Cyrurgie

Cap. 1.

⁺Hier begint die boec vanden nese. ende ierst die sceppenisse vanden nese. Ende es te verstane dat ⁺voren uten herssenen comt ene zenewe [dye siende zenuwen G] die es bol alsoet geseit es in die anathomia vanden ogen. So wassen .2. worten entie geliken worten van vrouwenborsten. Die wassen ⁺uter substanciën vanden herssenen ende heten zenewen. het en siin gene zenewen. het siin instrumente van roke. Alse dese vervullen met humoren van couden of van hitten. ⁺so belettet den mensce van sire roke of van sinen riekene. Ende onderwilen so siin si so zere [belemmert ende C] vervult van humoren dat men niet en riect. ¶ Bi desen vorseiden spenen of worten of uutganc vanden herssenbeckene so heeft nature geordineert een dal dwelke dat heet tsigat. int welke vergadert die lucht. dwelke bi hulpen vander trecken der cracht ontfanget dat rieken. int welke vergadert die overvloyentheit vanden herssenen ende purgieren daer. dwelke men heet snotte. In welc dal vorseit es .1. deel²⁾ dwelke gaet ten monde. tenwelken dale begint die nese ende hebben haer sceppenisse. dwelke es geformeert van .2. benen gemaect van .3. hoeken. die hoeken vanden uppersten bene³⁾ vanden vorhoofde metter vergaderingen⁺ vanden ogebene. so voegen si int

+ G 70b.

+ C 31c.

+ C 31d.

+ G 70c.

2) G: dal

3) In G ruwe schets.

+ G 70d.

[p. 96]

upperste deel. so heeft elc been gecnoes. Ende in der middewert so es .1. ander gecnoes. dwelke den nese versceet in tween dat harder ende starker es dan enech vanden andren tween. die siin in dende vanden nese. Die hulpe vanden middelsten gecnoes es of deen nesegat werde verstopt bi [humoren oft bij G] eneger manieren. ⁺dat die adem dore dander soude mogen uut ende ingaen om te werkene der naturen werc. Die .2. bene voegen te gadere ende maken die sceppenisse vanden nese

⁺dewelke hebben vele nutscapen. Dierste es dat hol es ende decsel vander vervloyentheiden die comen uten herssenen. Dander es dat ontfaet die lucht die middel es ⁺vander roken. Terde es dmeeste deel vander lucht diet trect gaet ter longenen. nochtan so trect .1. deel ten gaten vanden herssenen. Dierste es als die mont es geloken. dat de longene mach dore den nese trecken die lucht te hare. Dander es dat tforderste deel vanden herssenen hem daerdore mach [suveren ende C] purgieren. Terde dat men biden nese gaten die open siin den mont lukende ende ontdoende die tonge haer streckende ende voudende. formeren soude haer word verscedelike. dat si niet en soude mogen doen waren die nesegaten verstopt. ¶ Dits dat werc vanden nese. Aldus so es hi van benen hol ende gecnoesech want ware dende vanden nese voren been. het soude menech werf breken ende dan soude de mensce dansichte hebben ontscepen. dit en mach niet siin omdat gecnoesich es ende tay ende voudende. dus so⁺ blijft de mensce ongescent van sinen ansichte. en ware gedaen met snidender wapenen. of tgecnoes en vertechde bi vervulten van vertegen humoren. Ende meest bi vervulten van melancoliën dewelke⁺ doen versterven dled daer si te vele in siin of vercranken. Ende dats omdat melancolie es cout ende droge. ¶ Nu merct hoe vele ziecheiden dat comen in den nese. daer comt in polipus ende canker. puisten. ondercootte sweren. wey vleesch. bloeden ten nese ende stanc. Dese sal men elc sonderlinge besceden. entie cure daer iegen.

+ C 32a.

+ B 129b.

+ G 71a.

+ G 71b.

+ C 32b.