Verbroken cirkel

[p. 52]

10

Gerrit zat met zijn benen over de stoelleuning op de veranda. Hij had een brief van Rolf ontvangen. Een aangetekende brief. Die is zeker bang dat ik een smoesje zal bedenken om niet terug te schrijven, dacht hij. Kijken, wat hij te vertellen heeft. ‘Ja, kijk maar vrouwtje,’ sprak hij tot zichzelf, terwijl hij zijn benen nog hoger hief. ‘Bewonder je buurman maar.’ Hij keek naar het balkon aan de overkant, waar een vrij jonge vrouw geërgerd stond te kijken naar de gele benen van Gerrit. Ze klopte haar stoflap extra flink uit en had niet eens door dat de jongeman haar opnam.

‘Beste Gerrit,

Het is al ruim een week dat ik uit Nederland vertrokken ben. Hoe ik mij voel? Wel, boy, als de dood van mijn vader er niet bij was komen kijken, zou ik zeggen: zo prettig heb ik me nog nooit gevoeld. Weet je wat het betekent, wanneer je op Zanderij allemaal mensen ziet staan, die hun familie komen afhalen? Weet je hoe je je voelt, wanneer je om je heen mensen hoort zeggen: “Ee, a no a boy Rolf drapè?” Het feit alleen dat een vriend je ontdekt heeft, een vriend die je in geen jaren gezien hebt, is een gewaarwording die niet te vergeten is. En dan de blauwe zuivere lucht. God jongen, dit moet je zelf meemaken. Nog nooit heb ik zo van mijn land gehouden als nu. De tocht van Zanderij naar Paramaribo is ook een ervaring op zichzelf. De vertrouwde omgeving: oude vrouwen die langs de weg meloenen staan te venten. De horizon is een lijn die onderbroken wordt door de wuivende maripapalmen, cocospalmen en bananeplanten. Nee Gerrit, straks moet ik terug naar Nederland, maar wat ik hier heb meegemaakt, zal ik niet licht kunnen vergeten. Jouw visie over Suriname kan ik helemaal niet meer delen. Ik ben veranderd.’

Rolf besloot de brief met een uitgebreid verslag over de begrafenis van zijn vader en zond de beste groeten aan al zijn vrienden in Nederland. Gerrit slaakte een diepe zucht en legde de brief terzijde.

[p. 53]

‘Rare vent, die Rolf,’ sprak hij tot zichzelf. ‘Laat zich gauw door de schijn imponeren. Maar ach, ik gun hem wel een beetje vakantie!’

Gerrit dacht nu aan zijn salaris. Valt deze maand wel erg mee. Zomaar een nacalculatie. Het kon hem weinig schelen waarom er wat bijgekomen was. Als er maar wat bijkwam. Neen, aan teruggaan dacht hij voorlopig nog niet. De jongens zagen het niet goed. Ze dachten niet economisch. Waarom woonde hij nu niet in een flat ergens in de Alexanderpolder? Hij had toch zijn hoofdakte? Het hoorde toch zo'n beetje bij zijn status? Maar hij gebruikte zijn verstand. Geld sparen om zijn terugtocht te kunnen betalen. Om een huis op te zetten in Suriname. Dat was belangrijk. Laat de rest maar gaan boemelen. Voor te veel uitgaan had hij geen tijd. En een nachtclub? Ja, hoe zag zoiets er eigenlijk uit? Trouwens, wat zijn collega's van zijn huis dachten kon hem ook geen moer schelen. Hij hoefde op niemand te letten. Als je donker bent, ontkom je toch niet aan een zeker vooroordeel. Waarom dus extra zorgen maken?

Gerrit keek op zijn horloge. Hij trok zijn schoenen aan en verliet het huis. Hij moest even naar de voddenboer op de hoek. Die zou een oude kachel bij hem ophalen, maar was niet meer verschenen. Onderweg kocht hij een krantje. Al lopend las hij de belangrijkste artikelen en hij merkte niet eens op dat Eddie naar hem stond te kijken. Plotseling drukte de grappenmaker Gerrit de krant in het gezicht. Deze keek geschrokken op. Toen hij Eddie zag, ontspande hij zich weer en hij drukte zijn vriend de hand.

‘Ik kwam eigenlijk vragen wat je vanavond doet,’ merkte Eddie op, terwijl hij Gerrit terzijde opnam. ‘Misschien kunnen we samen naar de bios gaan. Ik verveel me rot man.’

‘Voor de bios moet je geld hebben!’ antwoordde Gerrit laconiek. ‘En geld heb ik nou niet vriend, tenzij jij me wat wilt voorschieten.’

‘Nou ja, geld speelt bij mij geen rol,’ lachte Eddie en hij trok zijn portemonnaie te voorschijn. ‘Hier,’ zei hij, ‘wanneer je het kan missen, krijg ik het wel terug.’

‘Thanks,’ antwoordde Gerrit. Hij keek op zijn horloge. ‘Naar welke film zullen we gaan kijken?’ informeerde hij. ‘Wat dacht je van Irma La Douce?’

‘O, die geweldige lachfilm die in Grand vertoond wordt?’

‘Juist!’

‘Nou, wat spreken we dan af?’

[p. 54]

‘Negen uur bij Rutex,’ zei Eddie.

‘Afgesproken!’ knikte de andere en ieder ging zijn eigen weg.

Gerrit zat in de huiskamer naast zijn vrouw. Ze hadden net gegeten. Hij keek elk ogenblik op zijn horloge. Half acht. Hij stond op om zich aan te kleden.

‘Ga je uit, honey?’ klonk de stem van zijn vrouw.

‘Ja, ik ga straks met Eddie naar de bioscoop.’

‘Zo? En krijg ik dat nu pas te horen. Meneer gaat uit met zijn vrienden en laat zijn vrouw maar thuis zitten als een sloof. Fraai is dat.’

Gerrit vond het raadzaam om niets te zeggen. Hij wist wel waartoe een woordenwisseling zou leiden.

‘Van mij krijg je geen schoon overhemd!’ begon zijn vrouw weer. ‘Ach kind, dat meen je toch niet,’ antwoordde Gerrit enigszins geschrokken. Diep in zijn hart hoopte hij maar dat ze geen domme dingen ging doen. Hij liep naar haar toe en fluisterde enkele lieve woordjes in haar oor.

‘Laat me man!’ schreeuwde ze. ‘Je laat je vrienden natuurlijk weer voor gaan. En ik mag er nooit iets van zeggen. Breng me weer naar Suriname. Als ik bij mijn familie ben, heb ik niks te maken waar jij wilt gaan. Maar je weet heel goed hoe eenzaam ik me hier voel. Hier ken ik nauwelijks iemand, dan laat je me elk ogenblik thuis.’

Even voelde Gerrit zich week worden, maar hij vermaande zich en trok zijn schoenen aan, terwijl hij in gebukte houding naar haar keek.

‘Nou ga je weer dramatisch doen hé?’ grinnikte hij. ‘Probeer liever wat vriendinnen te maken, dan zal je je minder eenzaam voelen. Hoe ben ik aan mijn kennissen gekomen? Zeker niet alleen door mijn werk. Ik zoek contacten, zonder mij op te dringen aan de mensen. Probeer dat ook eens te doen. Ga niet in je ivoren toren zitten, want dan bereik je niets.’

Zijn stem klonk, zonder dat hij dat wilde, goed boos. Zijn vrouw zei niets meer. Ze ging de keuken binnen en begon de afwas te doen. Ze kwam terug toen ze Gerrit in de gang hoorde. ‘Blijf met me vanavond, honey? Je weet toch hoe erg ik je zal missen. Ik heb bovendien al de hele dag hoofdpijn. Kom nô, schat, ik zal je extra verwennen.’

Gerrit hoorde de klagende stem maar tevens verleidelijke toon. Hij begreep dat ze bakzeil haalde.

[p. 55]

Nu moest hij geen ogenblik toegeven. Gelijk de deur uit anders vindt ze mij nog wreed ook, dacht hij. ‘Spijt me kind, maar afspraak is afspraak. Tot straks!’

De deur sloeg hard dicht achter hem.

De film was reuze meegevallen. Wat hadden ze toch gelachen. Eddie stelde voor om nog even een pilsje te pakken in het café in de Binnenweg. Ze gingen erheen. Het was stampvol. Uit de gesprekken die er gevoerd werden, begrepen ze dat het een kunstenaarsclubje was.

‘Gezellige tent, zeg!’ zei Gerrit.

Ze nipten aan hun glazen en keken naar de klanten die er zaten. Een dikke meneer zat hijgend aan zijn sigaar te trekken. Naast hem zat een stel giechelende meisjes. Hier en daar was een kleurling te zien tussen de overwegend blanke gasten. Eddie's ogen vielen op een prachtige vrouw. Ze had donker haar, maar haar huid had een lichtbruine tint. Zo van het type dat je in Spanje aantreft. De jongens keken elkaar even aan. Toen wenkte Eddie de ober en vroeg hem of hij de dame wilde voorstellen iets te drinken van de beide Surinamers. De man keek even verrast maar haastte zich toen naar de dame toe. Hij wees naar de kleurlingen en de dame liet haar blik even dwalen in hun richting en glimlachte. Ze knikte tegen de kelner waarna deze een jus d'orange voor haar bracht. Ze hief het glaasje omhoog en keek glimlachend naar Eddie. De student hief zijn glas ook omhoog. Toen ontmoetten hun blikken elkaar en Gerrit begreep dat dit wat zou worden. Hij groette zijn vriend en haastte zich om de tram te halen.

‘Rot huwelijk!’ mompelde hij. Een hyper-jaloerse vrouw die je het leven zuur maakt, vrienden die aan hun trekken komen en ik, werken, studeren en luisteren naar de avontuurtjes van mijn vrienden. Nou ja, het is mijn lot. Als ik nogmaals mocht kiezen, bleef ik liever vrijgezel. Hij stapte uit de tram en zocht in zijn zakken naar zijn huissleutel. Toen hij de deur openmaakte, merkte hij dat er licht in de gang brandde. De tussendeur stond open. Onwillekeurig keek hij op zijn horloge. Een eng gevoel bekroop hem. Half één. ‘Joyce!’ riep hij zacht. Geen antwoord. ‘Joyce, poppetje!’ probeerde hij nogmaals. Hij deed de kamerdeur open en fluisterde: ‘Pappie is er al schat.’ Zijn ogen doorkliefden de duisternis, terwijl zijn vingers de muur betastten op zoek naar de schakelaar. Het licht flitste aan. De kamer was leeg. Het bed was rommelig en op de vloer lag een koffer open.

[p. 56]

Daaruit waren kennelijk enkele kledingstukken gehaald.

‘Vervloekt!’ siste Gerrit. ‘Dat is me toch een rotstreek. ‘Waar kon dat mens toch naar toe gegaan zijn? Bij Max? Neen, niet bij zijn beste vrienden. Een vrouw hangt niet graag haar vuile was buiten. Zeker niet als ze steeds op de vrienden van haar man loopt te schelden. Gerrit zocht koortsachtig naar een briefje dat ze mogelijk had achtergelaten, maar zonder resultaat. ‘Nou, goed,’ sprak hij, ‘wanneer je zin hebt, zal je wel terugkeren.’ Hij kleedde zich uit en kroop in zijn pyama. Daarna ging hij rustig liggen en troostte zich met de gedachte dat zijn vrouw toch niet zonder hem kon en dat ze wel spoedig zou inzien dat het dwaas was om weg te lopen. Toch schrok hij elk ogenblik wakker als iemand voor zijn woning voorbijliep.

Ondertussen had Eddie het klaargespeeld om het mooie vrouwtje voor zich te winnen. De student merkte al gauw dat hij met een danstype te doen had. Hij liet haar dan ook rustig kletsen over De Wiek, Bristol en over andere dansgelegenheden en stelde tenslotte voor haar mee te nemen naar Parkzicht. Ze namen een taxi, wat Eddie al gauw een vijfje kostte. Maar die avond had hij echt zin in gek doen. Zijn vader had hem enkele dagen geleden een aardig bedrag overgemaakt en bovendien werkte hij enkele nachten per week bij de PTT, dat bracht ook een mooi bedrag op. In Parkzicht heerste er een gezellige sfeer. Het kostte Eddie heel veel moeite om twee plaatsen te vinden. Eddie bestelde wat te drinken en keek het vrouwtje aan. Vreemd, ze hadden zich nog niet eens aan elkaar voorgesteld, dacht hij plotseling.

‘Zeg, hoe heet je eigenlijk?’ begon hij.

‘Hansie, zeg maar Hansie!’ antwoordde ze met haar warme stem. ‘Noem mij maar Willem!’ loog Eddie. Hij nam liever geen risico's.

‘Mooie naam, zo heet mijn vader ook. Zullen we gaan dansen, Willem?’ Ze gleden over de dansvloer en reeds na enkele seconden liet Eddie zijn beide handen over haar rug glijden. Hij merkte de rilling die door haar lichaam voer.

‘Kom je wel eens meer hier?’ informeerde ze.

‘Ach, wel eens!’

‘Dansen jullie ook de tango in Suriname?’

‘Wij dansen van alles in Suriname. Van kawina tot wals.’

‘Wat is kawina, schat?’

‘Iets pittigs. Wanneer ik de kawina dans gebruik ik voornamelijk mijn heupen. Hoe sneller die bewegen hoe beter je danst.’

[p. 57]

‘Hmm, dat moet je me eens leren, Wim.’

‘Zeker liefje? Ik zal je behalve de kawina nog veel meer leren.’ Eddie keek Hansie ondeugend aan en ze begreep hem. Ze begreep hem zo goed dat ze tegen drie uur een taxi belden en de chauffeur vroegen naar het dichtsbijzijnde hotel te rijden. De taxichauffeur stopte ergens in de binnenstad en belde aan bij een hotel, dat meer op een woonhuis leek. Een magere man deed open en stond een poosje met de chauffeur te praten. Deze wenkte Eddie na enkele minuten. Eddie rekende af en de chauffeur reed hard weg. De magere man vroeg of ze zouden blijven slapen en wilde graag gelijk afrekenen. ‘Vijftien gulden per persoon!’ zei hij onverschillig. Terwijl Eddie betaalde maakte hij in gedachten een kleine berekening hoeveel hij die avond al had uitgegeven. Het moest totaal al zeker negentig gulden zijn. Hij kreeg een lijst onder de neus geduwd. ‘Even uw naam en adres! Voor de politie, ziet u. Soms wil die navraag doen naar iemand.’

Eddie had van de politie niks te vrezen, maar vond het toch maar raadzaam een verkeerde naam en adres op te geven. Eindelijk was het dan zover. Ze kregen een grote kamer toegewezen. Terwijl Eddie op zijn gemak zijn schoenen uittrok, keek hij met genoegen naar de prachtige volle borsten van Hansie, die haar blouse had uitgetrokken. Wat had hij in Suriname toch verlangd met een Hollands meisje om te gaan. Niet omdat ze uit Holland kwam, maar omdat ze blank was. Zijn vrienden die uit Europa terugkeerden hadden er altijd over gepocht. En nu lag hij hier te genieten van het vooruitzicht een blank meisje te zullen bezitten. Ze kropen in bed en betasten elkaar. Eddie had een voorliefde voor en Hansie rook zo heerlijk. Hij kuste haar, greep haar vast, liet zijn vingers door haar prachtig haar glijden en informeerde fluisterend welk merk parfum ze gebruikte. Toen nam hij bezit van haar. Rustig, alsof zij elkaar als jaren kenden. Heel zacht streelde hij haar over de wangen, over de lippen en kuste haar weer teder. Een half uur later sliepen ze beiden rustig.

Tegen zeven uur 's morgens stonden ze op en wasten zich. Eddie kon het maar niet verwerken dat dit meisje zo'n indruk op hem had gemaakt. Hij wist wel dat ze waarschijnlijk met meerdere mannen naar bed gegaan was, maar toch voelde hij zich sterk tot haar aangetrokken. Even overwoog hij of hij haar weer zou ontmoeten maar die gedachte zette hij spoedig weer van zich af. Neen dat kon hij niet doen.

[p. 58]

Hij mocht zich niet binden aan afspraken, vooral daar hij nog geen serieuze plannen had. Na het ontbijt namen ze afscheid van elkaar. Hansie vond het erg jammer dat Eddie haar geen exacte datum kon opgeven wanneer ze elkaar weer zouden ontmoeten. Ze troostte zich maar met zijn belofte wat vaker in het café te zullen komen waar ze elkaar ontmoet hadden.

Eddie besloot nog een kopje koffie te nemen om op deze wijze Hansie de gelegenheid te geven naar huis te gaan zonder dat ze samen gezien werden. Hij stak een sigaret op en wilde zijn hoofd juist oprichten om de rook de lucht in te blazen, toen hij tegenover zich de gestalte opmerkte van ... Joyce, de vrouw van zijn beste vriend.

Eddie keek haar sprakeloos aan. Hij kon het niet geloven. ‘Het is niet wat je denkt, Eddie,’ begon Joyce aarzelend. ‘Het is echt niet wat je denkt. Ik heb gisteravond niet geweten wat voor soort hotel dit is, anders was ik hier niet gekomen. Pas toen ik je beneden zag komen met het meisje, begreep ik het goed.’

‘Ik heb je nergens van beschuldigd,’ antwoordde Eddie opgelucht. ‘Je zult wel je reden hebben om hier te zijn, ik wil me er echt niet mee bemoeien.’

‘Je zult je ermee moeten bemoeien Eddie, het is nu te laat,’ vervolgde Joyce terwijl ze naar Eddie toeliep. ‘Ik heb mijn man net gebeld om hem te vertellen waar ik zit, omdat ik wil dat hij moet weten waar ik geslapen heb. Wij hadden ruzie gisteravond en toen ben ik weggelopen. Ik pakte een taxi en liet die me naar het eerste het beste hotel rijden. Dat die gemenerik mij hier zou brengen had ik niet kunnen vermoeden. In ieder geval heb ik hier geslapen en ik hoop nu maar dat Gerrit mij spoedig komt afhalen. Je kunt er liever bij blijven, anders zal hij slecht over je gaan denken. Zie je, ik heb hem verteld dat ik je ook net hier zag zitten.’ Eddie keek Joyce aan met een van woede verwrongen gezicht. Zo'n stomme meid had hij van zijn leven nog niet meegemaakt. Het was toch al te toevallig dat ze persé in hetzelfde hotel waren terechtgekomen. Wat zou Gerrit ervan denken? ‘Dat heb je fijn geflikt Joyce!’ hoorde hij zichzelf zeggen. ‘Dat heb je verdomd fijn geflikt!’ De aangesprokene sloeg haar ogen neer en zei niets meer. Eddie bestelde twee kopjes koffie. Joyce weigerde en Eddie liet de serveerster maar één kopje brengen. Zwijgend dronk hij de hete koffie op en dacht na wat hij allemaal tegen Gerrit zou zeggen.

Gerrit zat op de rand van zijn bed. Hij was met tegenzin opgestaan

[p. 59]

De telefoon was blijven rinkelen. Wat moest Joyce eigenlijk? Waarom moest hij haar afhalen? Eerst liep ze zomaar weg en als het avontuurtje haar niet meer beviel, was hij goed genoeg om haar op te halen. Maar daar zou hij niet in trappen. Laat haar maar rustig daar blijven. Als ze er genoeg van had, zou ze wel zelf thuiskomen. Maar welke rol speelde Eddie eigenlijk? Dat ze elkaar uitgerekend in hetzelfde hotel moesten ontmoeten. En had hij Joyce in zijn eerste opwelling van vreugde niet beloofd dat hij haar direct zou afhalen? Gerrit ging zich scheren en trok daarna zijn kleren aan. Hij stapte op de tram. Tenslotte was ze alleen op hem aangewezen. Hij was haar man.

Toen hij bij het hotel aankwam, merkte hij dat zijn vrouw al in de deuropening stond en hem verlegen lachend aankeek.

‘Ik ben er!’ zei hij. In zijn ogen lag een agressieve blik.

‘Dag schat, wat heb ik je toch gemist. Ik heb zo slecht geslapen. Waarom heb je zo lang op je laten wachten? Ik zit al ruim een uur op je te wachten. Eddie zit binnen een krantje te lezen,’ ratelde Joyce.

‘Kon je de weg naar huis niet vinden?’ beet Gerrit haar toe.

‘Ach schat, doe toch niet zo gemeen. Je weet toch dat ik me schaam om met een koffer te sjouwen en 's morgens thuis te komen.’

‘Dacht je daar ook aan toen je mij gisteravond in de steek liet?’ ging Gerrit op agressieve toon verder.

‘Honey, laten wij er toch niet meer over praten. Ik heb er spijt van, dat heb ik je al verteld door de telefoon. Kom, ga je je vriend niet groeten? Die zal nu wel erg verlegen zijn, want ik heb hem met een meisje gesnapt. Ergens toch goed dat ik hier verzeild ben geraakt. Zo leer je je vrienden kennen. Natuurlijk hoefje dit niet verder te vertellen hoor.’ Joyce ratelde door, maar Gerrit hoorde haar niet eens meer. Hij liep naar Eddie toe die kennelijk geconcentreerd zat te lezen uit een gekreukte krant. Toen Gerrit naast hem stond, keek hij op. ‘Hallo!’ klonk zijn stem onzeker.

‘Aan het boemelen geweest hé?’ informeerde Gerrit plagend.

‘Gerrit!’ zei Joyce verwijtend. Eddie begreep dat het geen zin had om geniepig te doen en vertelde vrijuit dat hij inderdaad een avontuurtje achter de rug had. Natuurlijk vertelde hij dat het hem niets gedaan had. Hij had er eigenlijk geen zin in gehad, maar ze bleef aandringen, jokte hij. Tenslotte had hij haar toch maar haar zin gegeven.

[p. 60]

‘Wat ben jij toch sociaal!’ merkte Joyce schamper op. Gerrit keek zijn vrouw gerriteerd aan.

‘Zullen we maar gaan?’ vroeg hij aan Joyce.

‘Bel je een taxi honey?’

‘Dat moest er nog bijkomen!’ beet hij haar toe.

‘Ach lieverd, ik voel me zo slap, laten we toch een taxi nemen.’ ‘Zou je wel willen!’ zei hij en hij keek daarbij naar de verbaasd kijkende Eddie.

‘Zal ik een wagen bellen en jullie mee laten rijden?’ stelde deze gul voor.

‘Absoluut niet!’ antwoordde Gerrit kwaad. ‘Joyce en ik hebben onderweg nog veel te bespreken. Een eindje trammen en lopen zal haar wel goed doen.’

‘Zoals je wilt!’ mompelde Eddie teleurgesteld. Hij groette de anderen en liep naar buiten. Het echtpaar bleef nog enige tijd kibbelen.