Verzameld journalistiek werk. Deel 14. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1925 - november 1926

[p. 526]

Rozen

Gent, 27 Juli.

De liefhebbers van rozen - en ze zijn talrijk in dit land, die ze kweeken buiten handelsbedoelingen om, en die nochtans zeer ruime verzamelingen bezitten, - die Belgische liefhebbers hebben enkelen tijd geleden eene vereeniging gesticht, welke ze hebben genoemd: ‘Les Amis de la Rose’. Deze vereeniging heeft hare eerste ‘exposition nationale’ gehouden te Gent. De meeste tentoonstellers behoorden natuurlijk tot de tuinbouw-industrie die Gent en zijne zwart-walmende weverijen en spinnerijen kleurig omgordelt met schoonheid; - eene industrie die onder den oorlog noodzakelijk stop werd gezet en daarna met volslagen vernietiging werd bedreigd, doch thans - een reisje op de baan van Gent naar Brussel zal het u bewijzen, - weêr opgeknapt lijkt en een nieuwen bloei tegemoet gaat, hetgeen vele Nederlanders interesseeren zal. Doch naast die beroepskweekers, waaronder velen te Wetteren en omstreken gevestigd zijn, hebben talrijke particuliere ‘vrienden van de roos’ ingezonden: voor hen is eene tentoonstelling als deze eene gewenschte reden om elkander te ontmoeten en te spreken over eene zoo edele liefhebberij; zij is als het ware eene uitwisselingsbeurs, waar men de nieuwgekweekte soorten bewondert, begeert en ruilt.

Deze expositie wekt de herinnering aan de laatste aardgelijke tentoonstelling van rozen die in België, en eveneens te Gent, werd gehouden. Zij voert - en het moge bewijzen hoelang men hier met het intensieve kweeken gesukkeld heeft, - zij voert terug naar Juli 1914, - tot enkele

[p. 527]

dagen voor het uitbreken van het wereld-cataclysme. Een laatste visioen van schoonheid uit wat thans geworden is de oude wereld, een wereld waar wij thans zeker al de gebreken, al de vooroordeelen, al de slechte gewoonten van inzien, doch waar wij niet aan terugdenken zonder weemoed. Wij hebben, wel is waar, den troost, dat men weêr rozententoonstellingen gaat houden. Maar er is, buiten die tentoonstelling, veel dat gebroken ligt, blijkbaar voor goed en dat niet meer wordt opgewekt.

De tegenstelling: het brutaal intreden van den oorlog, enkele dagen slechts na 't genieten van een schoonheidsbedwelming die ons nog steeds vervulde, die tegenstelling heeft ons in dien tijd het losbarsten van gruwelijk geweld te smartelijker gemaakt. Thans lijkt dit ook ons nogal vulgaire sentimentaliteit. Maar sentimentaliteit wordt eerbiedwaardig als zij maar echt is; en mij is die sentimentaliteit heilig (ik die nochtans niet gewoon ben mijne gevoelens te vertroebelen), omdat zij in mijn leven is geweest een oogenblik, een lang oogenblik van hooge spanning, die ik weer, en nauwelijks verzwakt, heb ondergaan, toen ik de allerjongste rozenexpositie, die waar ik nu over schrijf, bezocht heb.

Al leek ze mij, kritisch beschouwd, minder-goed-geslaagd dan die van voor twaalf jaar. Of speelt mij hier weer de verheerlijkende herinnering haar gewone parten?

Zeker is dat de tegenwoordige tentoonstelling minderruim was ingericht. Deze van 1914 was ondergebracht in de groote zaal van het Casino, waarvan het glazen gewelf, met zijne dunne, licht-blauwe vela, een wonder sprookjeslicht doorliet, eene atmospheer schiep die de fijne kleuren als overzeefde met geheimzinnigheid, als verdoezelde

[p. 528]

in droomenteerheid, tinten en geuren tot eenheid verbond, tot eene irreëele versmelting die het onderscheidingsvermogen vertroebelde, de zenuwen spande en die nochtans verloomde, een genot schonk dat haast een kwelling was, het sensoriëele wezen omzette tot iets verontrustends, dat vol vreemde zoetheid was. Ik herinner mij nog heel goed dat ik de tentoonstelling bezocht om het middaguur. Buiten was de dag snik-heet: hier trad men eene zoelheid binnen die verfrischte als een lauw bad in den zomer maar die, bij gebrek aan allen luchttocht, u omsloot, u omweefde, u omstrikte met iets als bevangenheid. Ik was zoo goed als alleen in de dood-stille zaal met hare hooge wanden.

Het was of men waadde door een zeer diepe en blanke zwemkom, waar zelfs het licht van hoedanigheid veranderd - schaarscher en lichter - geworden was. Twee specialisten - ik hoorde dat het Hollanders waren - liepen snuffelend, en toch behoedzaam rond, met een potlood en een notaboekje, waarin zij zenuwachtig schreven; specialisten, die deden alsof zij journalisten waren. De journalist, hij, had alle professioneel plichtsbesef verloren....

Ik moet zeggen dat de expositie van Juli 1926 mij minder-dichterlijk heeft gestemd dan die van Juli 1914, al vermocht zij op mijn geheugen sterk suggereerend te werken. Het is omdat zij ditmaal is opgesteld in de Handelsbeurs die atmospherisch geen uitwerkingsvermogen bezit; omdat zij verdeeld is over verschillende zalen, hetgeen natuurlijk den algemeenen indruk verbreekt en de belangstelling versnippert; en omdat ik twaalf jaar ouder ben geworden, met achter mijn rug den oorlog die dichterlijkheid fnuikt of althans verplaatst. Er komt bij dat zij

[p. 529]

lang niet zoo uitgestrekt is, en, voor zoover ik mag betrouwen op mijn geheugen, naar de hoedanigheid niet zoo belangrijk.

Voor rozenkweekers komt het er op aan, de soorten door selectie te verbeteren en door kruising te vernieuwen. Ik herinner mij dat de triumph van 1914 was eene groote, buitengewoon sterke, spier-witte roos die, geloof ik, Frau Carl Drewsky heette. Die roos was in het Casino overvloedig aanwezig: het karakter van de expositie was dan ook blank, sneeuw-blank, gezuiverd nog tot een soort botermelk-wit door het blauwe licht dat de hooge vela zeefde.

De tentoonstelling van 1926 doet zich hoofdzakelijk in gele gedaante voor. De tuinbouwers hebben er zich op toegelegd, eene gele roos te kweeken, die zich ‘Souvenir de Claudius Pernet’ noemt, en die men in vele uitstallingen aantreft. Het is eene bloem die, in de meeste gevallen, zeer zuiver is van kleur, zonder nuanceering; tevens eene machtige, stevige bloem, gelijk die tegenwoordig zeer begeerd schijnen te zijn. De tijd der kleinere, brozere roossoorten met sierlijk-omkrullende kroonbladeren en dieper getint hart, is om, naar het wel lijkt. Men wil geen decadentie meer, die overigens geen stabiliteit in het soort toelaat, maar rustieke planten, tegen ons klimaat bestand, en die het, enkele jaren althans onveranderd uithouden. Het ‘Souvenir de Claudius Pernet’ schijnt tot deze soorten te behooren. Het is trouwens meer en beter dan een handelsartikel: het is een schoone, volle roos met adellijke dracht.

Daarnaast heel wat zalmkleurige rozen: van de roos die, anarchistisch, ‘Séverine’ heet en donker aandoet,

[p. 530]

tot de ‘Louise Catherine Breslau’, waarvan het oranje tot rose bezwijmt, met daartusschen in gansch eene schaal van nauwelijks naspeurende schakeeringen: het zuivere saumon van ‘Madame Edouard Herriot’ (de politiek verliest nooit of nergens hare rechten), het meer statige, wat diepere saumon van de zeer schoone ‘Los Angeles’; de ‘Golden River’, waarvan ik in mijne aanteekeningen lees dat ze ‘saumon orange’ is, en de ‘Angèle Pernet’, die ik er ‘orange-saumon’ noem, hetgeen natuurlijk wel niet hetzelfde zal zijn.

Er zijn natuurlijk nog wel andere rozen dan de vrankgele of de nuanceerende zalmkleurigen. ‘Frau Carl Drewsky’ heeft hare blanke rechten nog niet geheel verloren. Maar het was-witte van ‘Madame Jules Bouchet’ maakt er toch ook eene zeer edele bloem van met fraaien vorm. Het rozige wit van ‘Prince de Bulgarie’ is vol teederheid. Haalt het echter niet bij het zeer bleeke wijn-rose van ‘La Tosca’ en minder nog met het vergane blank-rose, dat in zijne wonderfijne toonovergangen wat ziekelijk aandoet, van de anders zeer schoone, maar vrees ik wel wat grillige ‘Ophelia’, de wel-genaamde.

De roode rozen zijn minder talrijk. Er is de electrischstralende ‘Elvira Cerauvay’; er is de vuur-roode van vaderlandsliefde blijkbaar blakende ‘Belgique’; er is ‘Madame Alexandre’ die prijkt met oude mahonietonen; er is eindelijk ‘Queen Alexandra’ eene zeldzame, eene onrustbarende bloem, die schijnt te komen uit den ovalen krans die, op een schilderij van den fluweelen Brueghel, een Madonnabeeld omhangt: eene lijkt het wel verlepte roos van bleek vieux-rose met dieper-roode wond-randen.

En er is eindelijk lezer, een oude rozenliefhebber,

[p. 531]

die wilde probeeren om belang te wekken voor zijne dierbare liefhebberij, en die, bij het herlezen merkt dat hij daar niet in staat toe is.

N.R.C., 31 Juli 1926.