Verzameld journalistiek werk. Deel 12. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1922 - juli 1924

IV

Brussel, 16 September.

Ik schreef u dezer dagen dat, zoo het heropbouwen der verwoeste streken, en ook wel het aanbouwen van nieuwe huizen, die de woningnood in België noodzakelijk heeft gemaakt, in zake architectonische schoonheid zoo goed als slechts negatieve resultaten had opgeleverd, dit in de eerste plaats te wijten was aan de zeer positieve eigenzinnigheid der eigenaren. Iedereen heeft natuurlijk het

[p. 408]

recht, zijn huis te bouwen zooals hij het zich in zijne verbeelding voorstelt. Maar naast dien eigen bouwkundigen zin is daar dan toch de algemeene zin voor stedeschoonheid, of, om het strikter te nemen, het begrip van algemeen nut, waar een individueel bouwkundig ideaal moet voor buigen. In dit land, dit door eene iedereen treffende ramp geteisterde land, diende dit gevoel van saamhoorigheid levend te blijven, al ware het ook maar om der wille van het uitzicht. Doch ik heb u gezeid, dat het hoogere bestuur, het staatsbestuur zelfs, dat in deze als een soort plicht draagt, verre van de individualistisch-anarchistische neigingen der afzonderlijke eigenaren tegen te gaan, niet zelden dezelfde eigenzinnige en eigenmachtige disposities vertoont. De architectuur is in dit land eene gemeenschapskunst, in dezen zin, dat iedereen er zich een architect acht. Met het gevolg, dat tusschen bouwkunst (bouwkunde wordt intusschen den metselaar overgeleverd), dat tusschen bouwkunst en bouwbesteller een conflict ontstaat, waar de bouwkunstenaar, de zwakste in het geschil, natuurlijk zijne pluimen bij verliest, - ook wel, en hier juist wil ik heden op wijzen, met de fnuikende medehulp van de openbare macht, die niet alleen voor architectonische schoonheid doorgaans blind blijkt te zijn, maar, zou men zeggen, er haatdragend tegenover staat. Oordeelt zelf!

Er heeft op dit oogenblik te Antwerpen een congres van architecten plaats. Vele van de punten, die ik hier in mijne jongste brieven heb aangeraakt, werden er behandeld. Er werd aangedrongen op ruime intellectueele en kultureele vorming van den bouwkunstenaar. Nogmaals - de hoeveelste maal reeds? - werd een vaardigheidsdiploma

[p. 409]

voor architecten geëischt, dat inderdaad een einde zou kunnen stellen aan de heerschende anarchie, al dient men de moeilijkheden in te zien, die aan reglementeering van het bouwkundige ambacht verbonden zijn in een land als België, waar met wetten en verordeningen zoo geniaal wordt omgesprongen. Eindelijk werd op dit congres kennis gegeven van eene circulaire, die uitgaat van het ministerie van oeconomische zaken, en die een licht werpt op de wijze waarop het Belgische staatsbestuur de architectonische aesthetica voorstaat en verdedigt. In dat ministerieele rondschrijven wordt eene premie van vijf ten honderd op de waarde van 1914 toegekend aan den eigenaar, die zijn huis weder laat optrekken zonder tusschenkomst van een architect. Dus, waar gij den bevoegden bouwkunstenaar, die uw huis niet alleen schooner maken zal, maar het inrichten naar de eischen der hygiëne, volgens uwe eigen inzichten trouwens en voor uw hoogste nut, - waar gij den architect er buiten laat, wordt gij daarvoor door den Belgischen staat beloond. En niet zonder naïeve argeloosheid dikt de circulaire aan: ‘Cette décision a été prise en vue d'encourager les sinistrés qui s'efforcent de confectionner les plans eux-mêmes’.

Ziedaar hoe, in een land met een architectonisch verleden als het onze, voor de schoonheid van heden en morgen wordt gezorgd!

N.R.C., 19 September 1923.