Verzameld journalistiek werk. Deel 10. Nieuwe Rotterdamsche Courant september 1919 - december 1921

[p. 39]

In de Koninklijke Vlaamsche Academie

Gent, 19 October.

De oorlog is een geweldige omwentelaar.

Hier in België worden wij het op het oogenblik best gewaar. In onze gevechtsgewesten heeft hij grond en gebouwen omgewoeld: dit zal u meer dan genoeg beschreven zijn, en wij hier ter plaatse spreken er liefst zoo weinig mogelijk over - als over een doode in de familie. Revolutie bracht hij eveneens in de ideeën en de verhoudingen onder de menschen. De kiesstrijd is losgekomen, geweldig en gemeen. Alles staat op losse schroeven, en de partijen doen hun best om weer aan te draaien. Doch velen geraken uit de voegen. Veel ook is in onze maatschappij uit de onderste laag naar boven gekomen. Er wordt gekonkeld en kwaad gesproken meer dan ooit. Gij moogt nog zoo vredelievend wezen en bezield met de beste bedoelingen, vijanden worden u toch op den hals gehaald, zoo gezeid om uw princiepen, eigenlijk omdat iemand er genieperig voor zorgt, iemand, die bang is voor u, of een oude veete tegen u te koelen heeft, of wiens broer of vriend gij eens in den weg hebt gestaan.

Omwenteling zelfs - doch hier heeft de ploeg van den oorlog een vreedzamen arbeid verricht - op het veld van de Vlaamsche letteren en wetenschap.

Heden is de Kon. Vlaamsche Academie in plechtige vergadering bijeengekomen te Gent. Het gebeurde in haar 17de-eeuwsche heerenhuis, opgesmukt met veel machinale meubels en weeïge wandschilderingen en luchters, die de beminnelijke en gedienstige secretaris wel gelieft kunstvoorwer-

[p. 40]

pen te heeten, alles oud-nieuw, vervaardigd onder het toezicht en wijs beleid van de regeeringstechnici.

Op het verhoog, goed in 't zicht voor het publiek, moesten de leden der Academie plaats nemen, en het heeft wel een beetje moeite gekost om ook nog voor den trits Vermeylen, Van de Woestijne en H. Teirlinck, die in hun burgerpakjes gekomen waren, een plaats te vinden bij de vele gerokte, gekruiste en gesterde heeren.

Die trits behoort nu ook tot de Academie voor Taal- en Letterkunde. Was 't niet geweest van dat moeilijk plaats vinden, ik zou niet op de idee gekomen zijn om van revolutie te spreken. Want die heeren waren anders in de groep verloren gegaan, ondanks hun bescheiden en democratische kleedij. Zij zien er al zoo academisch uit.

Vermeylen, natuurlijk. De man is reeds zoo lang professor aan de universiteit. Déformation professionnelle. Men moet, als hij, al een onverbeterlijk ketje van Brussel zijn, al woont men ook te Ukkel, om, ten minste tusschen pot en pint, nog zooveel schalksheid en letterkundig bolsjewisme te bewaren achter een masker, dat alleen nog geschikt lijkt om examinandi te doen kleuren als de tafel, waarachter professor zoo strak zit te vorschen. Zooals hij daar zat in de Academie, leek hij bij poozen tot een vraagteeken verdord. Hij ging anders wel mee met wat er gebeurde. Het leek hem alleen wat buiten-gewoon. En ik kan mij voorstellen, dat, wanneer er studenten der activistische Gentsche hoogeschool in de zaal waren, zij er hun goede ster wel om zullen geloofd en gedankt hebben, dat zij vooralsnog niet moeten gaan transpireeren, terwijl zij van dichtbij zitten uit te kijken of er geen spoten kwelduiveltje zal springen in de groef, die langs pro-

[p. 41]

fessor's neus naar zijn linker-mondhoek is gaan loopen. Vermeylen is wat ouder geworden. Begrijpelijk: na vijf jaar. Doch ook geposeerder in uiterlijk en in optreden: en dit is alweer een omwenteling.

Karel van de Woestijne, de dichter, ook hij is veranderd. Daarom paste hij hier in dit geheel. Hij gaat wat gebukter. Niet van ouderdom. Doch het is, of hij nu plaats wou geven aan den zwaren last van de officieele bescherming der Vlaamsche vaderlandsche letteren. Zijn jeugdbaard is lang ten offer gevallen aan de snedigheid der gillette. Maar nu hij in ministerieele zetels zit, laat hij bescheiden schaarsche bakkebaarden groeien. Hij imposeert er mee, waarachtig. In de Academie moest hij echter een gewonen stoel bezetten. Toch académicien, in de snit van zijn gelaat en den ernst, waarmee hij de voornaamste gezegden der redenaars met handgeklap weet te ‘onderlijnen’ - niet het minst waar het gaat over de uitstekende wijze waarop de Academische eigendommen gedurende den oorlog werden beschermd.

En de spotvogel Herman Teirlinck was ook veranderd. Een academieker geworden, hoewel een jeugdige: nog geen enkel grijs haar. Hij was dan toch ook in rok, als ik het achteraf wel bedenk. Hij kwam parmantig achter Van de Woestijne binnengestapt en zijn vinnige briloogjes glorieden van geluk. Zeker niet omdat hij er ook was: hij is er slechts door zijn genade, omdat hij wel wilde aanvaarden lid te worden. Maar ja - waarom? Omdat hij zoo'n gelukkig mensch is, deze précieux. Bij het binnenkomen scheen hij achter Van de Woestijne's rug maar steeds te neuriën:

[p. 42]

 

‘O Vlaanderen, waar wij zijn als genooden aan rijke tafelen’.

Bij poozen leek het zelfs, of hij een liedje wou gaan fluiten. Ramah heeft hem geteekend gedurende den oorlog. Het portret lag in Arti in Den Haag voor. Geloof Ramah niet. H. Teirlinck heeft bolle wangen gekregen. Hij ziet er uit als een eerste jeugd. En - kwajongensachtig alleen in zijn blik. Blij, en plechtig. Hoe zou ik zeggen? Ja, hij had iets van Nicolaas Beets, waarin Hildebrand nog voortleeft. En eigenlijk nog iets meer, iets Vlaamsch: hij was gereed tot heldhaftigheid. Men zag het wel, toen hij Sabbe's warme verklaring hoorde over de rechten der Vlamingen.

Aan Maurits Sabbe heeft de oorlog niets kunnen omwentelen. Hij is gebleven dezelfde innemende en imposante figuur, stralend van eerlijkheid en met een stemgeluid, dat smelt van goedheid.

Dat die vier er waren en dat Sabbe op de plechtige vergadering als redenaar optrad, is de omwenteling in de Academie. Zij zijn alle nieuwe leden. Zulk een aanwinst voor de Academie wijst er op, dat zij nieuwe wegen op wil, en is veelbelovend voor de toekomst.

Het werkelijk letterkundig Vlaanderen zetelt nu ook in de Academie naast de Vlaamsche geleerden, en het zal er wel werken. Dit is te danken aan den oorlog, die het activisme meebracht en enkele leden buitenwalste. Verriest en Streuvels waren er al bij. Zij waren echter heden afwezig. Verriest was er niet, omdat hij bij zijn soldaten moest wezen op een feest, en Streuvels, ja Streuvels, omdat Ingooigem voorloopig buiten de wereld ligt en omdat

[p. 43]

Anatole France opnieuw de zittingen van de Fransche Academie bijwoont.

Daar waren ook dames onder de leden der Academie. En ook dit is een vernieuwing. Na den oorlog, wie weet onder welke invloeden, heeft de Academie haar schoot opengezet - passez l'expression - o.m. voor de schrijfsters Virginie Loveling en M. Belpaire. Wel heel modern, die Vlaamsche Academie!

Zelfs een bisschop was er ditmaal, als nieuw lid: de bisschop Rutten van Luik, de Vlaamsch-gezinde. Hij zet luister bij aan de vergadering, zei de voorzitter Kan. Joos, en deze heeft gelijk: zoo'n paars kleed met wijden mantel geeft een buitengewoon cachet te midden van de zwartgerokte heeren.

Zal ik nog iets zeggen over de redevoeringen? De voorzitter had het over de vaderlandsche opvoeding van de jeugd, vooral in de familie. En hij had daarbij frissche gedachten: men moet den eerbied ontwikkelen voor het vaderland van heden en minder voor dat uit het verleden, en de opvoeding moet bovenal wakker roepen de liefde, de liefde, die zich schrap zet tegen allen laster en oneerlijkheid. Edward Gailliard, de toegewijde secretaris, sprak over de lotgevallen van de Academie gedurende den oorlog. Hij was terecht fier, als een vader over zijn dochter, om de wijze, waarop de Academie haar eer ongeschonden heeft bewaard tegenover de verlokkingen en bedreigingen van den overweldiger. En Maurits Sabbe, kalm en zeker, warm en overtuigend, sprak over de noodzakelijkheid om België in eendracht te behouden door goede verstandhouding en door rechtvaardigheid tegenover de Vlaamschsprekenden: wat recht was voor den oorlog blijft recht

[p. 44]

na den oorlog, en wie tegen het recht opstaat, ontzenuwt den hechtsten waarborg van de eendracht. Zijn fijnzinnige lof op Frankrijk werd warm toegejuicht en even warm zijn krachtige affirmatie, dat onze bewondering voor Frankrijk ons niet moet brengen tot het prijsgeven van het eigenaardige in ons.

Er komen nog schoone dagen voor de Vlaamsche Academie.

N.R.C., 22 October 1919.