|
| |
| |
| |
Twede bedryf.
Eerste tooneel.
Laonize, Offellas.
Offéllas ach, laat ons myn bitter lót betreuren!
De staatzugt doet myn' ziel aan hondert stukken scheuren.
Ik word geslingerd van het wreed geval. Zoude ik
Den gouden staf en troon verlaaten? welke een schrik
Bevangt myn boezem! zal myn moedig hart dit lyden!
't Waar meêr als duisent doôn gesturven. 'k Voel bestryden
Myn trótsch gemoed door vrouw natuur. Ach, kan het zyn,
Dat een' manhafte ziel verdraagen zou die pyn!
Neen; 't was onmoogelyk! weg, weg laf médedógen:
De zugt tot heerschen is van al te groot vermógen.
Pisistratés, gy kreunt u niet myn' bittre smart!
Ik wist niet dat gy dus, door lafheid, waart benard!
Deez lydelooze hoon, kan die uw hart niet raaken?
Doet gy uw' trouwheid, myn zó dier verknócht, dus wraaken?
En keertge tót den vórst? ô vleijer van het hóf!
Ach, édelmoedig hart, gy zult in 't korte in 't stóf
Vertreeden worden! en, zó ik den staf moet dérven,
Gunt Góden, dat ik mooge, in 't óvergeven, sterven!
Zó stérve ik nóch met roem en glóry, óf ik zal
Myn' borst doorstooten, en braveeren 't wreed geval!
Myn 's zoons slavin zou dan met mynen schépter pryken.
Zulks kan ik nimmermeer gedoogen. 'k Voel bezwyken
Myn onvertsaagd gemoedt, door dézen ramp. 't Gezag
Te misschen, was voor my, een doodelyke slag,
| |
| |
En haer op mynen troon zó heerlyk te zien praalen.
Wat glans, hoe hémels, kan by kroone glans oit haalen?
Ze schieten met één straal, in yders trotsch gemoedt,
Het allerdiepst ontzag. Offéllas, ach! hoe zoet,
Hoe aangenaam, hoe grootsch en heerlyk is 't regeeren!
Men moet den dierbren staf, gelyk de Góden eeren.
Die eens de zoetheid heeft geproefd van 't groot gebied,
Den schépter heeft gezwaid: wat doodelyk verdriet
Gevoelt hy, als men dien moet wéder óvergeeven:
Myn' ziel door wanhoop, en door kroonzugt wordt gedreeven.
'k Zal stérven, door deez' hand, eêr ik den troon verlaat.
Zo lange ik leeve, zal Isméne, van den staat,
Zich noit meestrésse zien. Ze zal my niet trótseeren,
Al zoude ik door den twist het onderst bóven keeren.
Vórstin, beproef eens wat Isménes ziel beheert.
Ligt ondervindt gy dat ze noit de kroon begeert:
Dan kunt gy als voorheêne op uwen zétel blyven,
Met volle majesteit. Wil in haar' min haar styven.
Zó gy bemérkt, dat zy is op den staf verliefd,
En dat die groote glans haar' ziele heeft gegriefd;
Zó moet gy door het goud dan yders hart verplichten.
't Moet alles voor die kracht en 't groot vermógen zwichten.
Het straald door yzer, staal en muuren heên. Ik weet
Door dézen glans zal elk zyn tot uw dienst gereed.
Dan kunt gy, naer uw wil, haar doen ten grave daalen,
En gy, gelyk voorheene op dézen zétel praalen.
't Moet alles zwichten voor uw heerelyk verstand.
De Vórst eert u op 't hoogste, en vliegt zelfs van uw' hand.
Wie heeft den oorlóg aan Pizarkus doen verklaaren?
En wie uw' dappren zoon gedreeven op de baaren,
Als gy, vórstin, alleen om hier den gulden staf
Naer wensch te zwayen, en uw vyand zyne straf
Te doen erlangen? wil nu voor geen onheil schroomen
| |
| |
De Prins moet zyn gezag uit uwe hand bekoomen.
Ik zie myn 's zoons slavin ons nadren. Hémelliên,
Geeft datze nimmer zal dit magtig ryk gebiên;
Maar dat ik met myn' hand haar doodbus moog' bereiden,
Of wilt myn' groote ziel eerst van het lichchaam scheiden!
Wat wonder! 'k staa verstomd! ach, wat bekoorlykheên!
| |
Twede tooneel.
Demetrius, Ismene, Amira, Denokrates, Pisistrates, Offellas, Albinus, Laonize, en gevólg.
Gy zult dien grooten troon, met my, deez' dag, betreên,
Als kóningin. Ik wil dat yder u zal eeren,
Gelyk 't betaamt: dit is myn vórstelyk begeeren.
En u, Prinssés, die ik oneindig blyf verplicht
Voor 't geene, dat gy zó roemruchtig hebt verricht
In myn afwézen; 'k zal my eeuwig dankbaar toonen,
En uwe deugden haast naer heure waerde loonen.
Al wat ik heb verricht, was om uw' grooten troon
Steeds te onderschraagen tot zyn welstand, dappre Zoon.
Myn' ziel voelt zich op 't nieuw door deze vreugd herleeven,
Nu gy weêr wétten aan uwe onderdaans zult geeven.
Ik dank den grooten Goôn, dat zy behouden weêr
U deedden landen met een' onverwelkbaare eer.
Ik deel in dezen roem. Wil uwen naam vergrooten.
Ik bid, toon, dat gy zyt uit Vorstens bloed gesprooten.
Getrouwe Raadt, dien ik meêr, als my zelfs, waerdeer;
| |
| |
Volhard zó in uw' trouw: gy hebt uw opperheer,
Op 't allerdiepst verknócht. Ik zal dat noit vergeeten.
Gy hebt u van uw eedt en plicht, naer wensch, gekweeten.
Gy zyt de grondslag, en pilaaren van myn staat:
Uw' zielen waren noit belaên met eigenbaat.
Ik acht onnódig u myn' zége te verkonden;
Vermids de vlugge faam, met duizend' kópre monden,
Myn roem aan 's waerelds eind verbreid heeft; maar ik moet
Verhaalen, hoe myn hart de liefde viel te voet.
Denókratés, die, door ontélbre héldendaaden,
Zyn hoofd versierd heeft, met onkreukbre lauwerbladen,
En Pafós, met veel moed, al stórmende, óvermand;
Ja mynen standaar zelfs op haare vest gepland,
En deê Pizarkus uit zyn' laaste plaats weg vlieden,
En kwam aan my, zyn Prins, zyn oorlógsbuit aanbieden,
Dien hy gevangen hadt gekreegen, in de stad.
'k Ontfong van zyne hand, dien onwaerdeerbren schat,
Die schoone Isméne, die, door twé zielroovende oogen,
Myn' ziel deed' zwichten voor haar góddelyk vermógen.
Ik wierd een slaaf van die slavin, en voelde my
Gevoerd, eêr ik zulks dachte, in haare slaverny:
Dus kwam myn oorlógsmoed, op liefdensklip te stranden.
Haar' schoonheid bond myn hart, met onverbreekbre banden,
En heeft haar zegevaên in myne borst gedrukt,
En my myn' zinnen, door haar zoet gelaat, ontrukt.
Ik heb haar vruchteloos dry jaaren aangebeeden,
Om 't heerelyk bezit van haar' bekoorlykhéden;
Myn' kroon en schépter haar geöffert; maar te trósch
Stond ze in haar' kuisheid pal, als eene onwrikbre róts.
Ach, 'k zal, voor dézen tyd, die réde vérder staaken.
| |
| |
Hebt gy 't vertrék voor myn' prinssés gereed doen maaken,
En voor haar' Moeder: spreek, Albinus?
't Is alles reeds bereid: begeert de vórst iets meêr?
Ja zeg den Priestren, dat zy de ófferhand' bereiden.
Ik zal myn' zielvoogdés, ten témpel zelfs geleiden,
De Goôn bedanken voor de goedheid, zonder end',
Aan ons beweezen; wyl hunn' magt ons is bekénd.
Ik wil verstaan wat lót, dat my zal zyn beschooren.
'k Zal 't uit den wyzen mond des priesters eerlang hooren,
En met verlangen u verwachten. Spil geen tyd.
Gy moogt verzékerd zyn, op myne trouw en vlyt.
| |
Derde tooneel.
Demetrius, Laonize, Denokrates, Pisistrates, Offellas, Arbates, Amira, Ismene, en gevólg.
Isméne, dit vertrék staat altyd voor u ópen,
Gelyk myn hart; laat my op uwe weêrmin hoopen.
Hier kunt gy, naer uw' wensch, my spreeken, dezen dag.
Gy weet, dat ik u minne, en vier' met diep ontzag.
Laat my niet langer naar uw' wéderliefde wachten:
Maar heb meê lyden, met myn' bittre smart en klagten.
'k Ly duizend' doôn om uwe afkérigheid: wel aan;
Is 't uw begeeren, dat uw minnaar moet vergaan,
Door tédre liefde? hy, hy is bereid te stérven;
Maar laat, uit uwen mond, hem déze gunst verwérven,
Dat gy zyn vonnis veldt. Gy zult zulks zien terstond
| |
| |
Volbréngen, 't dierbaar bloed hier stroomen.
Zal nimmermeer dat al te wreede vonnis véllen.
O groote vórst! ik bid wil my niet meerder kwéllen,
Nóch my vervólgen door de driften van uw' min.
't Waar al te schandelyk voor 't ryk, dat een' slavin
Betrêeden zoud' dien troon, uwe onderdaans regeeren.
Geen' vólken zouden zich voor myn gezag verneeren.
Gy schopt uw ryksbelang en glóry met den voet:
Leef, leef, gelyk voorheene, in onvertsaagden moedt:
Streef op dat dierbaar spoor van uw' vergódene oudren,
Verbreid uw' zége en tortsch uw ryk met Atlas schoudren.
Gy moet verëeuwigen uw naam, door uwe daên;
Maar wil uw' ziel eerst van een' laffe min ontslaan,
Die u zal baaren meêr als duizende ongenuchten.
Tracht uwen boezem eens te ontlasten van dat zuchten.
Gy hebt uw' vyanden verwonnen; wil uw hart
Nu mê verwinnen, en braveer de minne smart:
Want myne zuivre ziel zal nimmer u beminnen;
Door dien de liefde noit beheerscht heeft myne zinnen.
Myne oogen gruwen voor haar' list. De roem der kroon
Klinkt in myne ooren, als een' haatelyken toon.
Ik ben in slaverny gevoerd, door uwe magten.
Laat my, als een' slavin betaamt, myn plicht betrachten.
Ik weet dien wel, en zal met onderdanigheid
Steeds poogen, om, den glans van uwe Majesteit
Noit te bezwalken; wyl ik u te hoog waerdeere.
Ach, leer van my uw plicht, 't zal strékken tót uwe eere;
En 't is my leet, dat gy uw' dierbren tyd verspilt.
Leef moedig oorlógshéld bevryd van min.
| |
| |
Dat ik zal leeven, en gy doet my 't léven dérven:
Ik leeve alleen in u, bevry my van het stérven.
Gy hebt myn' weelde, vreugd en léven in uw' hand.
Aan uwe schoonheid is myn hart voorlang verpand.
Moet ik, dat gy my noit beminnen zult, dan hooren!
Of hebt gy, door den haat, myn ondergang gezwooren?
Ik ben, door uwen glans, gevoerd in slaverny.
Gy heerscht in myne ziel, met volle heerschappy.
Gy kent uw plicht, en wilt aan my dien méde leeren:
Zó vólg, wyl gy dien weet, myn óverstréng begeeren.
Ik heersche op dezen troon. Myn wil zy u een' wet;
En schoon uw' zuivre borst van min noit was besmét;
Nóchtans kan ik uw hart tót myne liefde dwingen;
Maar neen: ik wil alleen naar uwe weêrmin dingen,
Door tédre réden en gebéden. Geen gewéld
Gebruiken; schoon gy zyt in myne magt gestéld.
O vórst, men kan, door dwang, geen' fiere ziel verwinnen!
De tyd zal ligt, in 't kort, doen neigen haare zinnen,
Geduchte Zoon, is uwe ontkwetsbre borst gewond,
Door haar' gemeenen glans? het strékke uw roem tót schande,
Dat zy door dwinglandy haar hart aan u verpandde.
Gy zyt, myn Vórst, niet voor Isména op gevoed:
Schoon zy gesprooten is uit Vórst Pisarkus bloed.
Wil niet uw' grooten roem, door déze daad, besmétten.
De hooggeächte Raadt zal zich daar tégen zétten.
Het is te haat'lyk, dat gy trouwdt een' vyandin,
En die verhéffen wilt tot hunne kóningin.
De glans der kroon baart in een hart geen' vergenoeging,
Die is doorweeven met onlydelyke wroeging.
| |
| |
Kan haar fier wézen u behaagen?
Haar eeuwig minnen, en, in weêrwil van 't geval,
Isméne, dezen dag, op mynen troon verhéffen.
Ai, wil deez' réden, en uw groot belang bezéffen!
't Zal tót verhoogingen verstrékken van uw staat.
Ik wil met mynen Raadt vertrékken; en ik laat,
Uw wélvaart, en myn' liefde, alleen u óverweegen,
Met Laónize. Goôn, zyt myne min niet tégen!
| |
Vierde tooneel.
Laonize, Amira, Ismene.
't Schynt 's Kónings liefde u niet behaagen kan, Mevrouw:
Daar veel' vórstinnen reeds rekhalzen naar zyn' trouw.
Gy zyt tót dezen troon, zó wytvermaard, gebooren.
Die onwaerdeerbaar glans kan yders ziel bekooren.
Verban uw' fierheid, en uw al te killig hart,
En heb mêlyden, met des vórsten bittre smart.
Wil voor zyn' liefde hem uw' weêrmin doen erlangen,
Zó zult gy van zyn' hand de goude kroon ontfangen.
Een' kroon, die, door zyn glans, ontzagbre straalen schiet.
Wat groot gemoed zou niet aanvaarden dit gebied?
Wie zou niet trachten eens den gulden staf te voeren;
Maar 't schynt in tégendeel uw' ziel dat doet ontroeren.
Die eens de kracht weet, van de Gódgewyde magt
Des Schépters, die alom, zó waerdig, wordt geächt:
Die dien bekleed, erként nóch wétten, nóch gebóden,
Is niets verschuldigt als alleen aan de Oppergóden.
De magt der kóningen is altyd onbepaald.
Wanneer de glans der kroon van uwe kruin af straalt,
Zal yder, vol ontzag, op 't wénken van uwe oogen,
| |
| |
Eerbiedig draaven; ja, de kroon heeft dit vermógen.
Ismeen' mishaagen u die groote heerlykheên?
Wel aan: ik zal voor u den grooten troon bekleên,
En in uw naam het vólk, gelyk 't betaamt, regeeren;
U, als myn' dóchter, en als vrouw een 's kónings, eeren.
Ik zal de hulk van staat om u bestieren; maar,
Aanvaar des prinssen trouw voor 't heilig écht altaar.
Ik acht uw' nédrigheid. Gy zult daar door niet krénken
Wil my van lafheid niet verdénken.
Zoude ik myn téder hart, aan uw' beroemden zoon,
Opóffren, en met hem betreeden niet den troon?
't Zy vérre: 't heerschen kan myn' ziel veel meêr behaagen,
Als wel zyn' liefde óf trouw, die gy my op koomt draagen.
Ik acht den dierbren staf voor de opperste waerdy.
Ik heb genoeg verstaan uw' schrandre veinzery.
Gy zoekt my, aan uw zoon, door 't huwlyk, te verpanden,
Om dus den schépter vast te houden in uw' handen.
Zó schynt het my; Mevrouw, hebbe ik dat wel geraên?
Ik heb die redenen, gantsch bondig, wel verstaan.
Dart gy een' ryksvórstin zulks in 't gezicht verwyten?
Is dit, gelyk het u betaamt, uw' plichten kwyten?
Ik zeg 't aan u, dat ik hier voere 't ryksgezag,
En dat ik alles op het hart myn 's zoons vermag.
Gy zult de hulk van 't Ryk noit uit myne handen wringen,
Vermétele, gy moogt met krachten daar naar dingen.
Mevrouw, heeft deeze réde uw fier gemoed ontroerd?
Uw' zinnen schynen, door één énkelt woord, vervoerd.
Zoude u een 's Kónings min, en zonder kroon, behaagen?
| |
| |
'k Ben niet gehouden, om 't antwoorden op uw vraagen;
Maar zy heeft myn gezag, op 't allerbitsch, gehoond.
Ik zal haar toonen, hoe men, 't op zyn' beurt, beloond.
Vórstin, hoor naar myn' reên. Zy gaat.
| |
Vyfde tooneel.
Amira, Ismene.
De toorne blaaken. 'k Vrees.
Waar voor kunt gy thans vreezen?
Heeft niet de vórst zich aan uw' schoonheid reeds verloofd?
Zal niet de kroon, deez dag, nóch pronken op uw hoofd?
Zult gy niet op deez troon, als Kóninginne, pryken?
Voor Laónize hoef ik in het minst te wyken.
Ik ben de moeder van de ryksvórstin, is zy
Ach, is 't der Góden wil, dat nimmer moog' geschieden,
Dat ik zou huuwen aan den Vórst, dit ryk gebieden!
Acht gy de deugden min, als eenen schépter, waard?
Hoe zyt ge dus vervreemd van uw' roemruchtbren aart?
Wordt uwe ziele, door de kroonzugt, aangeprikkeld?
Die heeft veel' vórsten vaak in hun bedérf gewikkeld.
Ze baant den weg, en 't spoor tót alle gruwelheên.
Gy wierd, voorheêne noit van deze drift bestreên.
Wy zyn verschuldigt aan Denókratés ons léven.
Ook heeft hy zyne liefde in myne ziel gedreeven.
| |
| |
Mevrouw, de ondankbaarheid is slimmer als de pest:
Ja, die grondrégels zyn in myne borst gevést.
Hoe wilt gy voor een Vórst een onderdaan verkiezen,
Daar door uw' glóry, op het schandelykst, verliezen?
Wy zyn in slaverny, en in des Kónings magt,
Denókratés heeft ons daar in gebragt.
'k Bemin de deugd, Mevrouw....
Hoe zou de Vórst dat lyden:
Daar hy van tédre min zyn' ziele voelt bestryden,
'k Stel 't alles aan den tyd.
Noit heb ik myne borst den Kóning toegewyd.
De glans van 't kroone goud kan noit myn' zinnen streelen.
'k Bemin Denókratés; en zal met hem mêdeelen
Het zuur en zoet, wat ons te wachten staat van 't lót.
Eêr sterve ik, door deez' hand, eêr dat ik immer tót
Wie meent ge in slaap te wiegen?
Demétrius, die laat zich nimmermeer bedriegen...
Maar 'k zie Denókratés verschynen in de zaal,
| |
Zesde tooneel.
Denokrates, Amira, Ismene.
Ach, met welke een' heusche taal,
Zal ik het léven van myn léven nu begroeten!
| |
| |
Ik óffer myn' gebeên en zuchten aan uw' voeten.
Gedoog, dat ik thans kniell'
Die woorden doen myn hart, als op een nieuw, herleeven;
Maar ik kan geene kroon en schépter aan u geeven,
Gelyk Demétrius uw minnaar u kan doen.
Die glans kan yder, naer het schynt, in liefde voên;
En ik, rampzalige, gaa te eenemaal verlooren.
'k Waar liever noit gebooren.
'k Bemin u meerder, als ik immer heb gedaan.
Doe my de reên van uw' misnoeginge verstaan.
Hoe kunt gy twyfelen aan myn' genégenhéden;
Daar ik, zó ménigwérf, trouwhartig heb beleeden,
Dat gy alleen regeerdde in myne borst, en ik,
Veel liever, stérven wilde op yder oogenblik,
Als u te misschen! en gy durft my nóch verdénken!
Wat édel hart is niet door 't blinkend goud te krénken?
Veel meêr door kroonen glans: die onbepaalde magt,
Heeft, op een' tédre borst, eene onweêrstaanbre kracht.
De schépter! kroon! Mevrouw, het doet my alles vreezen,
Dat deze heerlykheid, in 't einde, u zal beleezen
Hou op. 'k Staa in myn' trouwheid pal,
Als een' onwrikbre róts; gy zult, schoon ons 't geval
Vervólgt, my eeuwig zien stantvastig u beminnen;
| |
| |
En laat geen' minnenyd beheerschen uwe zinnen.
Ach, Laónize heeft myn zinnen gantsch vervoerd!
'k Wierd, door haar' rédenen, in myn gemoed ontroerd.
Ze kwam verbaast, in toorn', ter kamer ingevloogen
Van zyne Majesteit, met traanen in haare oogen.
'k Beev' noch van haar verhaal, ze sprak. Ik ben gehoond
Door die vermétele slavin, die zig reeds toond
Zó opgeblaazen, dat zy durft my bits trótseeren.
Ze wil noit trouwen, óf het ryk alleen regeeren.
Zy, zy bemint niet u, myn Zoon; maar wel uw' kroon.
Zy is verliefd alleen op uwen staf en troon.
Door heerschzugt aangespoort zal zy de kroon ontfangen.
Denk eens, hoe dat vertoog myn' boezem kwam te prangen!
Hebt gy my niet verklaard de staatzugt dier Vórstin?
Des kónings min kan haar meêr geeven, als uw' min.
Mevrouw, ik bidde u, hoor my spreeken.
Is oit myn' liefde tót Demétrius gebleeken?
Hebt gy niet flus geüit, dat gy hem hoog waerdeert?
Wat reên beweegen u, dat gy hem thans braveert?
Gy maakt myn fier gemoedt Isména onverduldig.
Zyn wy ons léven niet, en dankbaarhéden schuldig
Denókratés? hadt hy ons bloed niet in zyn' hand?
Zyn wy niet aan zyn' deugd en trouw te diêr verpand?
Ik bid u anderwérf, wil déze réde staaken.
| |
| |
Zoude ik, om op den troon te treên, de deugd verzaaken?
Kunt gy niet deugdzaam zyn, en 't vólk regeeren?
Een, die staatkundig wordt, moet eerst de deugd vertreên.
Die lessen zyn voorlang den vórsten voorgeschreeven.
Dit zyn grondrégelen, waar naer een prins moet leeven.
Zyn niet de troonen meest gevést in burgerbloed,
In zweet en traanen? ach, hoe toont ge u dus verwoed!
Laat af: wil niet uw hart door staatszugts vuil bevlékken.
Myn heer, kwaamt gy aan my niet haar gemoedt ontdékken,
Ja, myn' schoone ziel voogdés.
Weet, dat de min gódin my leerdde deéze les,
Om, was het moogelyk, des prinssen min te stuiten:
Daarom deedde ik myn wil heerschzugtig aan haar uitten.
Ze zal nu zékerlyk weêrstreeven mynen echt,
Met haaren zoon. Myn hart onscheibaar is gehécht
Aan 't uwe: maar wat heeft u hérwaards aangedreeven.
Demétrius hadt my dat zoet bevél gegeeven
Van u te leiden naar zyn' kamer: en hy wacht
U vol verlangen; wyl het óffer wordt geslagt,
Ende altaars zyn versierd. Laat ons dan dérwaards treeden,
De Kóning zal u zelfs, met alle prachtighéden,
Geleiden témpelwaards. Myn' halve ziel, 't wordt tyd.
Wy gaan, volmaakte Prins: uw' deugden, roem en vlyt
| |
| |
Beminne ik op het hoogst: ze zyn my klaar gebleeken.
Ik zal wel nader van ons groot geluk u spreeken.
Ook zyn de Priesters reeds in ons belang. Koomt gaan
Wy, want de vórst wacht ons met smart.
Gunt Goden, dat ik moog' voor mynen minnaar leeven,
Of doet myn' kuischeziel, door tédre liefde, sneeven!
Ik kan niet leeven, zó ik missen moet dat hart!
Toont uw' genade, in 't eind', met myne minne smart.
Einde van het Twéde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij