Cyrurgie

Van den gescorden te ghenesene in ander maniere.

Meer voren hebben wij gheseit van ghescorden te ghenesene met drancken ende plasteren ende dat sonder sniden Dat nieuwe es te ghenesene met banden ende drancken. Ende nou willen wij hier een ander manier ⁺leeren van heelne Die metten vorseiden drancke niet moghen geheelt werden die soe selmen helpen in desen maniere sonder den cul te verliesene noch gheen leedt ¶ ℞ Nemt levende calc. tweedeel artament (l. atrament) een deel. dit pulvert Dan selmen nemen zeepe die swart es ende daer mede dat vorseit pulver mingen alsoe stijf als dech ende daer of formere eene ruptorie ende die legghen dore een gat van eenen leder aldus ghemaect in desen maniere (fig. XLVI) ende dit ruptorium selmen legghen ter steden daer tgat van den ghescorden si ende dit selmen laten legghen eenen dach sonder of doen op dan tijsbeen selmen der op striken boter ofte smout tote dat daer een stic hute valt dat daer ghedoot es ende eist dat sake dat ghi den darme bloet vindet daer den cul an hanget. ende dat vleesch of es Soe suldi met eenen scersse den darme clieven toten beene (zie fig. V) in de middel lancxs Dan suldi hebben een gloiende isere ende daer mede cauteriseren ende bescauwen den darme alsoe ver[r]e alse den snede

gaet toten beene toe ende doedijt⁺ niet alsoe ver[r]e als die snede gaet. ende bernen toten beene toe heet (l. het) en sal niet helpen Dan bestricket dat verberne[de] met smeere onghesouten tote dat den brant hute valt Dan salmen int gat van den senuwen doen wassen vleesch ende dat vleesch sel wesen met cnoepen Die weke (l. welke) cnoepen sullen beweren dat huut gaen van den darmen dat nemmermeer der nae darmen ne sullen hute commen. Ende daernae sulmen (l. salmen) die wonde van buten doen vleesch wassen ende heelen ghelijc ander wonden vorseit. Die siecke sal moeten legghen .xl. dage over rugghe. ende hi moet hem hoeden seere van vele pinen ende van ghenoten met wrouwen (l. vr-) ende van grove spijsen

+ C 76d.

+ C 77a.

[p. 208]

die wint maecken tetene drie daghen ofte .iiij. te voren eer mer an werken sel. ende men selne te voren wel diëteren ende houwen met lijchte spijsen. ende den lichame wel ydel maecken ende die darmen selmen wel in doen ende datsi wel moghen in bliven ende datsi inwart niet ne verwarren daer vreese of commen mochte Ende eenighe mesters doen dat werc van ruptoriën met cauton ende si bernent ⁺met ysere ende bescouwent toten ysbeene ende dan heelent alsoet ons vorleert es ende dit es eene vaste cuere daert wel ghedaen es sonder verlies der cullen. al eist den pacient pine omme ghedoghen ende menich pacient ne sout niet wille[n] ane gaen noch menich mesters ne souwent willen doen. Ende ic mester jan yperman ne deet noint want hets te aventuerlic ende te aventuerlic omme den pacient.

+ C 77b.