Cyrurgie

Van den vede die erisipeleren wille ofte ontsteken.

Alse ghi sijt gheroupen tote eenen vede die erisipeleren wille ofte datti ontsteken wille ende ghi daer toe sijt gheroupen soe nemt int erste eenen pomum garnata (l. granati) die snidet in twee ende dien salmen sieden met aisiin ende doet dat in een mortier stampen al in twee ende daer of maect plasteren ende legghet der op laeu. Ende ghi sult nemen deffensatijf van dat hier nae volget ende daer mede besalven al ontrint seer (l. tseer) dat die hitte niet ten buucke wart ne slae. Dit es dat

⁺deffensatif. ¶ ℞ boli armenic .℥. iij. terra sigilata .℥. ½. sanguis draconis .Ʒ. ij. olei rosarum .℥. iiij-or. aceti vini .℥. j. aqua rosarum .℥. ½. fiat deffensatijf in mortario et ponatur in pixide. ¶ Een ander. Dat men sal doen alsmen gheen deffensatijf ne heeft. Nemt dat sap van den pourceleine der in minghet een luttel pulvis canfora ende dat doet in dine bosse ende daer mede bestriket ontrint dat seer. Ende machment niet gheblusschen ende dat erissipelert dat dat hooft van der vede al zwart wart daer salmen al ontrint oplegghen dit nae volghende plaster waer bi dat dat zwarte ende dat quade verrotte of sel vallen van den goeden ¶ Plaster. ℞ mussilaginis semen lini et musselaginis semen fenugreci .℥. j. seem een alf once ongesouten boeter ofte verschen smeer een once. olei violarum .℥. j. et ½. hier of maect een unguentum ende daer of maect plasteren ende legghet der op. Hier of soe sal dat quade vleesch hute vallen van den goede. ¶ Een ander plaster. Nemt tarwin blomme .Ʒ. .iij. doderen van eyeren olie van rosen .ana. .℥. ij. tsap van donderbaer .℥. ij. vin aisiin .℥. j. dit

minget al te samen sonder sieden⁺ ende hier of maect plasteren op werc ende dat soe leght er op laeu toter tijt dat die stede van den hitten ghebulst (l. geblust) si ende dat zwarte hute gevallen si. Ende daer nae salmen die stede dwaen met lauwen wijne ende daer nae maken wel droghe. Ende dan stroien der op dit nae volghende pulver. ja op dat seer. ¶ Pulvis. ¶ ℞ aloë epatici masticis mirre .ana. .℥. ½. hier of soe maect poeder subtijl ende stellet in dine bosse. ¶ Een ander. Ende Rolandinus die ons leert als dat quaet verrot vleesch of ghevallen was Doe nam hi rose water twee deel ende aisiin een deel Dit maecti warme ende daer

+ C 72c.

+ C 72d.

[p. 202]

mede dwouchine. Ende hi wijst ons datti plach te nemene dese naevolgende decoctie ende daer mede plach hi te suveren dat seer ¶ ℞ wiin een vierendeel daer in alumen .℥. j. floris eris .Ʒ. ½. Dit soet hi al overeen een luttel ende daer in nette hi cleedekin ende wieken. ende die leide hi der in ende die droughen wel hute die vulhede ende si heelde die vulle (l. vule) gaten. ¶ Een ander. Dat ons scrivet ende leert¹⁾. Men sal oec dwaen dat seer met desen naevolgende lavament want dit suvert ende heelt.

⁺Lavementum. ℞ aqua rosarum lib. j. aceti vini lib. ½. Dit minget te gader ende dan werpt der in dese nae volgende pulveren. serusa .Ʒ. iiij-or litargirum .Ʒ. x. asschen van loede mastic wieroec .ana. .Ʒ. j. hier of maect subtijl poeder ende werpt int vorseide ros[e]water ende latent alsoe staen tote dat ment orbort. Dan salmen dat claere of ghieten ende daer mede dwaen laeu gelijc dat vorseit es. ¶ Item ende waert soe datter te vele doot vleesch in ware dat een Cyrugiën wel kennen moet dan soe suldi der op legghen van desen naevolgende poeder. ¶ ℞ tartarum calxs viva affodilli .ana. partes equales ende hier of maect pulver subtijl Dit pulver minget met loegen ghemaect van sloessen van boenscalen. Dit salmen der op legghen tote dat dat doodevleesch al hute gheten is. Ende eist dat sake dat ghi dat vorseit pulver niet ne ebt soe selmen dit pulver nemen dat hier na volget ¶ Pulvis. ℞ Aluin de glaetse. lib. ½. dat selmen legghen op eene heete tegele int vier ende dat alumen laten smelten op die tegel ende alst gesmolten is ende dat al droge si ende al wit leit dan doet van den tegel in eenen mortier ende maecter of subtijl pulver.

Dit pulver stelt in dine bosse⁺ ende van desen pulver suldi legghen daer quaet vleesch es. Dit selt doen smelten ende droghen. Ende ic yperman plach te orberen dat pulver vorseit ghemaect van alumen ende is alsoe goet alse dat voren staet van den calcke ghemaect. Dat es seer vreeselic omme te legghen ontrint aderen men sal weten dat den vede es al vol aderen ende groet corrosijf an aderen geleit dat soudese maken bloedende. Ende alse dat doot vleesch al hute is dan heelet met pulveren ende met salven gelijc dat jou vorleert es. Ende somtijts ghevallet dat daer blijft hanghende een styc (l. stic) van den vede ofte van den capproene Dat salmen of sniden met eenen scersse (zie fig. V) ende dat bloet selmen stelpen metten pulver datmen heet lanfrancs pulver. Dat voren staet ghescreven int capittel van den hoofde.

1) Hier ontbreekt iets.

+ C 73a.

+ C 73b.