Verzameld journalistiek werk. Deel 10. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1919 - december 1921

[p. 93]

‘L'interpellation orango-activiste’

Brussel, 26 Februari.

Dat men nooit geloof mag hechten aan parlementaire beloften, heb ik heden alweer, tot mijn schade, ondervonden.

Er was, in de Kamerzitting van Dinsdag j.l., besloten geworden de interpellatie-Hubin Donderdag voort te zetten en, ten einde niet te veel te vergen van de welwillende aandacht der lezers van de N. Rott. Ct. en het gevaar te ontloopen van in nuttelooze herhalingen te vervallen, had ik, met het doel een compleet overzicht van de besprekingen te geven, mijn brief tot heden uitgesteld. Helaas, hetgeen gebeurde had ik moeten voorzien: onze honorabelen hadden het zóó druk met het debat over het vrouwenkiesrecht - dat herhaaldelijk in een allergemoedelijkst koffiepraatje ontaardde - dat er heden geen tijd meer overbleef om aan de voortzetting der ondervraging Hubin te denken.

Toch loont het nog wel de moeite - vooral nu ik de officieele teksten der in de zitting van Dinsdag uitgesproken redevoeringen onder de oogen heb - eenige woorden aan het tweede bedrijf van dit tragisch-komisch politiek spel, dat ‘ondervraging betreffende de orangistische en activistische propaganda’ heet, te wijden.

Ook ditmaal, evenals op dien eersten onvergetelijken Karnaval-Dinsdag, was er voor de tweede phase van de door de anti-Vlaamsche bladen aldus bestempelde ‘interpellation orango-activiste’ buitengewoon veel belangstelling, zoowel van de zijde van het publiek - en niet het minst van het Vlaamsche - als van de parlementsleden

[p. 94]

zelf. Een uur voor de opening der deuren, welke toegang verleenen tot de openbare tribune, stonden reeds lange rijen op-sensatie-beluste menschen in het lentezonnetje te wachten, en in de Kamer heerschte weer dezelfde zwoele atmosfeer van den voorgaanden Dinsdag.

De Vlaamsche groep was er ‘au grand complet’, een prachtige verzameling van stoere, ernstige koppen met, op eene uitzondering na, die van den droog-komischen, sceptischen Kamiel Huysmans, rustige hoopvolle blikken; de Walen, vooral de socialisten onder hen, nonchalant neergezeten en schijnbaar onverschillig; de Franskiljons, de ware vijanden der cultureele ontvoogding van het Vlaamsche volk, erg in de weer, druk-pratend en gesticuleerend, met een spotlach om de lippen, waaruit minachting voor Vlaanderen en de Vlamingen sprak.

Nadat de voorzitter lezing had gegeven van een dankbetuiging van den heer Poincaré, op een hem door de Belgische Kamer toegezonden telegram van hulde, - is het niet toevallig dat alle zittingen waar Vlaamsche belangen besproken worden met een hoeratje voor Frankrijk aanvangen? - kwam de heer Delacroix, voorzitter van den ministerraad, aan het woord. Zijn verklaring was kort, zakelijk en tamelijk behendig. Waar hij het over de naar Nederland uitgeweken activisten had, liet hij het voorkomen alsof deze aldaar samenzweren met Belgische oorlogswoekeraars en leveranciers van den vijand.

‘In Holland bestaat, aldus de heer Delacroix - en ik schrijf dit letterlijk uit het officieel beknopt Kamerverslag over - bestaat wat men gemeenlijk noemt: ‘Het huis der bannelingen.’ Wij hebben niemand verbannen, doch er is in Holland een kern van uitwijkelingen, die

[p. 95]

zich aan het gerecht van hun land onttrekken. Aan hunne zijde staan diegenen die, tijdens de bezetting, met den vijand heulden: de lieden (sic) van den Raad van Vlaanderen. Er zijn er ook die met den vijand handel dreven. Allen bezitten geldmiddelen; 't is de prijs van hun verraad of van hun handel met den vijand. Zij spelen hun ware rol wanneer zij aan revolutionnaire actie voortdoen, welke onze instellingen in gevaar zou stellen.’ (sic).

De eerste minister betreurt het ten zeerste dat de oud-strijders - bedoeld zal wel zijn de ‘Vlaamsche’ oudstrijders - vatbaar blijken voor de separatistische idee en hij voegde hieraan als bliksemafleider nog de volgende mooie belofte toe: ‘aan de oplossing der taalkwestie zal ik uit al mijne kracht arbeiden.’

De Vlaamsche oud-strijders die tot nu toe wel gefeest, gelauwerd en gedekoreerd werden, maar vruchteloos op een meer tastbaar bewijs der nationale erkentelijkheid wachten, weten wat ze aan dergelijke holklinkende parlementaire frases hebben. De minister belooft uit al zijne macht aan de oplossing van het talenvraagstuk mede te werken, maar hij begrijpt niet dat het Vlaamsche volk zich met deze belofte niet meer kan tevreden stellen. De laatste oorlogsjaren, het bittere lijden van de Vlaamsche soldaten aan den IJzer, hebben de maat tot aan den rand gevuld. Ik zelf, en duizenden Vlaamsche jonge mannen met mij, hebben aan den lijve gevoeld wat het beteekent deel uit te maken van een leger in wier schoot de schromelijkste verkrachting van het éérste recht dat een mensch bezit, door de hoogere overheid oogluikend werd goedgekeurd en zelfs in zekere gevallen openlijk bekrachtigd. Steeds tot het hoogste offer bereid werden zij gestraft,

[p. 96]

naar het beruchte houthakkerspeloton der Orne, het kamp te Auvours, het rotsen-eiland Cézembre verbannen of in de gevangenis van Fresnes, waarvan de huidige socialistische minister van justitie Vandervelde verklaarde dat het een hel was, opgesloten, alleen maar omdat zij het waagden Vlamingen te zijn, omdat zij weigerden Fransche identiteitskaarten te onderteekenen, omdat zij zich, tijdens de exercitie, in het Nederlandsch durfden ‘nummeren’!

Minister Delacroix heeft geen woord gezegd over de maatregelen welke de regeering zinnens is te treffen om deze martelaren in hunne eer te herstellen, de schuldige officieren te straffen en de herhaling van dergelijke feiten te voorkomen; hij heeft zich ook wel gewacht, als een waarborg voor de toekomst, lezing te geven van de wetteksten, welke, in het belang der taalrechten van het Vlaamsche Volk, sedert 1830 door de Belgische regeering werden ingediend, om de eenvoudige reden dat de regeering nooit iets uit eigen beweging of rechtvaardigheidszin heeft toegestaan.

De volgende spreker was het jonge kamerlid der Frontpartij Borginon. In striemende bewoordingen schetste hij het onhoudbare van den toestand der Vlamingen aan het front en werd - in tegenstelling met het onthaal dat steeds zijn partijgenoot Maes te beurt valt - zeer aandachtig aangehoord. Alleen de heeren Devèze en Crick, twee oud-officieren die nooit in de loopgraven zijn geweest, waagden het nu en dan eens te onderbreken, doch werden door den h. Borginon op eene allervermakelijkste wijze in het zonnetje gezet.

Ook de heer De Grève, katholiek, eveneens een oud-

[p. 97]

strijder, was niet minder raak en krachtig, maar de grootste attractie van deze zitting was wel de rede van Kamiel Huysmans. Op zijn gewone, zakelijke, kalme wijze, zonder zich te laten afleiden door nevenbeschouwingen of interrupties, drong hij tot de kern van de interpellatie door.

‘Voor mij, verklaarde hij - en ik neem alweer mijn toevlucht tot het officieele verslag - beteekent orangisme de vereeniging der Vlaamsche provinciën bij Nederland. En activisme beteekent samenwerking met den bezetter. Ik beschouw niet als activisme het streven naar een federatief België, want anders zouden vele leden dezer Kamer activisten zijn. Ik overdrijf niet als ik zeg dat het orangisme dood is en dat het activisme, door de verdwijning van den bezetter, ook dood is’.

Waarop de heer Braun, burgemeester van Gent, van Duitsche afkomst, geboren Waal, ‘Flamand de coeur’ en vurig Franskiljon, de zoo onverwachte als potsierlijke vraag meende te moeten stellen: ‘Kent gij den Vlaamschen liedjeszanger Hullebroeck?’

‘Zeker, ken ik hem, antwoordde Huysmans, en hij verdedigt die gedachten (bedoeld is het orangisme) niet. Men vergist zich wanneer men denkt dat iemand, die de samengaande ontwikkeling van sommige zijden eener gemeenschappelijke beschaving verdedigt, zoodoende een deel van België aan Nederland wil zien afstaan. Hullebroeck is integendeel voorstander van het behoud der Belgische eenheid. Hij heeft trouwens in Holland gezongen ten voordeele van de Belgische geïnterneerden en van onze soldaten aan 't front.

Men verwijt Nederland vele dingen. Maar tijdens den oorlog bevond het zich tusschen hamer en aambeeld, tus-

[p. 98]

schen Duitschland en de Entente. Ik koester dankbaarheid jegens Nederland omdat het gedurende de eerste maanden van den oorlog aan meer dan één millioen Belgen gastvrijheid heeft verleend.

In 1915 waren er nog 720.000 Belgen in Nederland; te Bergen-op-Zoom nam de stad zeven maal meer vluchtelingen op dan zij inwoners telde. Ik weet dat men den Nederlanders verwijt onze vluchtelingen te hebben uitgebuit; men mag niet veralgemeenen, want vast staat het dat Belgen ook landgenooten hebben geëxploiteerd.

Ik blijf erkentelijk jegens Nederland voor hetgeen dit land deed voor onze vluchtelingen; laat ons niet vergeten dat in Juli 1917 de lasten van Nederland reeds 22 millioen gulden bedroegen. De gouverneur der provincie Luik heeft zijn erkentelijkheid jegens Nederland in hartelijke bewoordingen uitgedrukt.

De heer Van Belle -: Zij hebben de waarde van hunne guldens verhoogd.

De heer Huysmans - ‘Tegenover de onderbreking stel ik de hulde van den gouverneur van Luik’.

De heer Anseele, minister van Openbare Werken -: Ik stem er mede in voor de stad Gent.

Daarop bewees de heer Kamiel Huysmans dat hij voorstander gebleven is van de indeeling van het leger in Vlaamsche en Waalsche regimenten, weerde hij nog een paar speldeprikken van zijne vrienden Piérard en Hubin af en werd er besloten de interpellatie voor heden te schorsen. Aldus eindigde deze bespreking, waarbij de Vlamingen meester bleven van het terrein, een voordeel dat Dinsdag a.s. wel eens het uitgangspunt van een offensieve beweging hunnerzijds zou kunnen worden.

N.R.C., 28 Februari 1920.