Brieven van Betje Wolff en Aagtje Deken

CLIII. (Aagtje Deken aan den hoogl. J.W. te Water, Leiden.)¹

Hoogeerwaerde Hooggeleerde Heer!

Voor my zeer gewichtige reedenen deeden my er op staan, dat den Brief door uwe Hoogeerw. aan myn Vriendin gericht, niet door Háár, maar door my zouden beantwoord worden.

Myne Vriendin heeft zo vroeg en zo veel geschreeven dat het Haar niet meer mooglyk is, alles wat zy van tyd tot tyd in het Licht gaf, zich te herinneren. Maar zo veel te beter weet zy, wat nooit door Haar geschreeven is, ja zelf nooit door Haar, die den Schoonen Godsdienst door Christus verkondigd met Haare geheele ziel is toegedaan, gedacht kon worden; en het welk echter door laage Baatzucht en Menschonteerende kwaataartigheid, op Haar naam is uitgegeeven, 't zy door Haar volle naam, 't zy slechts door de eerste Letters van Haar vóór en toe eigen of Mansnaam onder

1 Jona Willem te Water was vroeger Hervormd predikant te Vlissingen. Coosje Busken, Betje Wolffs boezemvriendin, schreef aan hem een aardigen Latijnschen brief, die bewaard is gebleven in het familiearchief van Dr. Gallandat Huet, arts te Schoonhoven. Zie mijn catalogus der Wolff- en Deken-tentoonstelling, Nr. 315.

[p. 347]

die vodden te plaatschen, 't zy door Godsdienst, en dus ook zeer zeeker zeedenverwoestende prulschriften, waar in Haar keurig vernuft door valsch en laf vernuft nagebootst was, op de Chatalogessen midden of onder Haare werken te voegen, gelyk dit nog voor eenige jaaren nog gebeurd is, met dat snood phamflet onder den titel Aanhangsel van Willem Leevend¹ zonder den naam van Schryver of Drukker in de Waereld gestoken en met zo veel recht verboden.

Myn waarde Vriendin wist zes Maanden na dat dit laf verderffelyk geschrift reeds was uitgegeeven, nog niets van deszelfs bestaan en heeft het niet willen leezen. 't Geen men er Haar van verhaalden was genoeg om het Haar te doen verfoejen en echter was men Ligtvaardig en kwaadaartig genoeg om het Haar op te dringen.

Ik heb haar met al den yver der Rechtvaardigheid, met al het vuur der vriendschap verdeedigd in eenen Brief aan den, nu zaligen, christen Leeraar A. Hulshoff,² te vinden voor het tweede deel der Brieven van Abr. Blankaart. De kwaadaartige verdenking, die myne vriendin in staat oordeelde zulk een infaam stuk voor te brengen, gevoegd by alles wat de Laster door den Mond en pen van allerlei soort van Lieden, Geestelyken en Waereldlyken, heeft uit gestrooid, om Haare talenten onnut te maaken, Haare ten minste voor de Menschen onschuldige zeeden te bevlekken, Haaren welverdienden Roem, die men benyde, te verdonkeren; heeft het geheel zeenuwgestel van myn vriendin verwoest, maar nooit haar kunnen stooren in het kalm genot, 't welk Haar Haare bewustheid van onschuld en de overtuiging dat de Alweetende ook Haar in Liefde kende heeft geschonken.

Wy kennen den Eereloozen Schryver en inhaalige Drukker van het booven genoemd verfoejelyk stuk. Maar helaas! wy hebben slechts moreele zeekerheid en die voldoed niet by den Rechter. Hier neevens een Lyst dier werken, welken wy ons te binnen kunnen brengen, door myn Vriendin geschreeven of vertaald te zyn.

Uwe Hoogeerwaerde zoude echter by de weduwe Doll en Zoonen te Amsteldam nog zeekerder bericht kunnen bekoomen, daar

1 Zie brief CXXIII noot 2.

2 Bij de Doopsgezinde gemeente van Amsterdam, later hoogleeraar.

[p. 348]

dezelven voor eenige Maanden een vol Exemplaar verkogt hebben.

Mooglyk zyn dezelve wel in staat Uwe Hoogeerwaerde een gedrukt Lystje toe te zenden.

Ik blyf, Hoogeerwaerde Hooggeleerde Heer met heilbede uw Hoogeerwaerdens welmeenende en Dienstwillige Dienaresse

A. Deken.

's Hage, 15 Juny 1800.

Walcheren in IV Gezangen, twede druk.

Mengelzangen, III deelen.

Winter-Buitenleven, I deel.

Vryheid Blyheid, Vaderlandsch dichtstuk, I deel.

Natuur is myn zanggodin, I.

Menuet, I deel.

Zandhorstsche geloofsbeleidenis, I deel.

Proeve over de opvoeding, I.

4 Brieven van E. Wolff en A. Deken.

Brieven van Paulina Dortsma, I.

Vertaalingen:

Blair, Het graf. Eng., i.

Gedichten van Oxenstern. Fransch, I.

Craig, Het Leeven van Jezus. Eng. I.

De meeste werken van Madame de Genlis. Fransch.

Raf, Geographie voor kinderen. Hoogduitsch, I.

Garve over de plichten van Cicero. Hoogduitsch, I.

Frossart, de Slaavenhandel. Fransch, II.

Gevaaren van den Laster. Fransch, I.

Geestelyke Don Quichot. Engelsch, III.

Clairon, Gedenkschriften. Fransch, I.

Henry, Engelsch, IV.

Onder de pers:

Le petit Labruyere de Genlis. Fransch, I.

Brieven van Adelheid. Hoogduitsch, I.

[p. 349]

Werken van E. Wolff en A. Deken:

Sara Burgerhart, 2.

Willem Leevend, 8.

Cornelia Wildschut, 6.

A. Blankaart, Brieven, 3.

Brieven over verscheiden onderwerpen, 3.

Wandelingen door Bourgogne, IV zangen.

Economische Liedjes, 3.

Liedjes en Gezangen voor het Vaderland, I.