Verzameld journalistiek werk. Deel 15. Nieuwe Rotterdamsche Courant november 1926 - januari 1929. Met enkele aanvullingen 1906, 1910

[p. 120]

Kunst te Brussel
X

J.J. Gailliard

Brussel, Januari.

De jonge Jean Jacques Gailliard, die eene omvangrijke tentoonstelling heeft in den Cercle Artistique et Littéraire, is een schilder, van wien men niet kan zeggen, dat hij onverschillig laat, ook al is het eveneens waar, dat hij des toeschouwers welwillende aandacht meer dan duchtig op de proef weet te stellen. Zijn ijver en zijn doorzettingsvermogen kan men niet dan loven. Dat hij zijn eigen weg wil gaan, getuigt te zijnen voordeele. Dat hij meent dien weg te moeten zoeken langs de minst-betreden paden, kan bedenkelijk worden. Dat de heer Gailliard echter de aarzelingen niet kent, die zoovele jongeren eigen zijn (al is daar sedert den oorlog toch ook heel wat verandering in gekomen), dat hij door dik en dun op zijn doel afgaat, ook waar dat doel blijkbaar in nevelen ligt gehuld, maar dat hij zijne dwalingen en gebreken inziet en er onmiddellijk en zonder blozen op terugkomt, is wel reden om hem eene sympathieke verschijning te noemen. Helaas, die reden staat vooralsnog zoo goed als alleen; het werk van den jongen heer Gailliard is er nog niet naar om ons te boeien; wij waardeeren in hem den naarstigen en eerlijken zoeker: wat hij tot hiertoe gevonden heeft, kunnen wij voorloopig niet bewonderen.

Er is een heer Gailliard senior, die Frantz heet en de vader is van den jongen man, die ons hier bezighoudt. Die vader is, wat de techniek betreft, een impressionist gebleven, hetgeen door zijn leeftijd te verklaren en te billijken is. Het is voor Gailliard junior eene voldoende,

[p. 121]

eene haast normale reden om aan alle impressionisme den rug toe te keeren, want het is niet meer waar, dat de jongen piepen, zooals de ouden zongen. Al merkt men nog heel goed, dat, zoowel als zijn impressionistische vader, de zoon Gailliard de beheksing van, zoo niet de verslaving aan James Ensor heeft ondergaan: de invloed is alleen van een anderen en meer geestelijken aard. De kunst van den zoon verschilt dan ook al heel erg van die des vaders. Nochtans is er ééne eigenschap, die, als een teeken van erfelijkheid, beiden gemeen is: het is het imaginatieve bestanddeel, dat men in beiden terugvindt.

Men kan niet verloochenen dat Frantz Gailliard onder de impressionisten eene uitzonderlijke, zij het dan weêr niet overwegende plaats inneemt. Een zuiver, een volbloedimpressionist kan de feitelijke inhoud van zijn schilderij al heel weinig schelen, waar het hem alleen om licht, ten hoogste om kleur te doen is. Gailliard senior heeft blijkbaar behoefte aan een werkelijk ‘onderwerp’; hij, die vele jaren als illustrator voor weekbladen werkzaam is geweest, hecht aan het object, dat hij, zij het met neo-luministische en wel eens fel-schrille middelen, weergeven wil. Zijne verbeelding gaat gaarne den kant van het sumptueuze uit: oude romantische parken, gezichten uit Griekenland, Zuid-Italië, Sicilië en zelfs in de portretten, die hij schildert - en ik denk meer bepaald aan dat van Monseigneur Mercier -, is er iets pompeus-statigs, dat dan wel eens in conflict komt met het weinig-samenhangende en vlokkige procédé, dat hem eigen is en tot geene echt-goede resultaten leidt.

Ook zijn zoon nu is dat imaginatieve eigen. Doch, waar het bij den vader doorgaans romantisch-sentimenteel

[p. 122]

blijft, leidt het den zoon naar het literaire tot afgetrokkenheid toe. Jean Jacques Gailliard schrikt voor cerebraliteit niet terug, en offert zelfs aan de afschuwelijkste. Zoo herinner ik mij, dat hij eens een portret van Maurice Maeterlinck heeft geschilderd. Op verren afstand leek dat van Maeterlinck een heel gewoon portret, vermoedelijk niet naar de natuur gedaan, daar was het wel wat flets voor, maar dan toch voldoende gelijkend. Ging men echter naderen, dan kwam een soort schrik over u: de jonge heer Gailliard had den kop van Maurice Maeterlinck verdeeld in een groot aantal vakjes, zooals men die ziet op de gipsen bustes, welke men, honderd jaar geleden gebruikte bij de studie van de phrenologie, die toen zoozeer in de mode was. En in ieder vakje van Maeterlinck's hoofd had Gailliard zorgvuldig een titel of een spreuk uit Maeterlincks werk overgeschreven. Nieuw was dat zeker wel. Maar of het veel te maken had met schilderkundige schoonheid....

Over zulke diepzinnige kinderlijkheden is Jean Jacques Gailliard nu eenigszins heen. Maar zijne kunst heeft er aan duidelijkheid, laat staan aan eenvoud, niet bij gewonnen. Met een deel van zijne tegenwoordige tentoonstelling schijnt hij er ditmaal op uit te zijn geweest, ons de kunst van James Ensor nader te brengen. Ensor heeft daar nu zelf wel voor gezorgd, en op zeer voldoende wijze: in het museum te Brussel kan men heel goed nagaan, wat men aan de kunst van den Oostendschen meester heeft. Het blijft echter den jongen Gailliard vrij, eene nadere verklaring bij te brengen, die hij trouwens wel zal bedoelen als een glorificatie, wat iedereen goed zal keuren. Om de herhaalde beeltenis van Ensor nu, of wat daarvoor moet

[p. 123]

doorgaan, heeft de heer Gailliard jun. kleurrijke arabesken aangebracht, die allerlei figuren meer of min omschrijven. Wat de figuren, en ook de schrille en zeer opzettelijke kleuren beteekenen of bedoelen, kan men echter niet dan gissen. Waarbij komt, dat het schilderwerk op zich zelf van geene voldoende hoedanigheid is, om ons tot eene lange studie van deze pseudo-symboliek te verleiden.

Want het zwakke punt bij Jean Jacques Gailliard lijkt mij vooralsnog zijne techniek te zijn. Bij vorderen in jaren, ik ben er van overtuigd, zal de al te weelderige, en vooral al te grillige en daarenboven al te gewilliggevolgde zooniet aangezweepte imaginatie van dezen immers nog zeer jongen schilder wel aan het luwen gaan. Opzettelijkheid is weer een kenmerk van dezen tijd, en er zijn van nu af aan teekenen, die voor een naaste toekomst op meer bezadigdheid, op meer bezonkenheid wijzen. Dan zal J.J. Gailliard, genezen van zijne opgewonden literatuur, meer aandacht gaan wijden aan de techniek van zijne kunst. Ook hij is opgekweekt en grootgebracht in de liefde voor de groote decoratieve kunst, die het kenmerk is van het trouwens zeer ernstige, onderwijs op de kunstacademie te Brussel. Van zijne meesters - een Fabry, een Montald - heeft hij echter voor alsnog niets dan de visie overgenomen; die meesters zijn prachtige teekenaars. J.J. Gailliard blijkt het tot heden niet te zijn. Maar hij heeft alles in zich om het te worden.

En als hij het zijn zal, en als hij zijn imaginatie zal hebben beteugeld,...... dan zal er vermoedelijk van den tegenwoordigen J.J. Gailliard niet veel meer overblijven. Maar wat zal hij, en wij met hem, er niet bij

[p. 124]

gewonnen hebben.

N.R.C., 26 Januari 1927.