Verbroken cirkel

[p. 20]

4

Het avontuur bij de studenten had Rolf rustiger gemaakt. Hij vermeed zoveel mogelijk het gezelschap van zijn landgenoten. Daarmee vervulde hij ook de wens van zijn ouders die hem op het hart hadden gedrukt zo weinig mogelijk het gezelschap van Surinamers op te zoeken.

Schade leverde deze raad niet op, al voelde hij zich wel bijzonder eenzaam. Thuis, bij zijn hospita, was het ook niks. De belangstelling van de vrouw ging uit naar zulke onbenullige zaken, terwijl haar man er haast nooit was en wanneer hij zijn gezicht wel liet zien, was hij zo stil als een dooie papegaai. Een enkele keer als er een fuif georganseerd werd in Delft of in het gebouw op de veemarkt in Noord, ging hij erheen. Wanneer een vriend naar hem toekwam om een babbeltje te maken, voelde hij weer de Surinaamse sfeer, maar hij waakte ervoor al te veel over zichzelf te vertellen.

‘Hoe het met de studie gaat?’ placht hij dan te herhalen op de vraag van zijn gesprekspartner. ‘Niet gek. Het werk? Och ja, valt wel mee. Een beetje aanpassen natuurlijk hè. Over het algemeen verder niets te klagen.’

Zo poeierde Rolf de lastige vragenstellers van zich af. Gauw genoeg voelden ze aan, dat hun overdreven belangstelling niet veel zou opleveren en lieten ze hem met rust. Eigenlijk ging het niet zo best met zijn studie. Daarvoor was zijn hoofd te veel bij de mensen in Suriname, die hij had achtergelaten. Zijn moeder, zijn vader, de vele broers en zusters. Als hij terug kon gaan zonder een diploma zou het hem niet schelen, maar ja, de familie. De kennissen, die er maar steeds op uit waren om te weten te komen wie van de jongens uit Nederland hadden gefaald. Het was een kwestie van eer. Familie-eer, wel te verstaan, want als iemand faalde en hij voelde het zelf niet aan als mislukking, zou het eigenlijk toch niks uitmaken? Maar juist het feit dat honderden mensen in je land reikhalzend uitkeken naar je terugkomst als een ‘man in de maatschappij’, werkte als een obsessie op de meeste ‘mislukte’ jongeren in Nederland.

[p. 21]

Rolf kende dergelijke situaties heel goed. Om deze reden vooral liet hij zich zo weinig mogelijk uit over de resultaten die hij boekte.

Ondertussen was hij goede vrienden geworden met zijn hospita. Als zij iets nodig had, hoefde zij het niet tweemaal te vragen. Zij van haar kant kwam hem tegemoet met een heleboel kleinigheden. Hij hoefde niet meer naar de wasserette te lopen om zijn vuile kleren af te geven. Dat deed zij met heel veel genoegen. Kreeg hij een doos uit Suriname, dan deelde hij altijd de inhoud met haar. Zelfs de ‘beruchte’ gezouten vissoorten, die een scherpe geur verspreidden, mocht hij nu en dan in haar keuken bakken. Als het maar niet te vaak gebeurde. Deze grotere vrijheid had echter ook zijn consequenties. Zijn brieven werden voortaan, aangetekend of niet, door haar ontvangen. Zelfs de meest subtiele zaken die er op de velletjes besproken werden, kreeg ze nu in handen. Als haar nieuwsgierigheid maar even de overhand kreeg, zou zij heel wat over Rolf te weten komen. Rolf was zich daarvan wel bewust, maar kon het niet over zijn hart krijgen een postbus aan te vragen of zijn brieven op een ander adres te laten bezorgen.

Op een middag kwam hij thuis van het werk. Gewoonlijk bleef hij in de middag op school rondhangen, maar aangezien hij nog enkele brieven wilde schrijven, koos hij voor de sfeer van zijn eigen kamer. Toen hij in zijn kamer was, merkte hij dat de gordijnen dichtgeschoven waren. Dat deed hij nooit. Zijn spullen waren op hun plaats. Vreemd, dacht hij. Waarom waren de gordijnen dichtgetrokken? Er viel niets ongewoons te bespeuren. Niet aan zijn bed, niet aan zijn koffer, niet in de hang- en legkast.

Opeens ging hem een licht op. De geur in zijn kamer. Ja, de geur die er hing... Er zat iets in de kachel. De kolen brandden! Overdag brandde in zijn kamer nooit de kachel. Rolf greep een nijptang en deed hiermee het kacheldeurtje open. De rook sloeg hem in het gezicht. Vlug klapte hij het deurtje weer dicht. Toen opende hij het onderste schijfje en prikte met de pook in de inhoud van de bak. Er zat alleen wat papier in, geen kolen. De hospita moest dus in zijn kamer geweest zijn om papier te verbranden. Maar waarom eigenlijk? Hij keek naar de prullenmand. Die stond nog half vol in een hoek. Dat was vreemd. De vrouw had iets verbrand. Iets, dat in de papiermand een verkeerde

[p. 22]

plaats gevonden zou hebben. Misschien een brief? Een brief van de hospita? Neen, te onwaarschijnlijk dat ze in Rolfs kamer zou komen om haar brief te verbranden. Blijft dan over een brief uit Suriname, voor hem bestemd ... Wat moest hij doen? Naar haar toe gaan en om een verklaring vragen? Neen, ze zou hem zoals altijd overtroeven. En als bleek dat zij onschuldig was, dan zou dat invloed kunnen hebben op hun relatie. Rolf liep terug naar de kachel en bekeek de brandende resten van het bundeltje papier. Hij zag er geen enveloppe bij. De dunne velletjes waren met een typemachine beschreven.

‘Hmm,’ bromde Rolf. Uit Suriname kreeg hij nooit een getypte brief. Voorzichtig probeerde hij een stuk papier uit het vuur te halen. Dat lukte hem niet omdat het één massa was. Waarschijnlijk had dat mens een erg grote prop in de vlammen geworpen. Zou het dan nog iets belangrijks kunnen zijn? Rolf ging erbij zitten, met zijn hoofd in zijn handen en merkte niet eens dat de hospita zijn kamer binnengekomen was. ‘Waar zit je zo aan te denken?’ klonk haar zachte stem. ‘Toch geen heimwee?’

Rolf sprong op, keek de vrouw recht in de ogen aan en zei vertwijfeld: ‘Heeft u soms papier in mijn kachel verbrand?’

‘Ja jongen, is er iets?’

‘Nee, ik vond het alleen maar een beetje raar, dat de kachel brandde, terwijl ik niet thuis was. Bovendien is mijn papiermand nog vol met prullen. Eerlijk gezegd keek ik er dus vreemd van op.’

‘Ach, Rolfje,’ begon ze nu, ‘waarom ben je toch zo wantrouwig? Wil je weten, wat ik in de kachel verbrand heb? Een paar oude liefdesbrieven die ik heel vroeger van een jongen kreeg. Vandaag ontdekte ik ze. Ik vond het veiliger ze in jouw kachel te verbranden, omdat ik weet dat mijn man nooit in je kamer komt. Mocht hij plotseling thuis komen, zoals jij nu gedaan hebt, dan zou hij mij niet op heterdaad kunnen betrappen. Snap je het nu, mijn jongen?’

De spanning op het gezicht van Rolf verdween. Hij lachte even. Natuurlijk! Het lag voor de hand, dat de vrouw haar oude liefdesbrieven had verbrand. Die kon ze niet in de mand stoppen.

‘Het is allemaal vóór mijn huwelijk met Karel gebeurd,’ legde ze verder uit. ‘Maar ja, je weet nooit hoe een man kan reageren op bepaalde zaken die zijn trots aantasten hé.’ Bij deze woorden verscheen er een verleidelijke glimlach om haar lippen. Ze liet haar hoofd een beetje hangen en richtte toen haar grote ogen op Rolf.

[p. 23]

‘Wat ben je eigenlijk thuis komen doen?’ informeerde ze plotseling op vrij intieme wijze.

‘Ik moest nog wat brieven schrijven. Ik dacht, hm....’ Rolf schraapte zijn keel. Hij merkte dat zijn ademhaling sneller geworden was. De vrouw bleef hem ook zo raar aankijken en ze was niet eens lelijk. Om eerlijk te zijn, ze was zelfs knap, hoewel ze al zeker dicht bij de veertig moest zijn. Wat deed ze nu?

‘Kom Rolfje,’ commandeerde ze. Ze deed de deur met haar voet dicht en liep vervolgens langzaam naar de argeloze student. ‘Kijk me aan, jongetje,’ fluisterde ze. ‘Wat voel je? Kijk, je mondhoeken trillen. En waarom knipper je zo met je ogen? Kan je me niet weerstaan? Kom Rolfje, je bent toch sterk. Je bent toch een intelligente Surinamer die zo flink zijn zegje weet te doen. Waarom blijf je maar steeds met je mondhoeken trekken. Kan je niet meer, lieverd? Je begeert me hé? Ja, je begeert mij. Je verlangt naar mijn warme borsten. Je wilt je hoofd vlijen tegen mijn zachte boezem. Donzig voelen ze aan Rolf, die borsten van mij. Zalig! Kom maar tast. Voel eens hoe heerlijk. Schaam je je? Kom nou, doe niet zo flauw jongen, streel er maar even over.’ Rolfs ogen werden vochtig. Hij stak zijn hand uit naar de volle, uitdagende borsten van de vrouw. Naarmate hij er met zijn handen over ging, leek het alsof ze groter werden. Toen liet hij zich gaan. Zijn lippen zochten driftig de hare en even later voelde hij haar tong langs zijn tanden glijden. Geleidelijk aan bewoog haar tong verder en stuitte tegen de zuigende greep van zijn mondholte. Met een zucht maakte Rolf zich na enkele minuten los van zijn hospita en liet zich op de rand van zijn bed vallen. Miep kwam naast hem zitten en begon aan haar kleding te tornen. De vlezige dijen kwamen bloot. Stel je voor dat de heer des huizes nu thuiskwam? Goh, Rolf moest er niet aan denken. Hij kon de in hem opgewekte drang echter niet meer stuiten en gaf daarom toe aan de uitnodiging van zijn hospita om bezit van van haar te nemen. De maandenlange spanning had hem razend gemaakt en het hijgen van Miep spoorde hem aan tot grotere ijver. Toen zijn partner zich aan hem begon te klampen voelde hij een afwezigheid in zijn ledematen, in zijn hoofd, in zijn hele lichaam optreden.

De duisternis had haar intrede gedaan, toen Rolf zich in zijn bed oprichtte, om zich heen keek en tot de ontdekking kwam, dat hij zich verslapen had. De kachel brandde nog wel. Hij strompelde naar de wasbak. Terwijl hij zijn gezicht waste, dacht hij aan hetgeen zich die middag had afgespeeld. Tsjonge, het leven was zo

[p. 24]

kwaad nog niet. Wat had hij toch genoten! Vroeger had hij wel eens verhaaltjes gehoord over de een of andere jonge vent die een verhouding had met een veel oudere vrouw, maar dat dit hem zou overkomen en dan nog met zo weinig inspanning van zijn kant, dat was voor hem toch een verrassing. Zou die vrouw eigenlijk van hem houden? vroeg hij zich af. Vroeger deed ze altijd zo ernstig en stijf. Tijdens zijn slaap had ze de kachel flink opgestookt met kolen. Nou ja, dat was natuurlijk maar een kleine attentie. Bovendien had ze hem niet gewekt om naar het werk te gaan. Goed beschouwd was het een gemene streek van haar. Ze had hem moeten wekken.

Er werd op de deur getikt en direct daarop verscheen de hospita in de kamer. ‘Het heeft wel lang geduurd, hé?’ begon ze opgewekt. ‘Ik heb je baas gebeld dat je je niet goed voelde. Hij trapte erin en zei dat je maar rustig moest uitzieken als het de griep is.’ Dit had Rolf echt niet verwacht. Ze had hem een fijne dienst bewezen en daarvoor was hij haar bijzonder dankbaar. Hoe dat mens toch aan alles kon denken.

‘Zeg,’ merkte ze onverschillig op, ‘als je spijt hebt van ons avontuurtje moet je het maar zeggen, hoor, want anders zou ik je wel eens vaker kunnen verleiden.’ Ze lachte schalks bij deze opmerking en knipoogde tegen Rolf. Deze grinnikte en kleedde zich verder aan. De lichte stappen van de vrouw waren nauwelijks hoorbaar toen ze even snel verdween als ze gekomen was. Haar man is zeker nog niet thuis, dacht Rolf. Die slappeling. Hij moest eens weten hoe ze hem bedrogen had.

Even later slenterde Rolf de eetkamer binnen. De hospita was bezig een zegelboekje vol te plakken en keek pas op toen Rolf vlak voor haar ging staan en haar aandachtig opnam.

‘Is er iets, honey?’ informeerde ze.

‘Neen,’ antwoordde Rolf bedachtzaam, ‘niets.’ Ze hield op met plakken en fronste glimlachend haar wenkbrauwen.

‘Ga zitten, jô!’ stelde ze voor. ‘Je maakt me verlegen.’

‘Is je man er nog niet?’ vroeg Rolf.

‘Neen, die heeft vanavond dienst tot negen uur.’

‘Hoe voel je je?’ tutoyeerde hij haar nu voor de tweede keer en lette op haar reactie.

‘Ach, jongen, wat ben je toch groen. Zoiets moet je toch niet vragen. Heb ik je gevraagd of je genoten hebt? Dat heb ik toch kunnen merken. Maar goed, als het je enigszins op je gemak stelt: Ik voel mij uitstekend!’

[p. 25]

Een ogenblik was het stil. Slechts het geruis van de radio klonk door de kamer. Waarschijnlijk was het niet goed afgestemd. Rolf bukte voorover en zocht geduldig naar een station. Plotseling galmden de tonen van beatmuziek door het huis. Rolf richtte zich op en sjeekte er lustig op los. De vrolijke klanken hadden hem helemaal te pakken. Hij zag niet eens hoe de ogen van zijn maitresse op hem gericht waren. De onverschillige houding van de vrouw was helemaal veranderd.

De bel maakte een einde aan deze vertoning. Het was de krantenjongen. Hij belde altijd aan. Dan wist Miep dat de krant er was en hoefde ze niet telkens de trap af om te kijken of het nieuws van de dag er al was.

‘Zullen we maar vast aan tafel gaan?’ vroeg de vrouw, toen ze weer boven was. Rolf knikte. Er werd gedekt en kort daarna zaten ze gezellig te smullen. Ze voelden zich beiden opgelucht. Uit de radio klonk de sonore stem van Jim Reeves: ‘Don't let me cross over.’

‘In Suriname zijn we dol op deze zanger, weet je,’ zei Rolf met volle mond. ‘De meeste van zijn platen zijn zo weemoedig hé.’

De hospita keek niet op. Ze was in gedachten blijkbaar elders. ‘Luister,’ merkte ze plotseling op en haar stem had zo'n vreemde klank dat zelfs Rolf ervan schrok. ‘Ga je eens terug naar je land? Vind je het hier prettig wonen en leven?’

‘Wat een vraag!’ dacht Rolf hardop. Maar hij voelde zich gevleid door de belangstelling van de vrouw. ‘Zodra ik met mijn studie klaar ben, smeer ik 'm weer!’ antwoordde hij, terwijl hij ging verzitten. ‘Weet je wat het is? Ik heb met veel mensen gesproken. Veel Hollanders bedoel ik. En ik heb gemerkt dat dit antwoord het beste is. Wanneer ik tegen iemand zeg: Na mijn studie blijf ik hier. Het bevalt me hier, dan lieg ik. Het bevalt de arbeiders die hierheen komen inderdaad best. En om die reden meent de Nederlander te moeten denken dat ook de andere groeperingen het zonder meer best naar hun zin hebben. En die gedachte kan ik nou juist niet verdragen, zie je? De mensen denken dat je hier komt om de arbeidsmarkt beroerder te maken voor hen. Kijk, het onderwijs is zo'n terrein waar dergelijke vooroordelen ontstaan. De Nederlander ziet je nu eenmaal als vreemdeling. Volgens mij doen de gemeenten hun uiterste best om de buitenlander goede behuizing te verschaffen. Maar denk niet dat dit de goedkeuring draagt van de doorsnee Nederlander. Die vloekt van jewelste als hij hoort dat zijn eigen mensen op de wachtlijst staan terwijl een

[p. 26]

of andere ambtenaar uit Suriname of de Antillen door tussenkomst van zijn superieuren tamelijk snel aan een woning geholpen wordt. Hoe snel de Hollander in de tropen een eerste klasse woning krijgt, dat is hem natuurlijk onbekend.’

‘Hm,’ bromde de vrouw,‘sommige dingen beginnen mij al duidelijk te worden. Maar serieus, ga je terug naar Suriname?’

‘Maar natuurlijk, mens. Ik moet mijn land toch opbouwen? Jullie hebben al je cultuur van minstens zeven eeuwen. Wat hebben wij? De één die komt uit India, de andere uit Afrika, weer een andere uit China; en dit alles is binnen een eeuw gebeurd, op de negers uit Afrika na. Die zitten er al sinds vijftienhonderd ongeveer, maar aan cultuuruitingen hebben ze natuurlijk niet veel kunnen doen. Nu pas zijn ze, en dan bedoel ik ook mezelf, ertoe overgegaan ernstig aan hun cultuur te werken. Nu pas zien ze in dat niet alles wat de blanke hun leert goed is. Sinds kort beginnen ze enige waardering te krijgen voor hun eigen gebruiken, dingen die vroeger door iedere Surinamer angstvallig verborgen werden gehouden voor de blanke, uit vrees dat hij als minderwaardig behandeld zou worden. Immers, alleen wanneer je je Europees gedroeg, kwam je in aanmerking voor bepaalde banen; werd je in bepaalde kringen toegelaten en kon je je kinderen op degelijke scholen kwijt. Nu is dit alles gelukkig aan het veranderen. Hoewel men nog steeds zeer veel waardering heeft voor de Westeuropese cultuur beseft men ook dat het eigene een belangrijke rol behoort te spelen. Men wil thans meer dan ooit een eigen gezicht aan de wereld tonen en aan dat gezicht wil ik graag meewerken’.

‘O, Rolfje, Rolfje, wat kan jij toch idealistisch kletsen!’ zuchtte de hospita, terwijl ze de student hoofdschuddend aankeek.