Verzameld journalistiek werk. Deel 13. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1924 - augustus 1925

[p. 128]

Fernand Severin
La source au fond des bois

Zooals de mystiek, kent de poëzie hare ‘trappen.’ Zij gaan van het biologische instinct tot de meest-cerebrale abstractie; van de intuïtie die het licht is van het onbewuste tot de smartelijkst-doorleden levens-ervaring.

Zooals de mystiek, is de poëzie eene beleving. Zij betrekt de phaenomenen in haar wezen, verwerkt ze en straalt ze weer uit naar eigen klank en rythmus, met het eigen beeld.

Bij weerslag is poëzie eene wijsheid, eene eigen wijsheid die den anderen eene levensleer kan worden. Bestaat er wel eene poëzie dan de lyrische? Verhalende, dramatische, didactische poëzie, ze ontspruiten aan de individuëel-lyrische ondervinding van mijn dierlijk begeeren als van mijn afleidend begrip, van mijn nauwelijks-beseft inzicht als van mijn ontgoochelde passie: ik zal leeren naar de maat dat ik geleden heb.

Zooals de mystiek, heeft de poëzie haar hoogtepunt in het oogenblik dat vereeniging bestaat tusschen inspiratie, dichter en object, of duidelijker: tusschen wekkende aandoening, verwerker ervan en bereikt resultaat. Dit oogenblik bereikt de dichter niet dan zelden. Wanneer hij met dergelijken toestand vertrouwd mag worden, is hij in staat zijne ars poëtica te schrijven.

Verlaine heeft het vermocht, en daarmede tevens bewezen dat dergelijke ‘art poétique’ niet noodzakelijk een dor-intellectuëele codex hoeft te worden, zooals bij een Horatius, die gelukkig geestig weet te blijven, of een Boileau met al zijne opzettelijkheid. Fernand Séverin,

[p. 129]

dien ik hier onlangs bij u introduceerde, heeft de rijpheid bekomen, die hem, in dezen zijn jongsten bundel: ‘La Source au fond des Bois’ eveneens toelaat, zijne poëtica te schrijven. In dit boek dient geschift: de gedichten die het uitmaken loopen over eene te lange spanne tijds dan dat alles van gelijk gehalte zijn zou, al is de kieskeurigheid van den dichter te groot dan dat hij er alles zou in opgenomen hebben wat hij sedert een kwarteeuw heeft geproduceerd (want sommige hier-gebundelde verzen zijn al oud). Maar het beste wat wij overhouden is, inderdaad, eene poëtische belijdenis, neen: de belijdenis van wat dezen dichter poëzie is.

De jongste dichters van dezen tijd mogen mij gelooven dat het een voorrecht is, dat dankbaar stemt, de eerste en zelfs de tweede jeugd achter den rug te hebben, en de dichter van ‘Le Don d'Enfance’ komt mij in deze meening gelijk geven en gerust stellen. Fernand Séverin, ouder geworden, en rijk aan desillusies omdat hij rijk blijft aan verlangen, heeft niets verloren aan ontvankelijkheid: hij blijft de begenadigde die zich noemen mag ‘Enfant de Goethe et de Racine’. De erfenis van dit dubbele vaderschap laat zich, weliswaar, in den rijperen leeftijd van het Kind gelden: het poëtische bezinken brengt hier en daar, meer bepaald in de natuurgedichten, eene al te groote zuivering van het beeld mee, zoodat wij te veel moeten gaan eischen van het plastisch vermogen van bloot het woord; terwijl de aandoening, zooniet - en zelfs alles behalve, - beperkt, dan toch de contrôle kent van eene mannelijke strengheid, die ze met dorheid bedreigt. Séverin, de meest-klassieke onder de Fransch-Belgische dichters, kan de plak der ratio duchten: hij zal ze niet ontwijken

[p. 130]

dan door zijne oude overgave die hem trouwens, door hare kuischheid, redt van alle gemeenplaatselijkheid. Maar dit misschien wat te gedrongene bezinksel van gevoel brengt anderdeels de kristallisatie teweeg, die bij vele van de hier gebundelde gedichten ons juist zoo dankbaar komt stemmen: de kristallisatie, die ik de poëtische wijsheid heb genoemd, en die van Séverin voortaan het dure bezit is. Al denkt hij aldoor terug, en met heimwee, aan wat niet terugkeert, hij mag thans raad geven ‘à un jeune poète’, in een zeer schoon gedicht dat een verrassendjuist programma is van het dichterschap:

‘Ce sont les puissances obscures

Qui, pareilles au vent d'ouest dans les ramures,
Régissent notre sort changeant. Ce sont nos dieux....
.....’ C'est la tâche magnifique du poète,
Sache-le, de traduire en hymnes frémissants
Ce qu'il aura surpris de ces profonds accents.’

En zich-zelven kan hij troosten met verzen als deze: terugkeer van den banneling die elk dichter is:

‘Que peux-tu souhaiter au-delà, coeur amer?
Ceux qui t'aiment le mieux sont près de toi... Sans cesse,
Tu le sens, leur active et discrète tendresse
Veille sur toi. Pourquoi te perdre en vains souhaits?
Ne possèdes-tu pas le bien rêvé: la paix?
O bienheureux! Tandis qu'assis sous tes ombrages,
Tu relira, l'esprit plein de nobles images,
L'oeuvre de quelque maître aimé, plus d'une fois
L'air vibrera du son familier de leur voix...

[p. 131]

 

Peut-être, alors, laissant la page à moitié lue,

 

Ceux pour qui ton bonheur est un tendre souci..,

 

Ne cherche pas ta vie ailleurs. Elle est ici.

Poëzie léven...... Fernand Séverin is een benijdenswaardig dichter.

N.R.C., 6 September 1924.