Verzameld journalistiek werk. Deel 10. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1919 - december 1921

[p. 82]

De Vlaamsche wetsvoorstellen

Brussel, 6 Februari.

Door Vlaamsche Kamerleden zijn in den laatsten tijd een paar wetsontwerpen ingediend welke, indien ze aangenomen worden, het Vlaamsche volk, geleidelijk en gedeeltelijk althans, moeten redden ‘uit den pletmolen der verfransching’, zooals Prof. Aug. Vermeylen het eens uitdrukte, en opheffen uit den vernederenden toestand van moreele slavernij en economische alsook intellectueele achterlijkheid, waarin het sedert ongeveer 90 jaren verkeert.

Het eerste ontwerp betreft de vervlaamsching (lees: vernederlandsching) der Gentsche Universiteit; het tweede regelt nogmaals het gebruik van het Nederlandsch als ambtstaal in de Vlaamsche landstreek.

Het is niet de eerste maal, dat het voorstel tot vervlaamsching der Gentsche Rijksuniversiteit in de Kamer komt. Reeds vóór het uitbreken van den oorlog was het, in de afdeelingen, besproken geworden en, zoo alle voortekens ons niet bedrogen, waren de Vlamingen van de eindzege in deze verzekerd. Hetzelfde voorstel, dat oorspronkelijk o.m. ook nog de onderteekening droeg van de heeren Anseele en Franck, nu onderscheidenlijk minister van Openbare Werken en van Koloniën, werd onlangs - men zal het zich herinneren - nogmaals ingediend door de katholieke Kamerleden mr. Frans van Cauwelaert (Antwerpen) en Huyshauwer (Gent) (1) en reeds gisteren in de secties der Kamer onderzocht. Bondig samengevat, bepaalt het, dat ‘ter Hoogeschool van Gent, de lessen in de Nederlandsche taal zullen worden gegeven’, dat de Fransche leergan-

[p. 83]

gen en practische oefeningen geleidelijk zullen vervangen worden door Nederlandsche en dat alle nieuwe vakken, die na de aanneming van wet op het leerplan der universiteit komen, onmiddellijk in het Nederlandsch gedoceerd zullen worden. Volgens een der artikelen van het wetsvoorstel wordt naarmate het Nederlandsch onderwijs ontstaat, den thans aangestelden professoren en docenten verzocht hunne lessen in de Nederlandsche taal te geven. In geval zij verkiezen voort te gaan in het Fransch te doceeren, wordt naast den Franschen een nieuwe Nederlandsche leergang ingericht, doch met het afsterven of aftreden van den in 't Fransch doceerenden hoogleeraar vervalt dan ook zijn leergang. Verder voorziet het wetsvoorstel de stichting, aan de Gentsche Universiteit, van eene afdeeling tot opleiding van mijningenieurs en eene hoogere landbouwschool met het Nederlandsch als voertaal.

Voor een buitenstaander moet het een onbegrijpelijk iets zijn, dat, waar Tsjechen, Croaten en vele andere volken van Centraal en Zuid-Oost-Europa, zelfs reeds vroeger binnen de grenzen van het Oostenrijksche staatsverband, hooger onderwijs in de moedertaal mochten genieten, den Vlamingen in het vrije België dit onbetwistbaar natuurrecht nog steeds onthouden wordt.

Een tiental jaren geleden woonden wij het bij, dat een paar hoogleeraren der Fransche Universiteit te Gent, in den loop van een debat de thesis verdedigden, dat het Nederlandsch als wetenschappelijke taal niet bestond en de Vlamingen dus geen recht hadden op een eigen hooger onderwijs! Vermoedelijk wisten deze hooggeleerde heeren niet eens, dat er in Holland ook nog eenige Universiteiten

[p. 84]

bestaan. Nu hebben de vijanden van het Vlaamsche volk het toch al zoover gebracht, dat zij de noodzakelijkheid van het oprichten van een Vlaamsche hoogeschool niet meer durven te betwisten; alleen verzetten zij zich nog ‘met den moed der wanhoop’ tegen de vernederlandsching van wat zij hoogdravend noemen ‘le flambeau de la culture latine’ en trachten zij de meening te verspreiden, dat, bij een eventueele vernederlandsching de fakkel in kwestie dadelijk door een soort Verkade's nachtpitje zou vervangen worden.

Het hoofdargument door de Vlamingen aangehaald ten voordeele der vervlaamsching van de ‘Gentsche’ hoogeschool is wel het volgende: waar in België twee Rijksuniversiteiten bestaan (Gent en Luik), de eerste in Vlaanderen, de tweede in het Walenland gelegen, en de gelijkheid der beide landstalen niet alleen in rechte maar ook in feite moet worden toegepast, is het toch maar billijk, dat het onderwijs aan de in Vlaanderen gelegen Rijksuniversiteit van Gent gegeven, den Vlamingen ten goede kome.

Door de tegenpartij wordt er vaak geschermd met het zoogenaamde recht der minderheden. Hierop wordt door de Vlamingen geantwoord, dat voor hen, die zich wenschen af te zonderen van hun volk nog steeds de mogelijkheid openstaat om hooger onderwijs in en door de Fransche taal te genieten aan de Rijksuniversiteit te Luik, de Katholieke Universiteit te Leuven en de Vrijzinnige Hoogeschool te Brussel, zoodat er, na de vernederlandsching der Gentse Universiteit nog steeds 3 Fransche Hoogescholen tegen 1 Nederlandsche blijven bestaan.

Bij de laatste verkiezingen werd het probleem van de al of niet vervlaamsching der Gentsche Universiteit

[p. 85]

op de duidelijkste wijze gesteld en door de grootste meerderheid der Vlaamsche kiezers in bevestigende zin beantwoord. Het Vlaamsche volk wil dus de vervlaamsching van Gent.

Gisteren kwam het wetsvoorstel Van Cauwelaert in de afdeelingen der Kamer en mocht er een goed onthaal vinden. De vele onthoudingen, welke zich bij de stemming in de secties voordeden, wijzen er op, dat tal van Kamerleden, die vroeger tegen de vervlaamsching waren gekant zich nu niet meer, uit schrik voor het kiezerskorps, in dien zin durven uitlaten. Ook vele Waalsche volksvertegenwoordigers onthielden zich en zullen waarschijnlijk bij de eindstemming in de Kamer, dezelfde gedragslijn volgen, zoodat het wetsvoorstel er aldus, al zij het met een betrekkelijk kleine meerderheid, toch doorkomt.

Een paar leden der Frankiljonsche tegenpartij, de heeren Mechelynck en Buysse, Kamerleden voor Gent, hebben het noodig geoordeeld een tegenontwerp in te dienen, waardoor de Fransche Universiteit te Gent behouden en eene volkomen nieuwe hoogeschool in eene andere stad, vermoedelijk te Antwerpen, gesticht zou worden, doch het valt te voorzien, dat er voor dit ontwerp, met alle kracht door de Vlaamsche Kamerleden bekampt, geene meerderheid zal te vinden zijn.

Zekere anticlericale Fransch-Belgische bladen stelden het onlangs nog voor, doch zonder veel succes, alsof de vernederlandsching der Gentsche Hoogeschool alleen maar door katholieke Kamerleden zou worden verdedigd.

Niets is minder waar. De Vlamingen, zonder onderscheid van partij, weten dat het hier te doen is, niet om eene clericale of een anti-clericale hervorming, maar om

[p. 86]

de bevestiging van een volksrecht en het zal wel voldoende zijn hier de namen over te schrijven van den liberalen Franck, minister van koloniën, Royers, Homans en Neven, de socialisten C. Huysmans, Doms, De Schutter, Eekelers, Bouchery en zelfs den Waal Demblon, de gekozenen der Frontpartij en Christen-Democraten: Borginon, De Beuckelaere, Maes, De Clercq en Van Opdenbosch, die zich allen op de uitdrukkelijkste wijze ten gunste van het wetsvoorstel Van Cauwelaert-Huyshauwer verklaarden, om de onjuistheid dezer bewering te bewijzen.

Ook van het wetsvoorstel tot gebruik van het Nederlandsch als ambtstaal in de Vlaamsche gewesten kan hetzelfde gezegd worden, daar het de onderteekening draagt der heeren Pussemier, Van Cauwenbergh, Claes, Colaert (katholieken), Royers (liberaal) en Doms (socialist). Het zou mij te ver brengen, hier uitvoerig over dit laatste voorstel uit te weiden.

Voor dit maal meen ik met het volgende résumé te kunnen volstaan: In de provinciën Antwerpen, Oost- en West-Vlaanderen, Limburg, de arrondissementen Leuven en Brussel (de stad Brussel en de gemeenten Brussel, Anderlecht, Molenbeek, Etterbeek, St. Gillis, Elsene, St. Joostten-Node, Laken en Schaarbeek uitgezonderd) moeten alle officieele stukken, uitgaande van de staats-, provincie- en gemeentebesturen in het Nederlandsch gesteld zijn; ook de bestuursbriefwisseling met particulieren, staats-, gemeente- en andere besturen moet in het Nederlandsch geschieden. Te Brussel en omstreken moeten alle berichten tweetalig en de briefwisseling met particulieren of besturen in het Nederlandsch zijn, als deze het verlangen.

Vermoedelijk zal de bespreking van deze voorstellen

[p. 87]

aanleiding geven tot tal van incidenten, naar den aard van die, waaraan men ons in de Belgische Kamer reeds gewoon heeft gemaakt en zal er een groot anti-Vlaamsch vuurwerk afgestoken worden bij de interpellatie-Hubin over de maatregelen, welke de regeering voornemens is te treffen om de activistische en orangistische propaganda, die tot de ontwrichting der nationale eenheid leidt, tegen te gaan en te beteugelen, welke interpellatie op 17 Februari gesteld werd.

N.R.C., 9 Februari 1920.