Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

5 Latere uitgaven

Hoewel in deze editie Wiekslag om de kim wordt uitgegeven naar de geautoriseerde, eerste en enige druk van de afzonderlijke bundels, kan in de drukgeschiedenis niet geheel worden voorbijgegaan aan enkele postume uitgaven.³² De eerste was een gezamenlijke herdruk van Het menschelijk brood en De modderen man, door A.A.M. Stols in 1930 uitgegeven. De titel luidde voluit: De modderen man voorafgegaan door Het menschelijk brood. Maastricht etc., 1930. Ook dit was een bibliofiele druk, zij het met een grotere oplage van 15 romeins genummerde exemplaren op Hollands papier en 500 exemplaren op ‘Antique de luxe’, benevens ‘enkele ongenummerde exemplaren op beide papiersoorten [...], bestemd voor den uitgever en de kritiek, gemerkt P.E.’ (p. [72]) De bundel werd ingenaaid, formaat 22,3 × 14,5 cm.

In juni 1942 gaf Uitgeversmaatschappij A. Manteau te Brussel een integrale herdruk van Wiekslag om de kim uit. Het formaat is 21 × 15,5 cm. Over de grootte van de oplage wordt slechts vermeld: ‘Buiten de gewone uitgave op featherweight-papier, werden er 110 exemplaren op vergé special gedrukt. Deze luxe-exemplaren werden genummerd van i tot x en van 1 tot 100. De nummers i tot x zijn niet in den handel.’ (p. [201]) Een gedeelte van de oplage werd gebonden en voorzien van een stofomslag. In hetzelfde jaar volgde een herdruk, in het daaropvolgende jaar opnieuw. De eerste druk van deze

32 De postume uitgaven zijn niet bij het variantenonderzoek betrokken.

[p. 202]

uitgave gaf voor het eerst publiekelijk de titel Wiekslag om de kim aan Van de Woestijnes drieluik. Dit werd verantwoord met een korte tekst op de keerzijde van het titelblad:

Karel van de Woestijne had steeds een ‘carnet’ op zak, waarin hij aanteekeningen schreef en bij alle gelegenheden verzen noteerde. In een van zijn ‘carnets’ van 1927 staat te lezen: ‘Voor dit jaar: Het Bergmeer. Algemeene titel der trilogie: Wiekslag om de kim.’ Onder dezen titel worden voor de eerste maal bijeengebracht: De Modderen Man, God aan Zee, Het Bergmeer.
Het Menschelijk Brood, dat de dichter als inleidend gedicht voor de trilogie beschouwde, gaat voorop.
Waar kennelijk drukfouten in de vorige bundels van het drieluik voorkwamen, werden de beschikbare handschriften van den dichter geraadpleegd.

A.A.M. Stols bracht in 1943, gevestigd in 's-Gravenhage, eveneens een integrale Wiekslag om de kim, in een andere uitvoering: gebonden in halflinnen, formaat 24,6 × 16 cm. In de uitgave worden geen oplagecijfers genoemd. Ook hierin is de verantwoording van de titel opgenomen (p. [159]); de laatste regel is iets anders geformuleerd, en na ‘voor de eerste maal’ is toegevoegd ‘in Nederland’.³³

Zoals vanzelf spreekt, is de volledige tekst van Wiekslag om de kim opgenomen in deel 1 van het door Minderaa verzorgde Verzameld werk, uitgegeven door C.A.J. van Dishoeck en A. Manteau.³⁴ Daar zijn Van de Woestijnes dichtbundels in principe chronologisch geplaatst, maar de Wiekslag-bundels staan in de door Van de Woestijne bedoelde ‘poëtische’ volgorde. Dit eerste deel van het Verzameld werk werd onder de titel Verzamelde gedichten fotografisch herdrukt in 1978.

33 De uitgave is onder nummer 954 opgenomen in De Jong, Het vrije boek in onvrije tijd. Als aantekening wordt vermeld: ‘De uitgave is niet clandestien, wèl echter de ongeveer 15 luxe exemplaren die op Hollands papier werden gedrukt en in perkament werden gebonden.’

34 VW dl. 1, p. 461-660.