Brieven van Betje Wolff en Aagtje Deken

CL. (Aan Mr. H. Vollenhoven, Amsterdam.)

Lieve Vriend!

Wy zouden uwen zo regt hartelyken brief van 12 deezer al eerder hebben beantwoord, indien wy het present ons toegedagt niet eerst hadden willen wagten voor wy u de moeite wilden geven ons geschryf te lezen. Thans bedanken wy u daar voor met de zelfde oprechtheid die ons altoos karakteriseerde; & zullen er dat gebruik van maken 't welk gy er door bedoelde.

Hoe gegrond zyn uwe aanmerkingen omtrent onze oude vrienden. Lieve Heintje (o laat ik u zo mogen noemen!) er is zo wel een saisoen om vriendschap te maken als om te verliezen. De jeugd,

[p. 340]

dat beminlyk jaargetyde onzes levens, is daartoe geschikt. Dan is men zo openhartig (by gebrek van ondervinding) zo toeschietend, zo buigzaam, dan gevoeld men zoo levendig dat ons iets ontbreekt, dat wy zo veel kunnen genieten. Maar wy dagten in onzen jongen tyd zo gelykvorming, dat het onnodig is hiervan meerder te zeggen; gy weet dit zo wel als ik. Naar mate de dood ons onze oude vrienden ontneemt, hechten wy ons te sterker aan die, die zy ons nog overlaat. Onze genegenheden groeien met de jaaren, & wy geven hen dien geheelen schat van liefde, die wy voorhenen onder allen verdeelden. Oordeel des hoezeer ik u waarlyk liefheb! Met verrukking heb ik u wedergevonden, & hoe veel of weinig wy ook wederzyds schryven zullen, zal dit niets af of toedoen aan die genegenheid die ik u toedraag.

't Is niet goed dat de mensche alleen zy, zeide hij die zeker best weet wat ons als menschen gelukkigst maakt. Ik heb altoos gunstige gedagten van jonge Lieden als zy te ongenoegzaam zyn voor zich zelf om ledig - zeggen de Hernhutters - hunne dagen te eindigen. Een ongetrouwd jong mensch beroofd zich van duizend genoegens die een welgepaard tweetal kan genieten, mids het een goed hart, een goed oordeel & een goedaardig karakter hebbe; anders is er geen kyk naar huiselyk geluk.

Dat gy en uwe lieve waarde vrouw het zo wel hebt getroffen, was wel te voorzien; & het moet zeer troostelyk zyn voor braave ouders in hunne kinderen hunne beste vrienden te bezorgen, te onderwyzen en te omhelzen. 't Is nu haast 23 jaar, dat Aagtje & ik vriendinnen en huisgenoten waren, & dit heeft ons zo zeer bevallen dat wy geen grooter verdriet kunnen vooruitzien dan dat zy my of ik haar waarschynelyk zal overleven. Wy maken met ons tweën een zeer goed geheel, wyl wy elkander opwegen en dus van grooter nut zyn.

Ik kan u niet zeggen hoe aangenaam men hier ons leven maakt. Hoe veel lieve bezoeken wy ontfangen; want wy gaan zelden uit dan om te wandelen, waartoe hier verrukkelyke gelegenheden zyn. Wy worden oud; ik althans, want Aagtje is behalven haare moeilyke kwaal gezond & sterk. Zy zorgt voor my, en dit deed zy altoos als voor een goed kind; & dit is noodig.

[p. 341]

Met de tegenheden des levens breek ik myn hoofd niet het minste; want ik hou niet van een lelyk bakkes te zetten als men niet op vilten sloffen naar den hemel wandelt, maar wel eens langs moeilyke harde wegen. Ik dien God in blydschap - is voor my altoos wel. Dankbaarheid is Godsdienst; deugd (in spyt van Kant) deugd is gelukzaligheid. Een ziel die haare hoop vestigt op de barmhartigheid haars hemelschen Vaders is reeds in een aanvangelyken hemel; & als wy met waarheid kunnen zeggen: niemand myner natuurgenooten heeft om mynent wil ooit een bittere traan geschreid, ik vergeef van harten alles wat vyanden my in myn naam of bezittingen misdeeden; zo eene ziel behoeft zo heel veel zegeningen niet van de linkerhand. Noordkerk zeide altoos: Betlief, gy zult eene allerliefste ouwe vrouw zyn, zeggen myne vrienden, was eene menschkundige voorzegging. Vaarwel myn vriend. Omhels uwe vrouw eens voor my. Groet alle uwe jongelieden & geloof dat Aagtje en ik u recht doen. Altoos dezelfde

Betje Wolff.

23 Maart 1800, 's Hage.

P.S. Hoort gy niets noopens het Legaat van Imhof?¹ Wy niet. Nog wat. Juffr. Doll kan u twee miniatuurportretten laaten zien, die, voor twee jaar ten zynen koste geschilderd,² een vriend van 30 jaar ons vereerd heeft. Zie eens of gy er ons in kent. Aagtje spreekend - my, oordeel zelf.

Adres

Den Burger

Hendrik Vollenhoven,

Lid van het administratif bestuur

van den Amstel³ enz.

Koopman te Amsterdam.

1 Zie brief CXLVII en CLI.

2 In 1798, bij gelegenheid dat Betje en Aagtje in Leeuwarden logeerden, door Petrus Groenia op ivoor geschilderd.

3 Artikel 3 der Staatsregeling van 1798 luidde: ‘Het tegenwoordig grondgebied der Bataafsche Republiek is verdeeld in Agt departementen, met naame enz.’ Het vierde droeg den naam van den Amstel. Vollenhoven zal dus lid van het Bestuur van dit Departement zijn geweest. Deze regeling hield stand tot 1801, toen de oude provincie-namen hersteld werden.