomme van Pompeus

[p. 220]

ter rechter hant, zo comt men ter luchter hant draeyende ter zee waert an een ghebeerchte van sande niet zeer hooghe, duerende vijf oft zes mijlen, daer in men anders niet en siet dan groote hoopen van vervallen edeficien, groot ende dicke boven maten, ende lancx den weghe zomen rijdt naer Rosetten, es de maniere van eender vesten, bicans vervult vanden sande, daer up dat staen groote, sware fondamenten van mueren vanden welken men seit, dat in tijden voorleden de oude stede van Alexandrien ghesijn heeft, die de coninc Alexander dede maken naer een zijne stede in Macedonien gheleghen, ghenaemt Pella, bij eenen persoon Demoratus gheheeten, also daer of spreect (217v) Vitruvius in Prologo Primi Libri de Architectoria. Ende was de hooft stad van alden lande van Egipten, zo datter naermaels vele diverssche coninghen, alle ghenaemt Ptholomeus, hare residencie hilden.¹⁹⁴ Ter zelver plecken plach ooc te zijne eene de scoonste ende vermaerste librarie van diversschen boucken van allen consten ende van allen talen diemen te diere tijt in al de weerelt wiste, maer ten tijden dat de Romeynen de voorseyde stede wonnen, alsomen daer af leest van diversschen leeraers, zo wart de zelve verbrant ende gherooft van al datter in was. Ooc ter zelver stede zijn groote persecucien gheschiet onder de kerstenen ende groete menichte van mirakelen, also daer af scrijft Eusebius Cesariensis int bouc De Ecclesiastica Historia ten diversschen plecken.¹⁹⁵ Men seit ooc dat voor de zelve oude stede plach een heylandt te ligghene, ghenaemt Farus, daer in eenen torre stont up den ouver vander zee, daermen eeuwelic wake up hilt, ghefundeert up vier glasene crevistsen, als of zij den torre alleene ghedreghen hadden, den welken hadde doen maken de coninc Ptholomeus Philadelphus, zo eeneghe zegghen; andere zegghen datten hadde doen maken coninc Alexandre. Ende onder den zeven wonderen der weerelt daer de oude leeraers af scriven, zo es dit een, zo Plinius ooc van desen vele breeder scrijft inden xxxvi^en bouc Naturalis Historie. Item naer dat hier van Alexandrien ghesproken es, (218r) zo es waer datmen vele steden vindt inde weerelt, alle Alexandrien ghenaemt, als Alexandrien in Egipten daer nu af gheroert es, een ander Alexandrien in Asya, bijder plecken daer voortijts de groote vermaerde stede van Troeyen ghestaen heeft, een derde in Sichia up de riviere van Tanays, de welke Asyen ende Europien scheet deen vanden anderen, ende noch meer andere, zo daer of breeder zeit Cursius ende Justinus.¹⁹⁶ Item te deser voorseyder plecken zo vintmen noch, alst zeere ghereghent heeft ende de eerde wat ghescuert es, vele ouder penninghen oft slapers waren ende schoone camahieuwen, corniolen ende andere steenen met diversschen figueren daer inne ghegrouft, ghemaect bij eender vrauwe, ghenaemt Marsia, die in zulcdaneghe consten allen anderen te boven ghinc, vander welker men vele leest in diverssche boucken.¹⁹⁷ De landslieden bringher daghelicx in Alexandrien vele te coope, ende ghevense zeer goeden coop. Dese voorseyde plecke lijdende, zo comt men an eene schoone planuere, zo heffene datmer den top up zoude moghen driven, ende duert omtrent zes milen. Die leden, dalende ter slincker zijden, zo comt men ter stont up de zee daermen lancx henen rijt toot up tien milen naer eender stede, ghenaemt Rosetto, latende over de luchter zijde de groote zee ende over de rechter zijde een groot ghebeerchte van sande, vul staende van dadelboomen. Dit voorseyde overleden zijnde, latende de zee staende ter rechter hand uppe, ende zo wat rijdende, zo comt (218v) men rechtvoort ter stede van

194 Ontleend aan Tortelli, Commentaria de Orthographia, s.v. Alexandria. Ook de (onnauwkeurige) verwijzing naar Vitruvius is daar te vinden.

195 Eusebius, Hist. Eccl., VII, 21 en vooral VIII, 10.

196 Opnieuw ontleend aan Tortelli, Commentaria de Orthographia, s.v. Pharos en s.v. Alexandria, inclusief de verwijzingen naar Plinius, Quintus Curtius en Justinus.

197 Zie bv. Vincendus, Spec. Nat., VIII, 58 en Thomas van Cantimpré, Liber de Natura Rerum, XIV, 1.

[p. 221]

Rosetten dat eene schoone, wel behuusde plecke es, maer en heeft noch poorten noch mueren, ligghende up de riviere van Nilus onttrent twee mijlen vander zee, ende es tbeste poort ende havene van alden lande van Egipten, zeer wijt ende diepe, zo dat daer groote menichte van scepen van allen soorten ligghen, den souldaen toebehoorende, maer daer en moghen ooc gheene scepen vanden kerstenen in commen om der redenen vooren ghescreven. Item wat beneden van Rosetten ter zee waert, zo weerpt de riviere van Nilus ter rechter hand eenen aerm oft loep die hendelinghe inde zee valt, up den welken staet een stedekin, ghenaemt Alabruele,¹⁹⁸ daer ooc een groet poort ende haven es daer de kerstene scepen wel commen moghen, maer niet verder ten lande waert up. Dus te Rosetto commen zijnde, lieten daer hare kemelen, mulen ende huerden een cleen sceepkin om mede te varene den stroom up naer Alkayeren. Wech varende, zo laetmen ter slincker handt tgroote heyland, Delta ghenaemt, daer vooren af ghesproken es, over beede zijden vander rivieren voor bij lijdende groote menichte van doorpen ende goede rapassen, zo datmen comt teender plecken over de rechte handt, daer een vaert loopt uuter voorseyder rivieren toot up een mijle naer Alexandrien, zo ooc vooren danof gheroert staet. Ende recht daer bij zo leyt een heyland, wel zeven oft acht milen groot, twelc gheheeten es 't Gulden Heyland, omme dadt zo vruchtbarich es van allen (219r) saken, als van grane, boomen van allen fruuten, van ligumenen, saladrien, van wijngaerden, rijse ende van sukere; dit zelve behoort altoes toe der coninghinnen ende souldanessen ende wert verhuert alle jare wel twintich duusent ducaten. Noch voort varende, latende tvoorseyde heyland ter rechter hand, zo lijt men ter luchter hand eene goede plaetse, ghenaemt Fouwa oft Foga,¹⁹⁹ ghenouch noesch jeghen over tvoornoemde heyland, daer ooc eene schoone stede staet, onbemuert ende zonder poorten, ter welker men te coope vindt van allen saken dies men behouven mach; ooc vindtmen daer also vriendelike heydenen ten kerstenen waert als in alle dlant van Egipten. Van desen voorseyden plaetsen altoos upwaert varende eene goede recke weechs, zo comt men daer eene groote, machteghe stede ghestaen heeft in tijden voorleden, ghelijcmen dat bijden vervallen edeficien ende mueren wel meercken mach. Daer lijdende ende altijts den stroom bet uppe varende, zo comt men ter luchter hant weder toot eenen goeden doorpe, ghenaemt Canamela, ter causen omme dat daer zo vele sukers wast,²⁰⁰ ende eer de voorseyde ten duerpe quamen, zo deden zij hem an lant voeren, daer ooc een zeer groot, goet doorp es, ghenaemt Alterana,²⁰¹ ligghende ter rechter hand vander rivieren, ende dat uut causen om dat de knecht die met hemlieden ghesonden was, seide dat niet verre van daer int desert alte schoone een clooster was, gheheeten tclooster van Sente Macharis,²⁰² daer zeer vele (219v) nieuwicheden te siene waren, daer zij, dat hoorende, dien nacht bleven omme tsanderdaeghs te treckene naer tzelve cloostere. Ter welker plecken staet eene maniere van eenen viercanten huuse, zeer steerc, daer altoes een ammirael up es met menichte van volke van wapenen van tsouldaens weghe, ter bewaernessen vanden lande daer omtrent ende vanden voorseyden cloostre, twelc de zelve souldaen in grooter weerden heeft.

198 Bahra el Burullus.

199 Fuwa, 25 km ten zuidoosten van Rosetta.

200 Vgl. Jacob van Vitry, p. 1099: :canamellae, de quibus zucchara ex compressione eliquatur’. Bedoeld is wellicht het dorp Kôm Hamâda.

201 Al-Terrana, op ong. tweederden van het traject Alexandrië-Cairo

202 Deir Makaryûs, gelegen aan de zuidoostelijke hoek van Wâdi el Natrûn.