Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(III, 4)

[S]cheedende van daer, zijn voort ghereist teender ander plaetsen, ghenaemt Bierdodare, daer tanderen tijden, alsoot schijnt, wat edeficien ghestaen hebben, maer nu ter tijt zo en staet daer anders niet dan een maniere van eender cappellen, vooren met eenen torrekin, van welken de heydenen ghemaect hebben een oratorie van

[p. 171]

Machomet. In desen wech zo en sietmen anders niet dan groote santbeerghen te vele steden, ende daer theffen sant leyt, staen zo vele dadelboomen dat wonders ghenouch (160r) es, ghemeerct dat die boomen wel mans linghden in dat heete, sceerpe, drooghe sant staen, zo dat een yeghelic mach verwonderen hoe de zelve daer connen ghegroeyen, want gheen dijnc en sietmer wassen, verre noch naer, dan alleene de voorseyde boomen. Item daer naer zo comt men teender plecken, ghenaemt Acole, dat een schoon zomer huus es, ombewoont, alleene staende inde groote wildernesse. Ende dat es een schoone, ghenouchelicke plaetse, rontsomme met schoonen, grooten, costelicken, witten pilaren daermen omme gaen ende wandelen mach, ende in midden staet een maniere van eender oratorie, ghemaect inde eere van Machomet haerlieder prophete, al met yserin traillen zo datmer duere en weder duere siet. Te deser plaetsen zo beghint de maertse ende wildernesse te veranderne en harder ende effender te werdene, ende alomme daer omtrent wassen manieren van cruden oft corte, stekende destelen waren, zo onweerdich datse de beesten van deser maertsen nauwelic heten en zouden, ghenouch ghelijckende der maertsen van Bulscamp.¹⁴ Curts hier naer zo comt men teender plaetsen daermen zeer goet ende soete water vindt, alwaer ooc eene maniere van eender heydenscher oratorie staet, nu zeere vervallen zijnde, ende es gheheeten Haouwe. Al dat voorseyt es ghepasseert zijnde, zo comt men up de maniere van eenen dijcke, zeer groot ende lanc, daer twee schoone, costelicke brugghen in zijn, schinende ghenouch of onder elke eenen loop (160v) van water ware, ende zulcdaneghe dijcken vintmen daer vele int land van Egipten ten plecken daert bewoont es ende omtrent den vruchtbareghen lande, ende de redene es dese, want twater vander rivieren van Nilus alle jare omtrent sentjansmesse¹⁵ bevloeyt een groot deel vanden voorseyden lande en daer bij tzelve lant zeere vruchtbaer es, ende zonder middel vanden voornoemden dijcken ende brugghen en ware niet wel moghelic tselve lant, alst zo bevloeyt es, te begane. Item dese voorseyde dijcken zijn ghemaect ende duer cracht met diepen loopen ende grachten om dat twater vander voorseyder rivieren hem te bet ende te breeder zoude moghen spreeden over al dlant, want in alden voorseyden lande van Egipten en es gheene eerde vruchtbarich, dan alleene die eens binnen den jaere vander zelver riviere bevloeit werdt, mids dat dland anders lettel oft gheene vuchtecheit en heeft van reghene, ghemeerct dat dicwilt vele jaren zijn datment binnen den lande niet en siet reynen. Maer het ghebuert wel teeneghen plaetsen onttrent den zeecante datmen somtijts reghen siet, maer zeer selden ten lande waert inne, hoe wel datter nochtan wel vruchtbareghe plaetsen zijn overmids zeker water putten diemen daer vindt, daermen dland mede arouseert, maer de menichte es cleene. Ende als men desen dijc langhe ghereden heeft, zo comtmen teender plaetsen daer in voorleden tijden eene schoone, groote stede plach te stane, ghenaemt Salahija,¹⁶ daer als noch ter tijt staet een schoon, groot doorp, ligghende rondsomme in eenen dadelbosch; (161r) men vintter te coope van allen saken diemen behouft, als van broode, vleessche, vissche ende fruyte et cetera. In dit zelve doorp staet also costelic eene moskea of giemme - naer deser spraken een oratorie van Machomet - als zij noch toot daer ghesien hadden. Ende hier omtrent zo beghinnet dlant vruchtbarich te werdene ende wel bewoont van grooter menichten van volcke, verchiert van velen, grooten, schoonen doorpen.

14 Bedoeld is het op 10 à 12 km ten zuidoosten van Brugge gelegen Bulskampveld, vroeger een zeer groot heideveld, thans grotendeels bosgebied. ‘Bierdodare’, in de eerste zin van dit hoofdstuk genoemd, is de oase Bir el-Duweidâr; ‘Acole’ en ‘Haouwe’, eveneens in het eerste deel van dit capittel vermeld, blijven echter onvindbaar.

15 24 juni.

16 El Salhîya.

[p. 172]

Item van danen zo comt men teenen cleenen doorpkin, ghenaemt Gantia,¹⁷ daer ooc staet een chaen - dat es eene maniere van eenen logistkin voor de passanten - dwelc ghenouch ghelijct Chaen Jovene vooren ghenomt, maer en es zo groot noch zo steerc niet. Item van danen voort rijdende, zo vintmen de maertse redelic ghehouffent ende besaeyt met zeer vele ghersinghen om beesten, zo datmen hendelinghe comt teender plecken, ghenaemt Burbays.¹⁸ Twelc in tijden voorleden eene schoone, steercke ende groote stede gheweest heeft die ommuert was met dicken mueren van ghebackenen coreelen, hebbende diverssche poorten daer men als noch de maniere ende voorme wel af sien mach, ende es zeere wel behuust ende bewoont, ghenouch vander groodtten der stat van Curtrijcke in Vlaendren, ligghende onttrent vier dachvaerden van Catija. Item de joden die daer woonen, zegghen dat de martse onttrent deser stadt gheleghen ende voort streckende naer de riviere van Nilus te Damiaten waert, was int Oude Testament gheheeten dlant van Gessen. Ende was tselve land dat de coninc pharao gaf den patriarke Jacop ende zijnen zoonen, die overmids (161v) den dieren tijde quamen in Egipten woonen, alsomen daer of leest int bouc van Genesis int xlvii^e capitele. Item betvoort zo comt men teender plecken, ghenaemt Gantie,¹⁹ de welke in tijden voorleden ooc eene zeere groote, schoone stede ghezijn heeft, nu ter tijt noch wel behuust ende bewoont, vervult van allen coopmanschepen, maer daer en zijn noch poorten noch vesten. Daer zijn de beste heydenen ende de vriendelicste diemen yewers daer omtrent vindt woonende. Ende also noch voort rijdende eenen verden wech, zo vintmen noch onder weghe vijf oft zes giemmen of moskeaen - dat zijn tempelen vanden machometanen - die zeere constelic ende costelic ghemaect zijn van schoonen, blinckenden, witten steenen, zeere constelic ghesneden ende verschilt; de mueren binnen zijn al beleit met platen van marbersteenen, ghemaect ghelijc oft zomer huusen waren, zo datmer van allen zijden duer sien mach, ende zijn ghetraillet met schoonen, verguldenen, yserin traillen. Daer en moghen ooc gheene kerstenen in commen dat ment weet, want waert bevonden, men zoude in grooter avontueren zijn van ghedoodt te werdene of tgheloove te moeten loochenen, ende dit zelve es de maniere van allen den tempelen onder de wet van Machomet gheleghen.

17 Misschien is bedoeld El Quantara, dat echter ten noordoosten van El Salhîya ligt.

18 Bilbeis.

19 El Qanâtir.