De bom van Saramacca

[p. 11]

Hoofdstuk Twee
Joke

Joke lag in haar bed te peinzen. Ze kon het niet geloven: Frits was terug. Wat was hij groot en knap geworden. En zijn ogen, die heldere vriendelijke ogen. Hij had hetzelfde gezicht behouden, maar die ogen. Waarom was hij in zo'n uniform? Hij was toch geen politie-agent of soldaat? Ze wist niets af van de verkennerij. In Groningen waren er geen verkenners. Zou dat zijn werk zijn? Hij had verteld over oefeningen en kamperen en over allerlei avonturen. Wat zijn eigenlijk avonturen? Ze had de lagere school van Groningen wel doorlopen, maar de soeur had gezegd dat als ze naar de stad zou gaan, ze toch twee klassen terug zou worden gezet, omdat de school in de stad veel moeilijker was dan in het distrikt.

Nu zat ze thuis bij haar moeder. Ze hielp koken en kleren wassen. Haar vader werkte bij het Commissariaat van het dorp. Hij zat bij een loket. Per maand verdiende hij ongeveer vijftig gulden. Daarmee konden ze aardig rondkomen, vooral hoe ze hun eigen kippen en koeien hadden. Bovendien ging haar vader vaak vissen. Er waren veel koebies in de rivier en warakoes.

Joke dacht terug aan de tijd toen Frits nog in Groningen woonde. Zijn vader was landbouwer en hij stond tevens bekend als de jager van het dorp. Van de Indianen had hij alle kneepjes van het jagen geleerd. 's Avonds ging Jokes vader altijd een babbeltje maken met de vader van Frits. Die twee konden het erg goed met elkaar vinden. Dan werden er jachtverhalen verteld. Soms enge. Joke en Robby zaten altijd mee te luisteren, hoewel dat eigenlijk niet mocht.

Frits en zijn broers sliepen op een papaya in eenzelfde kamer en wanneer Robby en Joke van hun vader meemochten, deden ze alsof ze in de kamer speelden met de poppetjes van klei die ze voor de Kerst moesten maken, maar ondertussen luisterden ze gespannen naar de verhalen van oom Arnold, zoals Frits z'n vader genoemd werd.

[p. 12]

Zo vertelde hij eens hoe hij diep in het bos een groep pingo's, dat zijn wilde zwijnen, was tegengekomen. Wel honderd stuks. Ze knarsten en klapperden met hun tanden en waren bezig te wroeten in de grond, op zoek naar eetbare dingen. Plotseling zag oom Arnold een lange lichtgebogen man voorde pingo's uitlopen. Zijn voeten raakten de grond niet. Het was alsof hij vóór de dieren zweefde. Zijn gezicht was onherkenbaar. Toch kon je zijn ogen zien en die keken boos, heel boos.

Op die dag had oom Arnold geen enkele pingo kunnen raken, want telkens wanneer hij had geprobeerd te mikken, had hij spinnerag voor zijn ogen gevoeld en terwijl hij bezig was geweest dat spul weg te rukken, hadden de dieren het op een lopen gezet en had hij de treiterende enge lach van de man in het donkere bos horen klinken tussen al die reusachtige bomen waarvan oom Arnold niet eens de namen wist. Die zouden daar wel altijd al gestaan hebben. Ze waren als het ware gevangen in een netwerk van bosananas en lianen, terwijl er soms grote bruine dingen aan vastgehecht zaten. Dat waren de nesten van wilde honingbijen.

Vaak had oom Arnold de raten vol honing die een zoetzure smaak hadden, in palulubladeren gewikkeld, naar huis gebracht. Joke en Bernard waren dan ook van de partij geweest en hadden van de lekkere honing gesmuld, die zo anders smaakte dan de honing van Coronie-man, de ymker met zijn masker op.

Joke kon zich nog zo goed herinneren hoe Frits zijn vader altijd thuiskwam met een mutete, gevlochten van pinapalmbladeren. Daarin droeg hij op zijn rug de wilde zwijnen of babunapen die hij had geschoten. Soms kwam hij thuis met jonge apen of kleine papegaaien. De aapjes ving hij, door onder de boom waar ze zich schuilhielden te gaan staan en allerlei grimassen voor de dieren te maken. Die werden dan zo bang dat ze van de schrik naar beneden vielen. Oom Arnold pakte ze dan in hun nek beet en stopte ze in pasris, eveneens van pinabladeren gevlochten.

Die jonge apen vormden zo'n beetje het speelgoed van Frits en zijn broers. Eigenlijk hadden ze nog meer speelgoed. De hoepel bijvoorbeeld. Gewoon een velg van een fiets. Je rolde het

[p. 13]

voor je uit en sloeg er al hollend met een stokje tegenaan. Dan bleef het rollen. Of tonki, dat was een tol van maripapit gemaakt of van hout. Aan een stok werd een touwtje gebonden en je sloeg de draaiende tol voor je uit. Wie het verst kwam, had gewonnen. Creatieve jongens en meisjes maakten verder van lege quakeroats blikjes speelgoedwagentjes met wel tien wielen soms.

Nu was Groningen saai geworden. Joke had vriendinnen, maar zoals ze vroeger met Frits en zijn broers speelde, neen, dat was afgelopen. Nu was ze veertien jaar oud en straks zou ze zelfs vijftien worden. Ze verveelde zich heel erg en wenste dat ze zoals Frits ook naar de stad mocht.

Terwijl ze in haar bed lag, keek ze naar het plafond en speelde met de rozenkrans om haar hals. Die had ze van de soeur gekregen, van soeur Superieur, zoals ze genoemd werd omdat ze de bazin was in het klooster van Groningen.

Joke sloot de ogen en bad een weesgegroetje. Ze vroeg Moeder Maria om aan God te vragen dat ze Frits weer bij zich kon krijgen. Ze verlangde zo naar hem, maar ze wist ook dat hij nu veranderd was en dat hij misschien niks meer om haar gaf. Ze had gezien hoe ernstig hij bezig was geweest met de andere jongens als een soort baas. Hij had voor haar geen tijd gehad. Alleen dat ene ogenblik toen hij haar zo diep in de ogen gekeken had, dat had haar weer hoop gegeven. Het was alsof hij haar een boodschap, een stille boodschap had meegegeven; een boodschap die hij niet graag aan de andere verkenners wilde vertellen. Zou hij toch nog om haar geven zoals vroeger? Zou hij de herinneringen nog met zich meedragen van de tijd toen ze popkipatu speelden, koken achter op het erf, tussen al die schildpadskeletten, resten van de schildpadden die oom Arnold uit het bos meenam wanneer hij niks anders geschoten had.

Achter op het erf had Frits ook vaak stiekum staan roken. Hij en zijn vrienden draaiden sigaretten van droge bananebladeren en staken die aan. Bij elke trek moesten ze hoesten en dat verraadde ze. Van hun moeder kregen ze dan een flink pakslaag. Joke kreeg een uitbrander omdat ze getuige was geweest van de ondeugende streken van Frits en zijn vrienden en toch haar mond had gehouden. Frits zijn moeder vond dat zij niet had mogen toe-

[p. 14]

kijken. Ze had haar moeten vertellen wat de jongens hadden uitgespookt. Gelukkig had de vrouw nooit ontdekt dat Frits Joke een keer had gekieteld onder haar oksels en dat ze het prettig gevonden had. Ook had hij zich vaker tegen haar aangedrukt, maar verder had hij niets gedaan want de pater was erg streng en je moest altijd alles biechten wat je had gedaan. Zelfs al had je alleen maar gedacht aan vieze dingen, moest je dat toch biechten want de soeur had ze de Tien Geboden van God goed geleerd. En een van de geboden luidde: Gij zult geen onkuisheid begeren.

Joke verlangde erg naar Frits. Haar borsten waren nu erg gewelfd. Ze was benieuwd of Frits haar daar zou durven aanraken na al die jaren. Ze zou het niet erg vinden. Ze zou hem over zijn haar strelen en hem misschien op zijn mond kussen zoals ze haar vriendin een keertje had zien doen met haar vriend op het bospad dat leidde naar de Grankreek waar ze eens op een ezelskar van Frits z'n oom gras voor de koeien was gaan snijden. Die twee waren erg geschrokken toen ze hadden gemerkt dat ze door Joke gesnapt waren. Toen was ze pas elf geweest. Ze had er nooit met iemand over gespoken, maar het had haar toch lange tijd beziggehouden. Ze had wat bijgeleerd en wist nu dat de plaatjes in het boek van Baltus echt waren.

Joke keerde zich op haar zij en bad nogmaals een weesgegroetje en direkt daarna een akte van berouw omdat ze aan dingen had gedacht die misschien niet goed waren. Maar ze kon er niets aan doen, ze voelde zich nu eenmaal zo raar en kon Frits niet uit haar gedachten halen.

Toen haar ogen eindelijk gesloten waren en haar adem zwaarder werd, was het dan ook half een in de ochtend, een tijdstip waarop ze anders al in diepe rust was.