Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

[p. 89]

(II, 20)

[V]an deser voorseyder plaetsen voort gaende, wat dalende, zo comt men van buuten anden eenen houc van Saelmoens tempel, daermen siet eenen steen uutstekende wat verder dan dander steenen, dwelc men seit den steen zijnde daer Davit af sprac in zijnen zouttere zegghende: ‘Lapidem quem reprobaverunt edificantes’ et cetera, ende dat es meest al tbescheet datmen nu ter tijt ziet vanden ouden edeficien van Jherusalem.²¹⁹ Item den voorseyden houc leden zijnde ende wat up-slaende ter rechter handt wat buuten sweechs, zo sietmen den upganc ende den steeghere van vijftien trappen hoeghe, die Maria upghinc (88r) alleene tharen zeven jaren doen zij inden tempel ghepresenteert wart.²²⁰ Van daer voort gaende, altoes dalende, latende den tempel van Salamon ter luchter hand, de valleye Syloee ende tbeghinsel vanden dalle van Josefat ter rechter handt, zo vintmen onderweghe ant hanghen vanden beerghe daermen neder dalen moet, de sepultueren vanden joden die als nu te Jherusalem sterven.²²¹ Dese voorseyde sepultueren leden zijnde, zo comt men ter stont an eene steenin brugghe, daermen over gaet omme te versouckene de heleghe plecken die over dander zijde ligghen, welke plecke daer ghenaemt es Torens Cedron, ende anden voet vander brugghen zo staet de sepultuere van Absolon, tfautsoen hebbende van eenen torrekin, zeer costelic ghehauden al uut eenen steene toot der nederster versindinghen, ende daer an ligghen groote menichte van steenkins die de heydenen ende de joden daer daghelicx weerpen in versmaetheden van zijnder ongheoersaemheit tsijnen vadre waert, alzo daer af staet ghescreven inden tweesten bouc vanden Coninghen. Ende niet verre van Absolons grave, oec ter rechter hand, es de sepultuere van Zacharias filius Barachie, de welke ghedoot was tusschen den tempel ende den outaere, zo daer of ghenoopt staet inde evangelie van Sente Mattheeus int xxiii^e capittele. In dit zelve graf seitmen dat Sent Jacop de mindre ghijnc duucken als Onze Heere God ghevanghen was, in hem nemende daer uute niet te commene nocht gheen broot te nuttene voor hij zekere tijdinghe hebben zoude van Ons Heeren verrisenesse, ghelijc daer of breeder staet in Historia Scolastica.²²² Ende te diere plecke zo vertoochde hem Onse Lieve Heere (88v) voor Sente Jacop voorseit, verresen zijnde up den heleghen Paeschdach, zo daer af oec ghenoopt staet inde epistel van Sente Pauwels, scrivende tooten volcke van Corinten int xv^e capittele. Van daer scheedende, zo worden zij voort gheleedt teender plecken daer een dorpkin plocht te stane, gheheeten Gethsemanij, recht buuten der stede van Jherusalem an tdal van Josaphat, ter welker plecken Onse Heere liet de achte van zijnen appostelen als Hij ghijnc ten hovekin waert. Item van daer quamen zij int hovekin daer Onze Lieve Heere ghevanghen was vanden joden. Ende ten incommene vanden zelven hovekin, zo seitmen dat de zelve plecke es, daer Sente Pieter Malcus zijn oere af smeet.²²³ Item recht uuten hovekin voorseyt upwaert gaende met acht trappen anden voet vanden beerghe van Oliveten, zo es de plecke daer Onse Lieve Heere God hiet verbeiden de drie zijne weertste appostelen, te wetene Sente Pieter, Sente Jan ende Sent Jacop, hemlieden zegghende dat zij bidden zouden ende waken, ende te diere plecken leit nu eenen grooten steen teender ghedinckenessen. Te deser plecken ende tallen voorseyden plecken zo verdient men zeven jaer pardoens

219 In de zuidwesthoek van de tempelmuur bevindt zich een uitstekende steen, tegenwoordig Robinson's Arch genoemd naar E. Robinson die aannam dat deze een restant was van een brug over het Kaasmakersdal naar de bovenstad.

220 Met deze leeftijdsbepaling wijkt Zeebout af van wat zijn bronnen opgaven, nl. drie jaar oud (cf. bv. Pseudo-Mattheusevangelie, cap. IV; Leg Aurea, cap. 129; Sp. Hist., VI, 65).

221 Onjuist: het zijn graven van moslims; de joden werden begraven op de helling van de Olijfberg aan de overkant van de vallei.

222 Een onvolledige bronnenopgave: Zeebout blijkt niet alleen geput te hebben uit Comestor, Hist. Scholastica (P.L. 198, kol. 1623), maar óók (voor wat betreft Jacobus' belofte tot algehele onthouding) uit Leg. Aurea, cap. 65.

223 Johannes 18:10.

[p. 90]

ende zeven carrijnen. Item noch bet upgaende ten zelven beerghe, zo waren zij gheleedt ter caveerne ende speloncke die wat diepe neder dalende es zonder trappen, daer Onse Lieve Heere Jhesus drie waerf anbeedde zijnen Hemelschen Vadere, ende daer Hij int overdincken zijnder passien die Hem was nakende, zweette water ende bloet, zegghende: ‘Pater si possibele est’, et cetera.²²⁴ Dese voorseyde plaetse en es niet zeer groot, maer heeft in ouden tijden properlic verchiert ende verschilt ghezijn bijder eerweerdegher keyserinne Helena met scoonder scilderien van gaude ende van aysure, maer es (89r) als nu meest al vergaen ende te nieuten. Item boven deser speloncken staet een gat daer de lucht duer comt; daer es ooc noch eenen aultaer, up de welke de broeders de Monte Syon commen alle Goede Vrydaghe snachts de passie Ons Heeren zijnghen, ende meer andere seremonien die zeer devoot zijn te ansiene ende te anhoorne; te deser voorseyder plecken es te verdienene pardoen a pena et a culpa. Item van daer voort gaende, zo comt men ghenouch anden wech vanden beerghe van Oliveten, ter plecken zomen seit dat Onse Lieve Vrauwe haer gurdel neder liet dalen teender ghedinckenessen Sent Thomaes den appostele doen zij ten hemel voer, want de voorseyde Sent Thomaes ter plecken doen ter tijt niet en was, daer Maria de moeder Ons Heeren overleet der weerelt, zo hier of breeder spreken diverssche apocriphe historien;²²⁵ daer es ooc zeven jaer pardoens ende zeven carrijnen. Ende van daer voort gaende, wat dalende, zo comtmen ter plecken ende keercken daer Onse Lieve Vrauwe begraven was, voor welke keercke, recht eermen in comt, staet eene viercandtte plaetse daermen in daelt met dertien trappen, ende schijnt oft in ouden tijden eene sisteerne gheweest hadde, maer es nu ter tijt al te nieuten. Dese voorseyden plecken overleden zijnde, zo comt men ter stont inde keercke, de welke diepe es nederwaert gaende xxix trappen. Over de slincker zijde zomen in comt, onttrent half weghe vanden nederganc, zo es de sepultuere van Joachim, vader vander Moeder Ons Heeren. Ende rechts jeghens over es de sepultuere van Sente Anna, moeder vander voorseyder Maghet ende Moeder Maria.²²⁶ Ende al beneden in de keercke, wat omme slaende ter rechter handt zomen in (89v) comt, es tgraf ende sepultuere van Onser Liever Vrauwen, staende in een cleen cappellekin daermen ronts omme gaen mach. Dese sepultuere es ghemaect van witten marber steenen, ende daer boven es eenen aultaer, daer altijts vooren hanghen en bernen zestien lampten, alwaer oec messe ghecelebreert wart bij haerlieder capellaen, ende daer es te verdienene aflaet van pinen ende van sonden. Dese voorseyde keercke houden de broeders de Monte Syon.

224 Mattheus 26:39: ‘Pater mi, si possibile est, transeat a me calix iste’ (Mijn Vader, laat die kelk, indien mogelijk, aan mij voorbijgaan).

225 O.a. Leg. Aurea, cap. 117.

226 Onjuist. Halverwege de trap links zijn de tomben van Joachim én Anna; daartegenover bevindt zich de tombe van Josef.