Verzameld journalistiek werk. Deel 10. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1919 - december 1921

[p. 104]

Het zesde groot-Nederlandsche studenten-congres te Leuven

Brussel, 23 Maart.

Weet ge 't nog mijn vriend - die nu ergens in een Hollandsche provinciestad een moeilijk bestaan moet leiden, omdat gij Vlaanderen te lief hebt gehad - weet ge 't nog hoe wij, die zelfs pas eenige jaren tevoren, de studiebanken hadden verlaten, in geestdriftige sympathie en hoop op Vlaamsche ‘leute’ het vijfde Groot-Nederlandsch Studentencongres bijwoonden, dat, in den aanvang der Aprilmaand van het jaar '14, te Gent, onze geboortestad, bijeenkwam? Weet ge nog, hoe buitengewoon hartelijk de verbroedering met Noord-Nederlanders en Zuid-Afrikaners was, hoe trotsch we waren op ons Groot-Nederlandschap, dat ons tot den rang van wereldburgers verhief? Herinnert ge u nog het woord van den voorzitter Marcel Minnaert met den asceten-kop: ‘gij zijt hier allen thuis, want gij zijt in het vaderland, niet van de ‘Brabançonne’, niet van het ‘Wien Neêrlandsch bloed’, maar van het Groot-Nederlandsch ‘Wilhelmus’, en de rede van Kamiel Huysmans, de toespraak van René de Clercq, de bestendige aanwezigheid van Karel van de Woestijne?

Er was toen nog geen oorlog geweest en geen activisme, en geen annexionisme. De Vlamingen hoopten nog op een spoedige verwezenlijking hunner idealen, in de eerste plaats: de vernederlandsching der Gentsche Universiteit. Toen was een Groot-Nederlandsch Congres, in Vlaanderen, en vooral een studentencongres, een feest voor hart en geest en - waarom zou ik het hier verzwijgen? - een bacchanale voor

[p. 105]

de eeuwig-droge kelen der soms al te zanglustige deelnemers. En er werden geen interpellaties gehouden over het gevaar eener denkbeeldige orangistische en imperialistischgetinte Groot-Nederlandsche beweging; de Noord-Nederlanders mochten ongehinderd over de grens komen; de ‘Amitié's françaises’ waagden het niet - wat nu wèl het geval is geweest - de bevolking aan te zetten de Hollandsche professoren te beletten aan het congres deel te nemen en de bedreiging te formuleeren, die men nu overal op de Brusselsche muren lezen kan ‘dat, zooniet, de straatsteenen van zelf zouden loskomen’!; we mochten, hoe graag de Duitsch-Waalsche-Franskiljongsche Gentsche burgemeester Braun het ook verboden had, toch ongehinderd optochten houden in de schilderachtige kronkelstraten der Gentsche stede, en er werd vergaderd en nogmaals vergaderd in groote, ruime zalen en niet op een zolder zooals ditmaal voor het zesde congres wel het geval is geweest!

Stond het vijfde Groot-Nederlandsche Studentencongres in het teeken der vrijheid en der blijheid, het zesde, dat nu te Leuven gehouden wordt - heden komt het voor de laatste maal bijeen - staat in het teeken van de verdrukking en den ernst. We konden het Zaterdag direct merken bij het verlaten van het station der oude, door de Duitschers zoo deerlijk gehavende Universiteitsstad. Een heel eskadron gehelmde gendarmen te paard zorgde er voor dat de groepjes, die uit Gent, Brussel, Antwerpen en andere plaatsen arriveerden, niet tot groepen en de groepen niet tot een ‘stoet’ zouden aangroeien; er werd al dadelijk op zeer brutale wijze, vooral door de bevelvoerders, tegen de vreedzame congressisten opgetreden en de eerste indruk was bepaald slecht. Wel vielen de gendarmen de volgende

[p. 106]

dagen wat minder tegen - zag ik niet een paar zwaar-gesnorde pandoren instemmend glimlachen bij den kreet ‘omver en erover!’ der Vlaamsche studenten-oud-strijders, een kreet die de herinnering opwekt aan de dagen toen, na de verbanning van aalmoezenier Vandermeulen naar het rotseneiland Cézembre, de Vlaamsche soldaten te Wulveringhem, achter het IJzerfront, bijna aan het muiten sloegen? - maar hartelijk zijn de betrekkingen tusschen congressisten en rijkswachten toch niet geworden.

Ook het getob over het al- of niet-beschikken over een lokaal, was niet van aard om de inrichters bizonder vroolijk te stemmen: een paar uren voor de opening van het congres wist men nog niet eens waarheen, toen, voor de zooveelste maal in de geschiedenis der menschheid en der Vlaamsche Beweging, het woord ‘dat in den hoogsten nood de redding nabij is’, ook hier nogmaals werd bewaarheid. De reddende engel was niemand minder dan de waard van het lokaal ‘De Boerenbond’ die het congres, al was het nu ook letterlijk, onder dak bracht. En zoo gebeurde het dat het zesde Groot-Nederlandsche Studentencongres ten jare 1920 zeventien maand nadat bij monde van Koning Albert, de volledige gelijkheid in rechte en in feite van Vlamingen en Walen, van Nederlandsch- en Franschsprekende Belgen was beloofd geworden, niettegenstaande al het officieele en niet-officieele gekuip, toch nog op een met Vlaamsche leeuwenvlaggen versierden zolder van reusachtige afmetingen terechtkwam.

Het is maar goed, dat prof. Casimir, Schrijnen en Barge geen pasvisum hebben bekomen; ze zouden heusch geen hoogen dunk meegedragen hebben van de Belgische vrijheid, zoo hooggeroemd naar buiten, zoo deerlijk gekortwiekt naar

[p. 107]

binnen; maar toch had ik hier graag eenige stambroeders uit ‘le Limbourg cédé’ gezien, de heeren Van Groenendael en Hustincx bijvoorbeeld, al was het maar om hun een voorsmaakje te geven van de wijze waarop, eventueel, ook in ‘gedesannexeerd’ Limburg, de Fransche taal niet zou opgedrongen worden.

Hoewel de gedwongen afwezigheid der Nederlanders uit Noord-Nederland - er waren Nederlanders uit België wèl aanwezig - ten zeerste betreurd werd, is het congres, waar ook Zuid-Afrikanen verschenen, Groot-Nederlandsch gebleven tot het einde toe, al trad de behandeling en bespreking van de Vlaamsche quaestie natuurlijk op den voorgrond.

Ik heb u reeds geseind hoe het ‘Wilhelmus’ herhaaldelijk en met geestdrift door de Vlamingen staande gezongen werd; ook de toespraken van de heer Merwe, den Zuid-Afrikaanschen afgevaardigde die toch over de grens was gekomen, van de Kamerleden Borginon en Van Cauwelaert, van de ongeëvenaarden voorzitter Berten Pil, het adres aan Noord-Nederland, ademden denzelfden Groot-Nederlandschen geest die sterker zal blijken dan al de hinderpalen door honderd pasvisa-weigerende regeeringen in den weg gelegd.

Een heugelijk feit was het gezamelijk optreden van de heeren Borginon, der Vlaamsche Frontpartij en Van Cauwelaert, der Vlaamsche katholieke Kamerfractie; en waar de verhouding tusschen beide groepen vaak van scherpen aard was, schijnt dit wel op een streven naar toenadering te wijzen dat alle Vlamingen die het wel meenen met hun volk en hun liefde voor Vlaanderen boven het engere partijbelang weten en durven te plaatsen, vreugdevol moet stemmen. Ook voor de toekomst van den nederlandschen stam, in een zijner meest bedreigde takken, heeft dit feit een niet

[p. 108]

te schatten beteekenis. Moge de verwachting die het bij alle rechtgeaarde Groot-Nederlanders, en bij de Vlamingen in 't bizonder, gewekt heeft, in de toekomst niet beschaamd worden.

N.R.C., 24 Maart 1920.