Verzameld journalistiek werk. Deel 14. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1925 - november 1926

[p. 249]

Juffrouw Belpaire gehuldigd

Het jubileum van de Dietsche Warande en Belfort. - Het aandeel van juffrouw Belpaire. - Tante Constantia Teichmann. - Mej. Belpaire te Antwerpen gehuldigd. - August van Cauwelaert wordt redacteur van een nieuwe reeks.

Antwerpen, 16 Januari.

‘Hij, die de geschiedenis schrijven zal van de Vlaamsche letterkunde uit dit eerste kwartaal, krijgt het ongetwijfeld niet gedaan, zonder ook de “Dietsche Warande en Belfort”, als een der rijkst-gulpende bronnen ter dokumentatie, te raadplegen. Meteen valt hem op, hoe vooraanstaand eene plaats in het litterair leven van onzen tijd ingenomen wordt door het werk van Jules Persijn’.

Aldus vangt Joris Eeckhout, in zijn Literaire profielen een opstel aan, waar hij den Vlaamschen katholieken criticus, die door sommigen wel eens bij een figuur als Brunetière werd vergeleken, tracht te kenschetsen.

Nu vandaag, in een plechtige officieele ontvangst ten stadhuize, de bekende katholieke schrijfster juffrouw Marie Belpaire gehuldigd werd, was daartoe de meest directe aanleiding het feit, dat dit orgaan der oudere katholieke Vlaamsche letterkundigen, in zijn jongste gedaante, een kwart eeuw achter den rug heeft.

Voor ons roept de naam Dietsche Warande allereerst den naam van den pionier Jozef Alberdingk Thijm te binnen, en wat ons nog meer heugt, is, dat in dat maandschrift

[p. 250]

de jonge Lodewijk van Deyssel zijn eerste kranige prozastukken opgenomen kreeg, een proza waarin hij voor ‘de eer der Fransche meesters’ opkwam tegenover Schaepman, die niet weinig versteld stond, toen hij vernam, dat die geestdriftige en bliksemde beschouwingen uitgebroed werden in het huis van zijn goeden vriend Thijm - een verrassing, waar hij wel van geschrokken zal zijn.

Later was de leider van de Warande de Leuvensche hoogleeraar Paul Alberdingk Thijm, van wien ons alleen een paradoxale uiting heugt, namelijk deze geriskeerde, dat ‘elke handeling, die door het geweten des schrijvers, door den godsdienst van het land, van de gemeente of het gezelschap waarvoor hij werkt, door de wet, door de politie als strafbaar wordt beschouwd, en door den tooneeldichter daarentegen aangeprezen, of althans verdedigd, in bescherming genomen, verontschuldigd of verschoond wordt, de zedelijkheid kwetst en de schoonheid van 't spel benadeelt’.

We staan wel veraf, tegenwoordig, van zulke biechtvaders-beschouwing van kunst!

Dat de Dietsche Warande indertijd het eerste werk van Streuvels Lenteleven doodverfde als somber pessimisme en naargeestig naturalisme - dat alles behoort tot een ver verleden.

In 1886 werd het tijdschrift van den jongeren Thijm versmolten met het Belfort, en van toen af heeft de Antwerpsche publiciste juffrouw Belpaire daarin een belangrijke plaats ingenomen.

Juffrouw Belpaire behoort tot een patriciërs-familie, die bij traditie altijd de kunst en de kunstenaars groote genegenheid heeft betoond. Hoevelen - welke denkwijze

[p. 251]

ze ook toegedaan waren - hebben niet al eens bij haar aangeklopt en met welke mildheid heeft ze vooral musici en schilders het lastige pad helpen effenen!

Haar vader, een Westvlaming - zoo lees ik in een biografie - was musicus, dichter en wiskundige. Maar de voornaamste invloed op haar zal wel uitgegaan zijn van de engelachtige figuur die haar tante Constantia Teichmann was. Deze tante, een zangeres van buitengewone gaven, heeft zich als 't ware een legendarische faam verworven door haar leven dat evenzeer aan de meest opofferende menschenliefde en liefdadigheid als aan de kunst was gewijd. Men spreekt van haar in oude Antwerpsche families nog als van een heilige, en juffrouw Belpaire heeft ontroerende bladzijden aan haar herinnering gewijd. Peter Benoit verkeerde aan huis bij de Teichmann's, toen hij, na zijn verblijf te Parijs, omtrent de jaren '70 naar Antwerpen was getogen, waar voor 't eerst De Schelde van hem werd uitgevoerd - het romantische zanggedicht, waarin Constance de sopraan-partij vervulde: een gebeurtenis in het Vlaamsche kunstleven van dien tijd.

De figuur van deze legendarische tante straalt door alles wat juffrouw Belpaire zelf schrijft: bij iederen regel dien ze op 't papier bracht dacht ze aan die heerlijke verschijning, en men kan haar geen grooter genoegen doen dan haar naam te verbinden aan dien van de vrouw, die ze zich tot levensmodel en ideaal heeft uitverkoren.

Juffrouw Belpaire heeft, onder invloed van Dr. Schaepman, zich eenmaal aan 't schrijven van verzen gewaagd: Uit het leven. Maar zij is in de eerste plaats prozaschrijfster: zij schreef met Hilda Ram een bundel schetsen Het Wonderland, verder literaire beschouwingen: het Chris-

[p. 252]

ten-ideaal, het Landleven in de letterkunde der 19e eeuw, Kunst- en Levensbeelden, een lijvig en aantrekkelijk, zeer subjectief boek over Beethoven, haar groote liefde naast Constance Teichmann, een boek met historische herinneringen, Antwerpen voor honderd jaar, en verder tal van biografische opstellen, waarbij ze telkens gretig een schat van particuliere correspondentie, die ze zorgvuldig bewaard heeft, te pas weet te brengen.

In de Antwerpsche katholieke wereld is juffrouw Belpaire een figuur van beteekenis, vooral wat ze deed aan werk ter bevordering van cultuur en opvoeding, ze stichtte de Vlaamsche katholieke hoogeschool voor juffrouwen, de Sint-Lutgardisschool en ijverde in vrouwenbonden en in hoogeschool-uitbreidingswerk.

Dit alles is vandaag in de prachtige Leyszaal ten stadhuize te Antwerpen door burgemeester Frans van Cauwelaert in herinnering gebracht. Ernest Claes en Ing. Feber hebben in de Normaalschool der Quellinstraat in uitmuntende redevoeringen hulde gebracht aan de veelzijdigheid, de breedzinnigheid en de humane figuur van deze ruim 70-jarige, die te Antwerpen en vooral in katholieke kringen - maar ook daarbuiten - alleen vereerders telt.

Bij de hulde aan juffrouw Belpaire waren, behalve het college van burgemeester en wethouders, aanwezig minister Huysmans, die gulweg de achtbare jubileerende omhelsde, en minister Van de Vijvere. Er waren nog tal van letterkundigen, musici, beeldhouwers, en een zeer groot aantal katholieke geestelijken. Burgemeester Van Cauwelaert's rede was wederom een prachtig staal van zijn bekende welsprekendheid. Haar ontroering heeft juffrouw Belpaire (die prachtige bloemen ontving en te wier eere 's burge-

[p. 253]

meesters dochtertje een innig versje voordroeg) uitgesproken in enkele woorden van dank.

*_**

August van Cauwelaert wordt redacteur van een nieuwe reeks van de Dietsche Warande. Eerstdaags verschijnt een feestnummer, waaraan tal van Vlaamsche schrijvers bijdragen hebben afgestaan.

N.R.C., 19 Januari 1926.