Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

[BM30] De blind-gewordene

Overlevering

M^1: Manuscript H-10.

C^1: Carnet H-72, p. 44r.

C^2: Carnet H-83, p. 27r.

C^3: Carnet H-96, p. 9v, 10r, 11r, 11v, 12r, 12v, 13r, 13v, 14r, 14v, 15r, 15v, 16r.

M^2: Manuscript H-101,58-66.

P: Drukproef D H-103,[7v-8v].

T: Elsevier's geïllustreerd maandschrift 38.ii (augustus 1928), p. 98-103. /35/

D: Het berg-meer, p. 69-78.

Datering

Omstreeks 29 april 1927; begin 1928 - 1 maart 1928.

Ontwikkelingsgang

I

Samen met de titel van het openingsgedicht van de bundel, komt de titel van dit slotgedicht al voor in de eerste herziene versie van het eerste schema voor de trilogie (M¹); zie de genese van [bm1]. Ook in het carnet van 1926 (C¹), waar Van de Woestijne op enkele opeenvolgende pagina's plannen noteerde voor de opbouw van de bundel Het berg-meer, wordt ‘De Blind-gewordene’ als slotgedicht (postludium) genoemd; zie § 7.2 van de Ontstaansgeschiedenis.

II

Wanneer Van de Woestijne een begin maakte met de tekst van het gedicht, is niet precies aan te geven. Op zeker moment schreef hij met blauwe inkt in zijn carnet van 1927 (C² p. 27r): ‘Begin van: de Blind-gewordene:’ en daaronder na een witregel de eerste twee regels:

	C^2:A^+
1		In naam des Vaders en des Zoons,

2

In naam des Heil'gen geestes, Amen.

Op de voorafgaande rectopagina, waar hij aan ‘De meiskens uit de taveernen’ [bm4] werkte, komt de datering ‘16 Mei’ voor, maar toen Van de Woestijne onder A met aniline de eerste strofe van ‘De blind-gewordene’ in haar geheel uitschreef (C²:B), dateerde hij die met ‘29 April’. Hoewel het dus voor de hand ligt dat A ná 16 mei 1927 geschreven werd, is het volgende stadium van de genese daarvóor gedateerd. Een verklaring zou kunnen zijn dat Van de Woestijne 29 mei bedoelde waar hij 29 april schreef; hij vergiste zich vaker in data, zelfs in jaartallen. Met zekerheid is echter niets te zeggen, behalve dat deze eerste aanzetten tot het gedicht omstreeks april-mei ontstonden.

Onder A hernam de dichter de twee regels en voltooide meteen de eerste strofe geheel:

+ [→B, 1-2; →C^I, 1-2; →H, 1-2; →1-2]

[p. 677]

	C^2:B^+
1			In naam van Vader en van Zoon,

2

In naam des Heil'gen Geestes, Amen.

3		a	Ik ben de		meester	van een woon
		b	[	]	moeder	[	]

4		a	die		straalt	van open ramen
		b	[	]	ruischt	[	]

5

Ik lig als zwanger in een kraam

6

dat, van geen avond of een morgen,

7

dat klaar van hoop noch zwart van zorgen

8

niet is te noemen met een naam,

9		a	of 't zou		[ ø ]	en onbezeten
		b	[	]	bezet	[	]

10		a	Licht moeten heeten
		b	[Licht]-zelven [moeten heeten]

Ongeveer acht maanden later en in een nieuw carnet (C³) werd het gedicht vervolgd. Op veertien opeenvolgende bladzijden (waarvan éen blanco bleef) ontwierp en voltooide Van de Woestijne het gehele gedicht. Dat moet in meerdere zittingen gebeurd zijn, gelet niet alleen op de lengte maar ook op de verschillende schrijfstoffen. De beschreven pagina's zitten vrij vooraan in het carnet, en na de laatste zitting tijdens welke Van de Woestijne aan het gedicht werkte, schreef hij onder de tekst ‘1 Maart 1928’. Met die einddatum kan de datering van het betreffende gedeelte van de genese op januari-februari 1928 gesteld worden. Het is in verband hiermee merkwaardig dat het netafschrift voor Stols (M²) gedateerd werd op 29 februari 1928.

Ook de genese van ‘De blind-gewordene’ wordt gekenmerkt door Van de Woestijne's hernemingstechniek. Tegen zijn gewoonte echter begon hij nu niet telkens op de rechterpagina om pas als die volgeschreven was de linker te benutten: op twee uitzonderingen na gebruikte hij de rechterpagina's uitsluitend om de resultaten van het klad op de linkerpagina's nog tijdens het ontstaansproces uit te schrijven. Daarbij gebeurde het dat hij in kladstadia over dergelijke vrijgehouden bladen heen voortwerkte en dus soms enkele pagina's terugging om daar een netversie te noteren. Door deze werkwijze is het lastig de grafische en chronologische opeenvolging van de vele stadia inzichtelijk te maken.

Van de Woestijne nam het gedicht weer op door de strofe die hij in B voltooide, opnieuw te schrijven (C³:C^I, p. 10r). Links op de pagina ernaast kwamen twee regels die waarschijnlijk als alternatief voor de openingsregels uit C^I bedoeld waren, al is het niet uit te sluiten dat ze een aanzet geweest zijn voor een nieuwe beoogde strofe (C³:C^II). Onder de beginstrofe kwam een onvoltooide schets voor een nieuwe strofe (C³:C^III).

+ [1-2←A; →C^I; →H, 1-10; →1-10]

[p. 678]

Kladstadia van ‘De blind-gewordene’ [bm30] in het carnet van 1928 (H-96).

[p. 679]

	C^3:C^I^+
1			In naam van Vader en van Zoon,

2

in naam des Heilgen Geestes, Amen.

3

Ik ben de moeder van een woon

4

die aemt van open ramen.

5

Ik lig als zwanger in een kraam

6

dat van geen avond of een morgen,

7

dat klaar van hoop of zwart van zorgen,

8

niet is te noemen met een naam,

9

of 't zou bezet en onbezeten

10

licht-zelven moeten heeten.

	C^3:C^II
(1)			In naam van 't zijn dat is geweest

(2)

in naam van steeds herworden Geest

	C^3:C^III
(1)		a	Ik ben van		[	ø		]	beslag
		b	[	]	nacht	en	dag		[	]
		c	[	]	[dag] [en] [nacht]				[	]

(2)		a	[	ø	]	die davert	[	ø	]	ruiten^+
		b	die kleurt en			davert van[?] de				[	]

(3)

[

ø

]

dag

(4)		a	[	ø			]
		b	[		]	besluiten

(5)		a	[	ø	]	en die geen licht zal		[	ø	]
		b	[				]	stuiten

(6)

ik ben de rib van elken muur^+

(7)

ik ben de vlakte die het uur

(8)

in zeven verwen [ ø ] zal dragen

Met potlood volgde hieronder de aanzet van een strofe, uiteindelijk de derde:

	C^3:D
(1)		Ik ben de aanhoudende geboort^+

(2)

en klaart van duidend kindren^+

+ [1-2←A; ←B; →H, 1-10; →1-10]

+ [fasering?]

+ [→G, 5; →H, 15; →15]

+ [→E^I, 1; →H, 21; →21]

+ [→E^I, 4; →H, 24; →24]

[p. 680]

(3)	en niemand [ ø ] heeft gehoord

(4)	[	ø	] vermindren
	[Stadium D werd geheel doorgehaald in stadium E]

Van de Woestijne ging hierna weer met anilinepotlood verder; hij haalde D door en hernam deze aanzet, die hij uitwerkte tot een volledige strofe (C³:E^I). Op de linkerpagina kwam bovendien een groot deel van een nieuwe strofe, de latere vierde, tot stand (C³:E^II).

	C^3:E^I^+
(1)			En 'k ben de aanhoudende geboort^+

(2)

- o tuimel-sneeuw van duizend vlindren -

(3)

'k ben, aller dage' en nachten voort,

(4)

de nieuwe klaart van kindren^+

(5)

Hun weemling is mijn duur bestaan

,[?]

(6)		a	De glanzen van mijn		[ ø ]	ontsloten
		b	[	]	buik,	[	]

(7)

zijn, klachteloos en onverdroten

(8)		a	herhaalde		vorm van	mijn		bestaan,
		b	[	]	[vorm]en	[van]		vergaan[,]
		c	[	]	[vorm]	[	]	mijn [vergaan,]

(9)		a	en	zonder dat ik mijnen lijve
		b	maar	[	]

(10)

oneischend zoude blijven

	C^3:E^II
(1)			Ik, in veelvuldigheid geboren^+

(2)		a	ik ben 't		besluit	van		't [ ø ]	een^+
		a	[	]	beluik	[	]	eindlijk	Nul

(3)		a	Het		zaad waar 'k al het koren^+
		b	[	]	eenig	[zaad waar 'k al het koren]
		c	't Abstracte			[	]

(4)		a	tot	[			ø		]	hul^+
		b	met	zijn		beteekenis ver[hul]
		c	[		]	[beteek][nis] [hul]

(5)

Maar neen: ik ben de volle schuren

(6)

die binnen hare donkre muren

(7)

het goud

[

ø

]

+ [→H, 21-30; → 21-30]

+ [←D, 1]

+ [←D, 2]

+ [→G, 12; →H, 32; →32]

+ [→G, 11; →H, 31; →31]

+ [→G, 13; →H, 33; →33]

+ [→G, 14; →H, 34; →34]

[p. 681]

Vlak hieronder begon Van de Woestijne, in inkt, weer een regel met ‘Maar neen: ik’. Toen haperde zijn pen en ging hij met anilinepotlood voort:

	C^3:F
(1)			Maar neen: ik ben de korf^+

(2)		a	[streep]
		b	[	]	borg^+

(3)

[streep]

(4)

Maar neen: ik ben de leêgt

(5)

der schuur

[

ø

]

geveegd

(6)

maar die draagt de geuren^+

Op dit moment in de genese is het onzeker welke bedoeling Van de Woestijne had met deze passage. Ze kan een alternatieve voortzetting zijn van de onvoltooide strofe uit E^II (vanaf r. 5 aldaar). In de marge van de pagina schreef Van de Woestijne echter ‘Want!’ en plaatste deze exclamatie met een lijn onder de laatste regel (‘maar die draagt de geuren’); dit kan duiden op een geïntendeerde voortzetting, in welk geval r. 6 van F geen strofe-einde zou vormen. Delen van F zijn later in de vijfde strofe verwerkt.

De eerste regel van het volgende gedeelte (C³:G) is met potlood geschreven, het overige met blauwe inkt. Waarschijnlijk is de potloodfase (a) de vroegste. De regel staat op dezelfde hoogte als de vier regels in potlood op de pagina ernaast (D), maar het is niet uit te maken of deze gedeelten tijdens dezelfde zitting geschreven zijn; de ductus is verschillend.

De twee strofen waaruit G bestaat, zijn uiteindelijk niet bijeen gebleven; Van de Woestijne plaatste ze respectievelijk als tweede en vierde strofe.

	C^3:G^+
(1)		a	'k Ben blind, en 'k heb den dag beschaamd

(2)		b	Ontkenning		ben	'k	van alle duister,
		b	[	],	^*,	^* i[k]	[	]

(3)		b	heb 'k alle vraag en vrees		omraemd
		b	[	]	[omra]a[md]

(4)		b	met		lachte
		b	[	]	[lach]en van mijn luister.

(5)

b

Ik ben de rib van elken muur^+

(6)

b

die, waar de dag blijft onbegonnen,

(7)

b

die, waar geen schemeringen ronnen

(8)		b	ter		trage	waak van 't avond-uur,
		c	[	]	talmge	[	]

+ [→I, 1; →J^I, 1; →L, 1; →N, 41; →41]

+ [→L, 31; →M^I, 11; →N, 71; →71]

+ [→J^I, 3; →L, 3; →N, 43; ₒ43]

+ [1-10 →H, 11-20; 1-10→11-20]

* [lees: ik,]

* [lees: ik,]

+ [←C^III, 6]

[p. 682]

(9)	b	bestendig, van mijn blanke		waken
	c	[	]	[wake]

(10)	b	een steeds-gelijke bake
		[strofewit]^+

(11)	b	Zóo wordt 'k beluik van eindlijk		nul;^+
	d	[	]	N[ul;]

(12)

b

^* k word, in veelvuldigheid herboren,

(13)

b

't Abstracte zaad waar 'k al het koren^+

(14)

b

in zijn beteeknis hul.^+

(15)	b	Maar	neen	[	ø	]	afgewezen
	d	'k ben,		buiten duur			[	]
	e	[	]	alle ruimten			[	]

(16)	b	'k ben, buiten kleur en		duur	van tijd,
	c	[	]	klem	[	]

(17)	b	in 't		[	ø	]	wezen
	c	[	]	eigen	batelooze		[	]
	d	[	]	enge	eenig		[	]
	e	[	]	eigen	wezenlooze		[	]

(18)	b	en	[	ø	]	menigvuldigheid
	c	teeken der				[	]

(19)	b	Zoo		ben 'k, zal zijn geweest, en
	c	[	]	blinde [ben 'k, zal zijn geweest, en]

(20)	b	zal 'k worden		eeuw'ge feeste
	c	[	]	de [eeuw'ge feeste]
	d	word luister	[^* de] [eeuw'ge]r [feeste]

Als definitief resultaat heeft Van de Woestijne de eerste veertig regels van ‘De blind-gewordene’ na het omslaan van de bladzijde met inkt afgeschreven (C³:H, p. 11r). Pas hier blijkt de door Van de Woestijne bedoelde opeenvolging van strofen. In enkele regels komen varianten in aniline voor (fasen c en d). Deze vallen samen met een niet nader te bepalen later stadium.

	C^3:H^+
1			In naam van Vader en van Zoon,

2

in naam des heil'gen Geestes, amen.

3		a	Ik ben de moeder van een woon,
		a	[	] ◦

4

die blinkt aan duizend ramen.

5

'k Lig, eeuwig-zwanger, in een kraam

+ [11-20 →H, 31-40; 11-20 →31-40]

+ [←E^II, 2]

* [lees: 'k] [←E^II, 1]

+ [←E^II, 3]

+ [←E^II, 4]

* [lees: geschrapt]

+ [1-2←A; 1-10←B; 1-10←C^I; →1-40]

[p. 683]

6

dat van geen avond of geen morgen,

7

a

dat,

klaar

van

hoop

of

zwart

van

zorgen,

b

[

]

hel

als

[

]

als

[

]

c

[

]

van

[

]

noch

[

]

van

[

]

8

niet is te noemen met een naam

9	a	of 't zou, bezet		of	onbezeten,
	c	[	]	en	[	]

10		Licht-zelven moeten heeten.
		[strofewit]^+

11

'k Ben blind, en 'k heb den dag beschaamd.

12

Ontkenning, ik, van alle duister,

13

heb 'k alle vraag en vrees omraamd

14	a	met		lacht
	a	[	]	[lach]en	van mijn luister.
	b	[	]	[l]aaie	[	]

15	a	Ik ben		de rib	van elken muur^+
	b	[	]	het vlak	[	]

16

die, waar de dag blijft onbegonnen,

17	a	die, waar geen schemeringen		[xx]
	a	[	]	ronnen

18

ter talm'ge waak van 't avond-uur,

19	a	bestendig van		mijn	blanke wake
	c	[	]	[m]íjn]	[	]

20		een steeds-gelijke bake.
		[strofewit]^+

21

En 'k ben de aanhoudende geboort^+

22	a	- o tuimel-sneeuw van vlucht'ge vlindren -;
	b	[ ] [tuimel-] [vlucht] [van] [sneeuw]en [vlindren -;]

23	a	'k ben,		aller	dage' en nachten voort,
	b	[	]	[alle]	[	]

24

de nieuwe klaart van kindren.^+

25

Hun weemling is mijn rijk bestaan.

26

De glanzen van mijn buik, ontsloten,

27

zijn, klachteloos en onverdroten,

28	a	herhaalde		ve
	a	[	]	[v]orm van mijn vergaan,

+ [11-20←G, 1-10]

+ [←C^III, 6]

+ [21-30←E^I]

+ [←D, 1]

+ [←D, 2]

[p. 684]

29

maar zónder dat ik mijnen lijve

30		oneischend zoude blijven.
		[strofewit]^+

31

Zóo word 'k beluik van, eindlijk, Nul;^+

32

'k word, in aanhoudendheid herboren,^+

33

't abstracte zaad waar 'k al het koren^+

34

in zijn beteeknis hul.^+

35	a	'k Ben,		alle	ruimten	afgewezen,
	c	[	]	elke	[^* ruimten]	[	]
	d	[	]	alle	[		]

36

'k ben, buiten klem en kleur van tijd,

37

in 't een'ge en wezenlooze wezen,

38

teeken der menigvuldigheid.

39

Zoo, blinde, ben 'k, zal zijn geweest, en

40		word luister eeuw'ger feeste.
		[Fase c en d in r. 7, 9, 19 en 35 vallen samen met een later, niet nader te bepalen stadium]

Van de twee volgende blanco bladzijden die Van de Woestijne hierna opsloeg (p. 11v en 12r, uitsluitend met anilinepotlood beschreven), gebruikte hij eerst de linker. Mogelijk heeft hij op dat moment besloten telkens de rechterpagina voor de meer voltooide versies te reserveren.

De op de linkerpagina geschreven fragmenten kunnen op grafische gronden in zekere mate van elkaar gescheiden worden, maar hoe de chronologische samenhang is, blijft onzeker; de weergave van dit gedeelte van de genese is zeer hypothetisch. Mogelijk heeft Van de Woestijne eerst twee grove aanzetten voor nieuwe strofen geschreven, met een relatief grote tussenruimte:

	C^3:I
(1)		Maar neen	[	ø	]	Ik ben de korf^+

(2)

die van

[

ø

]

zijn ijlte^+

(3)

[

ø

]

(4)		een zekerheid verworf^+
		[open ruimte]^+

(5)

Ik ben de

[

ø

]

zale niet

(6)

waar 'k elke rib tot kaars zou rechten

+ [31-40←G, 11-20]

+ [←E^II, 2]

+ [←E^II, 1]

+ [←E^II, 3]

+ [←E^II, 4]

* [lees: ruimte]

+ [←F, 1; →J^I, 1; →L, 1; →N, 41; →41]

+ [→J^I, 3; →L, 3; →N, 43; →43]

+ [→J^I, 3; →L, 3; →N, 43; →43]

+ [5-6→K, 1-2; 5-6→L, 11-12; 5-6→N, 51-52; 5-6→51-52]

[p. 685]

In de tussenliggende open ruimte hernam Van de Woestijne de strofe waarmee I inzette (C³:J^I), zonder witruimte gevolgd door een regelpaar (C³:J^II) dat vermoedelijk een alternatief was voor het slot van J^I. Lager ontwierp hij een strofe die een herneming van de twee laatste regels van I bevatte (C³:K).

	C^3:J^I^+
(1)			Maar neen: ik ben de leêge korf^+

(2)

die vele vruchten heeft gedragen

(3)		a	en	[	ø		]	verworf^+
		b	[],	traag-geweekt,		de geur		[	]
		c	[ ]	[traag-]door[weekt,]		[			]

(4)

van boomen en van hagen

(5)		a	[	ø	]
		d	'k Ben de gekeerde korf die
		e	[		], zwaar

(6)		a	[				ø		]
		d	[			]		der gezwollen bijen
		e	van 't		wande			[		]
		e	[	]	[wand]len			[		]

(7)		a	[	ø				]
		d	[			]	betijen
		e	aan 't rechten	raten	[	]	[		]

(8)		a	[		ø			]
		d	[	]		voedsel baar
		e	een menschlijk			[	]

(9)

Want ik zal niet garen^+

(10)

dan wat andren baren

	C^3:J^II
(1)		a	En zoude ik, eindelijke		bate,
		a	[	]	rat[e,]

(2)

me wezen eigen bate?

	C^3:K^+
(1)		a	'k En ben de		klaarte	van de zaal
		b	[	]	glanzen	[	]

(2)		a	waar 'k elke rib tot		klaart	zou rechten
		b	[	]	[k]aars	[	]

(3)		a	en, zelve		[	ø	]	en vaal
		b	[	]	afzijdig, zelve			[vaal]

(4)

de klaarten zou beslechten

+ [1-7→L, 1-7; 1-7→N, 41-47; 1-7→41-47]

+ [←F, 1; ←I, 1]

+ [←F, 6; ←I, 2/4]

+ [9-10→L, 9-10; 9-10→N, 49-50; 9-10→49-50]

+ [1-2←I, 5-6; 1-7→L, 11-17; 1-7→N, 51-57; 1-7→51-57]

[p. 686]

(5)	a	Maar 'k ben ontvangst van		elke[?] straal,
	b	[	]	[el]ken blik[,]

(6)

die, zal mijn blik hem niet verrijken

(7)

[

ø

]

duisternissen wijken

(8)

[

ø

]

waarin 'k de wereld maal^+

(9)

'dat ik mijn nieuwe klaart beschik

(10)

naar de orde die

[

ø

]

Op de rechterpagina schreef Van de Woestijne nu de twee laatste strofen geheel uit, aangevuld met twee ruwe aanzetten voor nieuwe strofen (C³:L).

	C^3:L^+
(1)		a	Maar neen: 'k ben		de'	eindlijk-leêge korf^+
		a	[	]	[de]	[	]

(2)

die, aller vruchten dóor-gedragen,

(3)

voor de eigen ijlt den geur verworf,^+

(4)

gehéel van boome' en hagen.

(5)

'k Ben de gekeerde korf die, zwoel

(6)

van 't wandlen der gezwollen bijen

(7)

aan rijke raten broed gedijen

(8)		a	en	leven		rij
		a	[		]	voedend	rijpen		voel.
		a	[]	[voedend] [leven]			[			]
		b	[ ]	{[				]}	[	]
		b	[ ]	{rijpend leven voeden}					[	]

(9)

Zoo zal ik in mijn schoot niet gaêren^+

(10)			dan wat daar andren baren
			[strofewit]^+

(11)		a	'k En ben de		glanzen	van de zaal
		b	[	]	[glan]s niet	[	]

(12)

waar 'k elke rib tot kaars zou rechten

(13)

en, zelve afzijdig, zelve vaal,

(14)

de klaarten zou beslechten.

(15)

Maar 'k ben ontvangst van elken blik

(16)

die, zal mijn blik hem niet verrijken,

+ [9-10→L, 18-19; 9-10→N, 58-59; 9-10→58-59]

+ [1-7←J^I, 1-7; 1-33→N, 41-73; 1-33→41-73]

+ [←F, 1; ←I, 1]

+ [←F, 6; ←I, 2/4]

+ [9-10←J^I, 9-10]

+ [11-12←I, 5-6; 11-17←K, 1-7]

[p. 687]

(17)

uit mij de duisternis doet wijken,

(18)

'dat ik mijn nieuwe licht beschik^+

(19)

naar de orde die, van mijne bede

(20)		verzekert aller vrede
		[strofewit]^+

(21)

En - aller vrede? Ik weet het niet,

(22)	a	maar 'k voel me, 'of, 'k,		[	ø	]	geb^+
	a	[				]	[ge]zonken
	b	[	]	door mijn nacht [gezonken]

(23)	a	[	ø	]	en de mijne ontblonken
	b	wa	[	]	[	]
	b	ben	[	]	[	]

(24)	a	[	ø	]
	b	der maan van mijn gezicht

(25)	a	Neen:		ben de vijver
	a	[	]	'k [ben de vijver]

(26)

[

ø

]

zijn leven

(27)

haar spoelen

[

ø

]

weven

(28)

[

ø

]

(29)

[

ø

]

(30)		[	ø	]
		[strofewit]

(31)

Zoo ben ik elker borg^+

(33)

en

[

ø

]

weder-borge

(33)

[

ø

]

zorg

(34)		[	ø	]	verborgen
		[open ruimte]

(35)

blijde onverstoorbaarheid

Na weer een blad te hebben omgeslagen bewerkte Van de Woestijne met anilinepotlood op de linkerpagina (p. 12v) met herneming van eerdere passages drie strofen, die uiteindelijk respectievelijk de zevende, achtste en tiende strofe zouden worden (C³:M^I). Onderaan de bladzijde noteerde hij twee regels die aan het slot zouden terechtkomen (C³:M^II). Daarin bracht hij later met inkt varianten aan, waarschijnlijk toen hij in stadium N op de rechterpagina het netafschrift van de regels 41-80 maakte (C³:N).

+ [18-19←K, 9-10]

+ [21-33→M^I, 1-13]

+ [22-24: fasering?]

+ [←F, 2]

[p. 688]

	C^3:M^I^+
(1)		a	Mijn		vreê,	mijn	vreê... - Maar is mijn licht,
		b	[	]	[vre]de[,] uw		[	]

(2)

de wolken van mijn nacht doorzonken,

(3)

is ooit de maan van mijn gezicht

(4)

een andre maan omblonken,

(5)

o Vijver? Ben ik eerder niet

(6)

de vijver die zijn schielijk leven

(7)

a

der

spoel

[

ø

]

voelt doorweven

b

[

]

[spoel]e

g[?]

[

]

b

[

]

schicht'ge

[

]

b

[

]

[schicht'ge]

[spoele]

[

]

(8)		a	die de ándre mane door		hem	schiet
		b	[	]	me	[	]

(9)		a	M
		a	Ben ik een vreê; ben ik uw vrede?

(10)		a	Ge deelt me úw		vrede	mede
		b	[	]	mane	[	]
			[strofewit]

(11)		a	Zoo ben		ik	morgen	elker borg^+
		b	[	]	'k aanhoudend		[	]

(12)		a	en	ben	ik	heden	weder-borge
		b	waar	'k ben aanhoudend			[	]

(13)

En is uw zorge mijne zorg

(14)

saêm zijn wij vreugd van morgen

(15)

Omdat ik blind ben, mag uw zoen

(16)

me binden met het onbekende,

(17)

en kan mijn lippe, waar 'k me wende,

(18)		a	de
		a	om aarde en hemel		vloed
		a	[	]	[vlo]ên

(19)

en kan mijn oog, mijn arreme ooge,

(20)			zijn algemeenheid togen
			[strofewit]^+

(21)		a	Want: zuur der	[	ø	]	,	ozoon der daad,
		b	[zuur der] gedachte				[		]

+ [1-13←L, 21-33; 1-20→N, 61-80; 1-20→61-80]

+ [←F, 2]

+ [21-30→T, 91-100; 21-30→91-100]

[p. 689]

(22)

gij hebt gebrand in mijne wonden;

(22)

ik heb gestaan als wie daar staat

(24)

aan zijnen paal gebonden.

(25)	a	Ik ben, die		zijne	leden rek
	b	[	]	m[ijne]	[	]

(26)	a	ik was, maar	[	ø	]
	b	- [ik was maar] ben, want ik wil blijven -

(27)	a	[			ø			]
	b	waar pikt		[	ø	]	mijnen lijk
	c	[	]	ten	lever		[	]

(28)	a	hemelschen			vogel-bek
	b	een		blijde	[	]
	c	[	]	hemelsch-[blijde] [vogel-bek]

(29)	a	[			ø			]
	b	en	te zijnen	[		]	liesen
	c	[]	aan mijn	hart en aan		mijn [liesen]

(30)	a	[	ø			]
	b	de menschelijke		spiesen
	c	meer-[menschelijke]		[	]
		[Fase c in r. 27-30 valt vermoedelijk samen met stadium N]

C^3:M^II^+
(1)	a	o mijn schoon gedicht		zonder einde,
	c	[	]	dat [zonder einde]

(2)	a	dicht zonder einde
	c	ge[dicht] dat [zonder einde]...

(3)	a	o	mijn
	b	[	ø	]
		[Fase c in r. 1-2 valt vermoedelijk samen met stadium N]

Een tweede definitief voltooid gedeelte kon nu, in aansluiting op H, in netschrift worden hernomen (C³:N). Daarin zijn later twee varianten met anilinepotlood aangebracht (r. 48 en 60, fase c); de variant in r. 60 werd later opnieuw gewijzigd (fase d).

	C^3:N^+
41		Maar neen: 'k ben de eindlijk-leêge korf^+

42

die, aller vruchten dóor-gedragen,

43

voor de eigen ijlt den geur verworf^+

+ [1-2→U, 4-5; 1-2→V, 19-20; 1-2→159-160]

+ [41-47←J^I, 1-7; 41-73←L, 1-33; →41-80]

+ [←F, 1; ←I, 1]

+ [←F, 6; ←I, 2/4]

[p. 690]

44

gehéel van boome' en hagen.

45

'k Ben de gekeerde korf die, zwoel

46

van 't wandlen der gezwollen bijen,

47

aan rijke raten 't broed gedijen

48	a	en rijpend leven		voeden		voel.
	b	[	]	{[	]}	[	]
	b	[	]	{zoenen}		[	]
	c	[	]	zoenen		[	]

49

Zoo zal ik in mijn schoot niet gaêren^+

50		dan wat daar andren baren.
		[strofewit]^+

51

Ik ben de glans niet van de zaal

52

waar 'k elke rib tot kaars zou rechten

53

en, zelve afzijdig, zelve vaal,

54

de klaarten zou beslechten.

55

Maar 'k ben ontvangst van elken blik

56

die, zal mijn blik hem niet verrijken,

57

uit mij de duisternis doet wijken,

58

'dat ik mijn nieuwe licht beschikk'^+

59

naar de orde die, van mijne bede,

60	a	verzekere		aller	vrede.
	c	[	]	ieders	[	]
	d	[	]	ieder	[	]
		[strofewit]^+

61

Mijn vrede; úw vreê... - Maar is mijn licht,

62

de wolke van mijn nacht doorzonken,

63

- is ooit der maan van mijn gezicht

64

een andre maan ontblonken,

65

o Vijver? Ben ik eerder niet

66

de vijver die zijn schielijk leven

67	a	der schicht'ge spoele		voel
	a	[	]	[voel]t door weven

68	a	die de ándre		spoele
	a	[	]	mane door me schiet?

+ [49-50←J^I, 9-10]

+ [51-52←I, 5-6; 51-57←K, 1-7]

+ [58-59←K, 9-10]

+ [61-80←M^I, 1-20]

[p. 691]

69	Ben ik een vreê; ben ik uw vrede?:

70	gij deelt me úw mane mede.
	[strofewit]

71	Zoo ben 'k aanhoudend elker borg^+

72	waar 'k ben, aanhoudend, weder-borge.

73	En is uw zorge mijne zorg,

74	saêm zijn wij vreugd van morgen.

75	Omdat ik blind ben, mag uw zoen

76	mij binden met het onbekende;

77	kan mijne lippe, wáar 'k me wende,

78	om aarde en hemel rijklijk vloên;

79	en kan mijn oog, mijn arreme ooge,

80	zijn algemeenheid togen.

Opnieuw ging Van de Woestijne op de volgende blanco linkerpagina voort (p. 13v). Ook hier zijn de verschillende gedeelten grafisch onderscheidbaar, maar is hun ontstaansvolgorde zeer onzeker.

Van de Woestijne kan begonnen zijn met een korte schets (C³:O). Eronder begon hij een nieuwe strofe (C³:P^I). Dit leidde tot een drieregelige schets die werd doorgehaald en vervangen door een uitgebreidere versie (C³:P^II). Van de laatste regel daarvan is echter door de eraan voorafgaande witregel onzeker of Van de Woestijne die als onderdeel van de betreffende strofe danwel als opening van een nieuwe bedoelde. Het is bovendien niet uit te sluiten dat deze regels ná stadium Q geschreven werden.

Lager op dezelfde bladzijde heeft hij nog een andere strofe bewerkt, de latere negende (C³:Q). Hier nam hij waarschijnlijk de tekst uit stadium O weer op, echter zonder aanwijzing dat het inderdaad de negende strofe moest worden. Evenals de voorgaande tekst op deze bladzijde werd Q in aniline geschreven, maar onbepaalde tijd later vulde Van de Woestijne aan met inkt (fasen c en d).

	C^3:O
(1)			Want 'k heb gestaan in het gedicht

(2)		a	dat		me	[	ø	]	van zijne vuisten
		b	[	]	[me]n beslist				[	]

(3)

[

ø

]

(4)

van knotsen en van knuisten

+ [←F, 2]

[p. 692]

	C^3:P^I
(1)		a	Maar neen: mijn hart een		[	ø	]	glas^+
		b	[	]	stroo			[	]
		b	[	]	[stro]pig			[	]

(2)

[

ø

]

feeste

(3)			[	ø	]	beesten
			[Stadium P^I werd geheel doorgehaald in stadium P^II]

	C^3:P^II^+
(1)		a	[	ø	]	het hart	vol stroop^+
		b	Mijn hart: het		is	een vat	[	]

(2)		a	[	ø	]	zonden zitten
		b	waar vliegen vast als			[	]

(3)

en in een

[

ø

]

hitte

(4)

de broeiing van

[

ø

]

kroop

(5)

b

Insekten, ach, wat hebt gij me aangevreten!

(6)		b	Ik was van u bezeten.
			[kleine open ruimte]

(7)

b

Maar 'k was de spere

	C^3:Q^+
(1)		a	Maar	weet:	ik	heb het duur gekocht.
		c	o [weet]	^* [:] het: '[k]		[	]

(2)		a	Van		elke lijden		smartlijk	jonger
		b	[	]	[elk] genieten		[		]
		c	[			]	heerlijk	[	]

(3)		a	heb	't	onherstelbare[?]	gewrocht
		b	[	]	[on]geneeslijke	[	]
		c	[	]	[on]herstelbare	[	]
		d	[	]	[on]bereikbare	[	]

(4)

tot dorst en honger.

(5)		a	In eeuwigheid, voor de eeuwigheid
		c	[] graagte of gruwel van den tijd,

(6)

c

met heel den glans van al mijne oogen

(7)

c

[

ø

]

(8)

c

[

ø

]

+ [→P^II, 1; →R^I, 1; →T, 101; →101]

+ [1-4→R^I, 1-4; 1-4→T, 101-104; 1-4→101-104]

+ [←P^I, 1]

+ [→T, 81-90; →81-90]

* [lees: geschrapt]

[p. 693]

(9)	c	Toen zág ik. En		ik	zag		me teeken
	d	[	]	'[k]	[	]	blank [me teeken]

(10)	c	dat niets		een [ ø ]	kan	breken
	d	[	]	mijn wil	kon	[	]
		[De fasen c en d zijn onbepaalde tijd later toegevoegd]

De rechterpagina ernaast bleef voorlopig weer leeg; daarop zou geruime tijd later met anilinepotlood de netversie van de slotstrofen geschreven worden (stadium V). Na omgeslagen te hebben, ging Van de Woestijne voort op de linkerpagina (p. 14v) en werkte er aan de elfde tot en met de veertiende strofe, die in enkele kleinere gedeelten tot stand kwamen hoewel niet alle strofen werden voltooid. Van de Woestijne begon met de eerste vier regels van strofe elf, later aangevuld met zes regels (C³:R^I). Die aanvulling, fase b en volgende, geschiedde nadat het volgende fragment geschreven werd (R^II), maar het is niet uit te maken hoeveel tijd daarna: het kan direct zijn geweest maar ook nadat Van de Woestijne een of meer van de volgende gedeelten geschreven had.

Hij liet dus in eerste instantie een witruimte open en schreef toen een vierregelig begin van de twaalfde strofe (C³:R^II). Dit werd doorgehaald en eronder hernomen, waarbij de strofe verder werd uitgewerkt (C³:R^III); tevens volgden twee regels die uiteindelijk in de veertiende strofe hun bestemming zouden vinden (C³:R^IV, later r. 133-134), maar die in dit stadium, gelet op de rijmklanken en hun positie in het klad, evengoed als onderdeel van de betreffende strofe bedoeld konden zijn. (Het is zelfs denkbaar dat de regels bij het vólgende gedeelte hoorden, gezien de rijmwoorden ‘opgerecht’ - ‘knecht’.)

De bladzijde werd verder gevuld met een vrij volledige versie van de dertiende strofe (C³:R^V) en de uitwerking van de latere regels 116-120, die in R^III nog onvoltooid gebleven waren (C³:R^VI).

	C^3:R^I^+
(1)			Mijn hart, het werd een vat vol stroop,^+

(2)

waar vliege' als zonden kwamen zitten;

(3)

gesloten vaas, waar door de hitte

(4)

insekten-wriemling kroop.

(5)		b	Mijn hoofd,		het	[ ø ]		een geheim
		b	[	]	'[t]	werd		[	]	festijn
		c	[	]	he[t]	[	]	[geheim festijn]

(6)		b	voor		[	ø	]	en geer'ge gasten
		c	[	]	ongekende			[	]

(7)		b	die,		zwoel	van ate of zat van vasten,
		c	[	]	ziek	[	]

(8)		b	die		ziek	van derve'		[	ø	]
		c	[	],	zwoel	[	]	of zuur van wijn

+ [1-4←P^II, 1-4; →T, 101-110; →101-110]

+ [←P^I, 1]

[p. 694]

Kladstadia van ‘De blind-gewordene’ [bm30] in het carnet van 1928 (H-96).

[p. 695]

(9)

b

[

ø

]

bewezen

(10)		b	de onwaardigheid,		van 't		wezen
		c	[	]		te	[	]
			[De fasen b en c zijn onbepaalde tijd na R^II geschreven]

	C^3:R^II^+
(1)			'k heb mij besloten in me-zelf

(2)

ik heb me in me-zelf gevangen

(3)

ik vond voor 't galmen mijner zangen^+

(4)			een steeds herhaald gewelf^+
			[Stadium R^II werd geheel doorgehaald in stadium R^III]

	C^3:R^III^+
(1)			Toen zou 'k me zoeken in me-zelf.

(2)

Ik heb mij in me-zelf gevangen.

(3)		a	Ik vond	een steeds-herhaald		gewelf^+
		b	Eenzamer		steeds-stiller[?]	[	]
		c	[	]	[steeds-]eend[er][?]	[	]

(4)		a	voor	't	luistren naar mijn zangen^+
		b	[	]	dalen van [mijn] g[angen]

(5)			Geen deelen meer [	ø	]
			[kleine open ruimte]^+

(6)		a	[	ø	]	ter		oorbore
		b	[				]	zelf-[oorbore]

(7)		a	[			ø	]	verloren
		b	zelfs		U,	mijn God,		[	]
		c	[	]	Gode ging verloren				[^* verloren]

	C^3:R^IV^+
(1)			Mijn hert, het heeft zich opgerecht

(2)

om nieuwigheid te hooren

	C^3:R^V^+
(1)			Maar neen: God is een koene knecht;

(2)

Ik zou me-zelven niet beheeren

(3)

hij zou me keeren uit 't gevecht;

(4)		a	zou	hij	mijne oogen teren
		b	hij [zou]		[	]

+ [1-2→R^III, 1-2; 1-2→T, 111-112; 1-2→111-112]

+ [→R^III, 4; →T, 114; →114]

+ [→R^III, 3; →T, 113; →113]

+ [1-2←R^II, 1-2; 1-4→T, 111-114; 1-4→111-114]

+ [←R^II, 4]

+ [←R^II, 3]

+ [6-7→R^VI, 5-6; 6-7→T, 119-120; 6-7→119-120]

* [lees: eenmaal verloren]

+ [→W^I, 3-4; →W^II, 3-4; →133-134]

+ [→T, 121-130; →121-130]

[p. 696]

(5)		a	Hij zou mij geven de		eêlen nacht
		b	[	]	^* é[ê]n[en] [nacht]

(6)		a	'dat ik geen		[	ø	]	meer zou verzoeken
		b	[	]	d			[	]
		b	[	]	nacht			[	]

(7)		a	en [	ø	]	geen dag zou zoeken
		a	'dat ik	^* geen		[	]
		b	[		]	slechte[?] [dag zou	zoeken]

(8)

waar slechts geniep'ge dood nog wacht

(9)

Hij zou me halen uit de holen

(10)		a	waar zelfs		de klaarte	is dolen
		b	[	]	het licht	[	]

	C^3:R^VI^+
(1)			Ik daalde. Aan elke kelder zong

(2)		a	[x]
		a	het tij me toe van wachtend water

(3)		a	En 'k heb		geen dood begeerd		;	geen schater
		b	[ ] [geen]		[begeer]t[;]	en zelfs		[geen schater]
		b	[	]	[beegeert]e[;]	[			]

(4)

die rillend reed door mijne tong

(5)

Me-zelf te niet, ten zelf-oorbore:^+

(6)

zelfs Gode ging 'k verloren

Hiermee was de onderrand van de linkerbladzijde bereikt. De pagina ernaast bleef nog even blanco, en na het omslaan heeft Van de Woestijne op p. 15v de laatste kladstadia geschreven, met dezelfde onzekere chronologie als reeds enkele malen hiervoor. Het oudst is vermoedelijk de onvolledige versie van de veertiende strofe (C³:S^I), geschreven met anilinepotlood maar later met inkt aangevuld. Daaronder volgen acht regels die in dit stadium bijeen lijken te horen maar later in twee verschillende strofen werden verwerkt (C³:S^II). Ook hierin werd met inkt aangevuld.

	C^3:S^I
(1)		Hij heeft ter tafel mij gezet^+

(2)

[

ø

]

(3)

[

ø

]

recht en net^+

(4)

En met den honger van een wees,^+

(5)

heb 'k weêr de zuiverheid gegeten^+

(6)

[

ø

]

* [lees: éenen]

* [lees: eenmaal geen]

+ [→T, 115-120; →115-120]

+ [5-6←R^III, 6-7]

+ [→W^I, 2; →W^II, 2; →132]

+ [→W^I, 1; →W^II, 1; →131]

+ [→W^I, 5; →W^II, 5; →135]

+ [→W^I, 6; →W^II, 6; →136]

[p. 697]

(7)

Heb ik geleden?: 'k ben verlost;^+

(8)		a	ik ben		[	ø	]	gedost.^+
		b	[	]	in eeuwigheid			[	]

(9)

[

ø

]

(10)		a	Neen, 'k werd ín [	ø	]	verzaemen
		a	[		]	[verza][men]
			[Fase b in r. 8 valt vermoedelijk samen met stadium T]

	C^3:S^II^+
(1)			Ik ben die deel, en niet en deel

(2)

dan uit [

ø

]

ontvangen

(3)

En ik der dieven van 't verlangen

(4)		a	[	ø	]	heel
		b	de rijkste en	ruimste buiten		[	]

(5)		a	In naam van		Van^+
		a	[	]	[Va]der en van	^* Zoom,
		c	[] uwen name, [^* Vader]			[	]

(6)

o Heil'ge Geest, in uwe hoede:

(7)		a	[	ø	]	kroon
		b	onder het goud van mijn			[	]

(8)			druip 'k van den rijksten bloede
			[Fase c in r. 5 valt vermoedelijk samen met stadium T]

Op dit moment besloot Van de Woestijne weer met inkt een afschrift te maken van vijf strofen, waarvan nu kan worden aangenomen dat ze aansloten bij N (C³:T). Hij begon met vier strofen op de vorige rectopagina, die blanco was gebleven, een vijfde kwam op de volgende rectopagina, p. 16r. Tevens bracht hij in S enkele varianten aan. Later, in stadium V of W, noteerde Van de Woestijne met anilinepotlood een alternatieve regel voor r. 128.

	C^3:T^+
81		o Weet het: 'k heb het duur gekocht.

82

Van elk genieten heerlijk jonger,

83

had ik 't onreikbare verzocht

84

tot dorst en honger.

85

In graagte of gruwel van den tijd,

86

met heel den glans van al mijne oogen,

87

zoude ik den felsten stamp gedoogen,

+ [→W^I, 9; →W^II, 9; →139]

+ [→W^II, 10; →140]

+ [1-4→V, 5-8; →145-148]

+ [5-8→V, 11-14; →151-154]

* [lees: Zoon,]

* [lees: Vader,]

+ [81-90←Q; 81-130→81-130]

[p. 698]

88

waar hij tot trots me hadd' gewijd.

89	a	Toen	zág	ik.	En 'k zag blank me: teeken
	b	^* [Toen]^* [ik]^* [zág][.]			[	]

90		dat niets mijn wil kon breken.
		[strofewit]^+

91

Maar, zuur van 't denke', ozoon der daad,

92

dra zoudt gij branden in mijn wonden.

93

Ik heb gestaan als wie daar staat

94

aan zijnen paal gebonden.

95	a	Ik ben die		zij
	a	[	]	mijne leden rek,

96

(ik wás; maar ben want ik wil blijven)

97	a	waar pikt te		zijnen	lieven lijve
	a	[	]	m[ijnen]	[	]

98

een hemelsch-blijde vogel-bek,

99

en ook, aan lever en aan liesen,

100		meer-menschelijke spiesen.
		[strofewit]^+

101

Mijn hart, het werd een vat vol stroop^+

102	a	waar vliege' als zonden		z
	a	[	]	kwamen zitten:

103

gesloten vaas, waar door de hitte

104

insekten-wriemel kroop.

105

Mijn hoofd, het werd geheim festijn

106

voor ongekende en geer'ge gasten

107

die, ziek van ate of zat van vasten,

108

die, zwoel van derve' of zuur van wijn,

109	a	lang moe maar		maatloos-[x]
	a	[	]	[maatloos-]mild, bewezen

110		de onwaardigheid, te wezen.
		[strofewit]^+

111

Toen zou 'k me zoeken in me-zelf.

112

Ik heb mij in me-zelf gevangen.

* [lees: Ik zág toen.]

* [lees: Ik zág toen.]

* [lees: Ik zág toen.]

+ [91-100←M^I, 21-30]

+ [101-104←P^II, 1-4; 101-110←R^I]

+ [←P^I, 1]

+ [111-112←R^II, 1-2; 111-114←R^III, 1-4]

[p. 699]

113

Mijn voet vond steeds herhaald gewelf^+

114

voor 't luistren naar mijn gangen.^+

115

Ik daalde. Aan elken kelder zong^+

116

het tij me toe van wachtend water,

117

en - geen begeerte, en zelfs geen schater

118

die rillend reed door mijne tong.

119

Me-zelf ter zij ten zelf-oorbore:^+

120	a	zelfs Gode ging 'k		verloren.
	b	[	]	te lore...
		[strofewit]^+

121

- Maar neen: God is een koene knecht.

122

Ik zou me deelen noch beheeren;

123

hij zou mij keeren uit 't gevecht:

124

hij zou mijne oogen teren.

125

Hij zou mij geven de éenen nacht,

126

blind!, dat geen nacht ik zou verzoeken;

127

dat ik geen slechten dag nog zoeke

128	a	waar 't loeren van den dood slechts		lacht.
	b	[	]	w[acht.]
	c	{[			]}
	c	{waar slechts de dood nog loerend wacht			}

129

Hij zou mij halen uit de holen

130		waar zelfs het vinde' is dolen.
		[Fase c in r. 128 valt samen met stadium U of V]

Na een relatief grote witruimte volgde onder S^II, onderaan de bladzijde, nog een fragment van zes regels (C³:U). Het zijn de slotregels 156-161, waarin de twee regels van M^II werden hernomen.

	C^3:U^+
(1)			mijn voet op de ijdelheid der schriften

(2)		a	en	[			ø	]	driften
		b	[]	[	]	gewasschen van			[	]
		c	[]	gansch		[				]

(3)		a	de	[	ø	]	mijns gelaats;
		b	[]	gladde	glanzen		[	]

(4)

en mijn gedicht dat, zonder einde,^+

+ [←R^II, 4]

+ [←R^II, 3]

+ [115-120←R^VI]

+ [119-120←R^III, 6-7]

+ [121-130←R^V]

+ [1-5→ V, 16-20; →156-161]

+ [4-5←M^II, 1-2]

[p. 700]

(5)

gedicht dat, zonder einde...

(6)

... ...

Toen dat zijn beslag had gekregen, schreef Van de Woestijne op de vier pagina's eerder leeggebleven bladzijde 14r de strofen uit die hij in stadium S bewerkte, gecombineerd met U (C³:V). Anders dan voor de overige afschriften gebruikte hij nu anilinepotlood. In de definitieve schikking werden dit de twee slotstrofen; in het carnet heeft de dichter dat niet expliciet aangegeven, al is het onwaarschijnlijk dat hij op dat moment nog een andere plaats voor beide strofen overwoog.

	C^3:V^+
(1)			Uit liefde-gons, uit zorg-geruisch

(2)		a	uit zielen die om mij verzaêmen,
		b	[ ] al de [zielen] [om mij] samen[,]

(3)

werd ik de moeder van een huis

(4)		a	dat blinkt		uit
		a	[	]	van duizend ramen.

(5)

Ik ben die deel, en niet en deel^+

(6)

dan wat 'k van allen heb ontvangen,

(7)

ik die der dieven van 't verlangen

(8)

de duurste en ruimste buiten heel.

(9)

^* komt allen naêr, die hebt gegeven:

(10)		ik borg uw diepste leven...
		[strofewit]^+

(11)	a	- Uit		uwen	wille, Vader, Zoon,
	b	[	]	U[wen]	[	]

(12)	a	en	heil'ge Geest;
	a	[],	[	],	in	uwe	hoede:
	b	[			]	U[we]	[	]

(13)

onder het goud van mijne kroon

(14)

druip 'k van den rijksten bloede.

(15)

Gij hebt gebeurd mijn zéekre plaats:

(16)

mijn voet op de ijdelheid der schriften;^+

(17)

geheel gewasschen van de driften

(18)

de gladde glanzen mijns gelaats;

+ [→141-160]

+ [5-8→S^II, 1-4]

* [lees: Komt]

+ [11-14←S^II, 5-8]

+ [16-20←U, 1-5]

[p. 701]

(19)		en mijn gedicht dat, zonder einde,^+
(20)		gedicht dat, zónder einde...

Het laatste wat Van de Woestijne ter voltooiing van het gedicht deed, was het met pen hernemen van een deel uit S^I om het tot een afgeronde strofe uit te werken (C³:W^I), uiteindelijk de veertiende strofe. Daarvoor gebruikte hij de witruimte die op p. 15r tussen S^I en U open was gelaten. Nog voordat de laatste regel geschreven was, verplaatste Van de Woestijne zijn werk naar de rechterpagina om de gehele strofe in het net te noteren (C³:W^II), aansluitend op de laatste strofe van T. Onder de tekst schreef hij - klaarblijkelijk om de voleinding van het werk te markeren: onderstreept - de datum ‘1 Maart 1928’.

	C^3:W^I, C^3:W^II^+
(1)	C^3:W^I			Hij heeft me, blijde, recht en net^+
	C^3:W^II			|	|

(2)	C^3:W^I		a	tot		een^+
			a	[	]	frisch een heldren disch gekoren.
	C^3:W^II			|			|^+

(3)	C^3:W^I		a	Mijn		hart,	het heeft zich opgezet
			a	[	]	oog[,]	[	]
	C^3:W^II			|				|

(4)	C^3:W^I			om	nieuwigheid te hooren.
	C^3:W^II		a	| |	nieuwh
			a	[ ]	[nieuw]igheid te hooren.

(5)	C^3:W^I			En met		den honger	van een wees^+
	C^3:W^II			|	|	de vreugde	|	|

(6)	C^3:W^I			heb 'k weêr de zuiverheid gegeten.^+
	C^3:W^II			|	|

(7)	C^3:W^I	α	a	Een engel zong.			Ik heb vergeten
		β	b	[		]	Een	ster verrees.
	C^3:W^II			|	|	,	een	|	|,

(8)	C^3:W^I	α	a	dat	uit een [	ø		]
		β	b	En	'k was 't onmiddellijk vergeten.
	C^3:W^II			en	|		|

(9)	C^3:W^I		b	Heb 'k ooit geleden? 'k ben verlost;^+
	C^3:W^II			|	|:

(10)	C^3:W^I			[ontbreekt]^+
	C^3:W^II			ik ben in eeuwigheid gedost.

+ [19-20←M^II, 1-2]

+ [→131-140]

+ [←S^I,3]

+ [←S^I, 1]

+ [3-4←R^IV]

+ [←S^I, 4]

+ [←S^I, 5]

+ [←S^I, 7]

+ [←S^I, 8]

[p. 702]

Kladstadia van ‘De blind-gewordene’ [bm30] in het carnet van 1928 (H-96).

[p. 703]

III

De proef P bevat slechts de regels 1-40.

Varianten en correcties

			(M^1, C^1, C^2 en C^3 niet opgenomen)^+
7	M^2		dat, hel van hoop noch zwart van zorgen
	P	a	|	|
		b	[	]	,
	T, D		|		|^+

14	M^2		met		laaie	van mijn luister.
	P	a	|				|
		b	[	]	[laai]ë	[	]
	T		|	|	laaie	|	|
	D		|	|	laaië	|	|^+

32	M^2	a	ik^+
		a	'[k] word, in aanhoudendheid herboren,
	P-D		|	|

33	M^2	a	't abstracte	zaad waar 'k al het koren^+
		a	[] A[bstracte]	[	]
	P-D		|| abstracte	|	|^+

39	M^2	a	Zoo, blinde, ben 'k, zal zijn		gee
		a	[	]	[ge]weest, en
	P-D		|			|
			[P eindigt na r. 40]

	M^2, T, D r. 41-161^+
41	M^2		-	Maar neen: 'k ben de eindlijk-leêge korf^+
	T		◦	|	|
	D		-	|	|^+

45	M^2, T		'k Ben de gekéerde korf		die, zwoel
	D		|	|,	|	|◦	|	|^+

50	M^2		dan wat daar		andren	baren.
	T		|	|	ándren	|	|
	D		|	|	andren	|	|^+

+ [1-2←A; 1-10←B; 1-10←C^I; 1-40←H]

+ [11-20←G, 1-10]

+ [15←C^III, 6; 21←D, 1; 21-30←E^I; 24←D, 2; 31←E^II, 2; 31-40←G, 11-20]

+ [←E^II, 1]

+ [33←E^II, 3]

+ [34←E^II, 4]

+ [41-47←J^I, 1-7; 41-73←L, 1-33; 41-80←N]

+ [←F, 1; ←I, 1]

+ [43←F, 6; 43←I, 2/4]

+ [49-50←J^I, 9-10]

+ [51-52←I, 5-6; 51-57←K, 1-7]

[p. 704]

56	M^2, T		die, zal		míjn	blik hem niet verrijken,
	D		|	|	mijn	|	|^+

73	M^2	a	En is uw zorge		mijne	zorg,
		a	[	]	[m]íj[ne]	[	]
	T		|				|
	D		|	|	mijne	|	|

76	M^2	a	mijn
		a	[mij] binden met het onbekende;
	T, D		|	|^+

81	M^2		Maar	weet het: 'k heb het duur gekocht.
	T, D		- Maar	|	|^+

100	M^2	a	meer-mes
		a	[meer-me]nschelijke	spiesen.
	T		meer-ménschelijke	|	|
	D		meer-menschelijke	|	|^+

105	M^2	a	Mijn		hoop
		a	[	]	[hoo]fd, het werd geheim festijn
	T, D		|			|^+

117	M^2		en	-	géen	begeerte, en zelfs geen schater
	T		|	|	geen	|	|
	D		|	|	géen	|	|^+

121	M^2, T		-	Maar néen	:	God is een koene knecht.
	D		--	|			|

124	M^2		^* hij	zou mijne		oogen teren.
	T		Hij	|	|	óogen téren.
	D		Hij	|	|	oogen teren.

125	M^2		Hij zou mij geven de'		éenen	nacht,
	T		|	|	eenen	|	|
	D		|	|	éenen	|	|

127	M^2		dat	ik geen slechten dag nog zoeke
	T, D		'dat	|	|^+

131	M^2, T		Hij heeft me, blijde, recht en net^+
	D		|	|,^+

+ [58-59←K, 9-10; 61-80←M^I, 1-20; 71←F, 2]

+ [81-90←Q; 81-130←T]

+ [91-100←M^I, 21-30]

+ [101-P^I, 1; 101-104←P^II, 1-4; 101-110←R^I]

+ [111-112←R^II, 1-2; 111-114←R^III, 1-4; 113←R^II, 4; 114←R^II, 3; 115-120←R^VI]

+ [119-120←R^III, 6-7; 121-130←R^V]

* [lees: Hij]

+ [131-139←W^I; 131-140←W^II]

+ [S^I, 3]

+ [132←S^I, 1; 133-134←R^IV; 135←S^I, 4; 136←S^I, 5; 139←S^I, 7]

[p. 705]

140	M^2	ik ben in		eeuwigheid	gedost.^+
	T, D	|	|	nieuwigheid	|	|^+

146	M^2	dan wat 'k van		allen	heb ontvangen,
	T	|	|	állen	|	|
	D	|	|	allen	|	|^+

152	M^2, T	en	heil'ge Geest, in Uwe hoede:
	D	||,	|	|^+

157	M^2	geheel-gewasschen	van de driften,
	T	geheel gewasschen	|	|	◦
	D	geheel-gewasschen	|		|^+

160	M^2	gedicht dat,		zónder	einde...
	T	|	|	zonder	|	|
	D	|	|	zónder	|	|

160/161	M^2	[geen strofewit]
	T	[strofewit]
	D	[geen strofewit]

+ [←S^I, 8]

+ [141-160←V; 145-148←S^II, 1-4]

+ [151-154←S^II, 5-8]

+ [156-161←U]

+ [159-160←M^II, 1-2]

Zetfouten

T	r. 69-70: vrede? / gij: | vrede?: / gij
D	r. 106: Voor | voor
	r. 127: dat | 'dat

Noten

^1	De tekst in D is cursief gezet.
^2	Het is mogelijk dat Van de Woestijne overwogen heeft het gedicht afzonderlijk te doen verschijnen. Op 10 mei 1928 schreef hij aan C.A.J. van Dishoeck, tijdens de onderhandelingen over nieuwe delen voor de Werken: ‘Intusschen zal ik over zéér kort een nogal uitvoerig gedicht klaar hebben, dat zou kunnen uitgegeven worden in beperkt getal exemplaren, als luxeuitgave. Wilt gij dat hebben?’ Noch ‘De blind-gewordene’, noch enig ander ‘uitvoerig gedicht’ werd echter door Van Dishoeck uitgegeven.
^3	Van de slotstrofe van het gedicht verschenen vertalingen in het Duits (3x).