Verzameld journalistiek werk. Deel 9. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1916 - september 1919

[p. 634]

Begrooting

Brussel, 3 Juni.

In afwachting van de tweede taalvraag-interpellatie, die morgen beginnen moet (de bel is nu eenmaal aangebonden, en blijft het ongetwijfeld tot het oogenblik dat men op reces gaat tot voorbereiding der najaarsverkiezing), hebben de Kamerleden heel de verleden week, niettegenstaande de warmte, met gesloten deuren gezeteld. Waarschijnlijk wel omdat het eene zaak betrof die, meer dan elke andere, van openbaar, van algemeen belang kan heeten; de begrooting voor 1919, die reeds voor de helft verteerd is, zoodat men zich wel gedwongen zal zien, ze aan te nemen zooals ze zich voordoet. Het heeft sommigen misnoegd. Dat misnoegen had de betrokken minister voorkomen, door aan te kondigen dat het financieel jaar ditmaal, en dan ook in de toekomst natuurlijk, met 1 April zou beginnen, en dat men, vóór er zou over gestemd worden, zou kunnen oordeelen over de financiëele inzichten der regeering. Op 20 Maart legde hij dan ook het ontwerp van begrooting - het zou voortaan eene gezamenlijke begrooting zijn, - ter tafel, mitsgaders zijne gebondelde inzichten nopens ons belastingswezen. In deze vervulde hij dus zijne belofte. Maar tot een stemmen vóór 1 April kwam het natuurlijk niet. Die 1 April-belofte leek wel een Aprilvisch. En men moest wachten tot einde Mei vóór men de gedrukte stukken in handen had, en.... toen bestond er niet de minste reden meer om met ons financieel jaar op 1 April te beginnen. Men klom dan ook maar weêr tot 1 Januari op; zoodat wij dan ook vijf volle maanden een beetje in 't wilde,

[p. 635]

hoe dan ook met de gepaste zuinigheid hebben verteerd, en nu.... in de begrooting gevangen zitten.

Zij opent vooruitzichten, die begrooting, waar een gewoon mensch, en zelfs een groot-financier, achter zijn oor bij krabben zou. Daar hebt gij, vooreerst, onze gewone uitgaven. In 1914, jaar van den oorlog, bedroegen zij achthonderd millioen: toen waren zij reeds heel wat gestegen vanwege de wet op leerplicht en de militaire wet. Thans bedragen zij 1 milliard 149 millioen, wat mag toegeschreven aan levensduurte, eventueele verhooging der wedden van staatsambtenaren (eene werkelijkheid is zij nog niet), militaire pensioenen en vergoedingen, kosten aan spoorwegen enz. Daarbij komt dan de post: buitengewone uitgaven, waarmede wordt bedoeld: niet de uitgaven die door hun aard buiten de gewone uitgaven vallen, maar de uitgaven die men betaalt bij middel van buitengewone inkomsten, door leeningen bijvoorbeeld of door aliënatie van staatseigendom. Zulke uitgaven komen ons dit jaar tot een kleine honderd-vijftig millioen te staan, waarbij komen een goede vijftig millioen achterstallige rekeningen: samen 210 millioen frank.

Dat is natuurlijk niet alles, aangezien hierbij van de oorlogskosten nog niet is gerept. Wat de geallieerden ons aan voorschotten hebben betaald en kwijtscholden - voor zooverre wel te verstaan Duitschland uitkeert, - belet niet, dat wij hier het hoofd hebben te bieden aan acht milliard en half. Dit verontrust onze regeering niet; Duitschland heeft zich immers herhaald bereid verklaard, alle oorlogsschade in België en Noord-Frankrijk te vergoeden. Aangenomen dat Duitschland woord houdt: dan valt echter nog te bezien of het zoo maar blindelings betalen

[p. 636]

zal, zonder na te rekenen. En, hoe optimistisch men ook weze: angstige uren kan dit vooruitzicht ons toch nog wel bezorgen.

Tellen wij samen, dan komen wij voor een debet te staan van meer dan één milliard, driehonderd millioen, buiten de door Duitschland uit te keeren oorlogsschuld.

Wat stellen wij daartegenover?

Oorlogsbuit kan, rekent de minister, een tweehonderd millioen opbrengen, de belasting op oorlogswinst honderd millioen. De regeering behoudt de door de Duitschers opgelegde taksen, nl. op schouwburgen, op grondbelasting, op patent, op beroepsinkomsten. Met onze overige, vooroorlogsche inkomsten kan dat een kleine negenhonderd millioen geven. Dat zuivert de rekening nog geenszins: en nieuwe belastingen zijn dringend noodig, en het spreekt van zelf dat men hierbij onmiddellijk aan eene, bij ons nog onbekende en niet gaarne aanvaarde, belasting op het persoonlijk inkomen heeft gedacht.

Hiervoor heeft onze minister van financiën een stelsel verzonnen, dat van meet af heel wat kritiek heeft uitgelokt.

Het ware natuurlijk geweest dat, bij eene belasting op het globaal inkomen, de bestaande rechtstreeksche belastingen zouden komen te vervallen. Nood echter breekt logica. Wij staan voor het feit dat de Staat eene zekere som noodig heeft, en het getuigt van psychologisch doorzicht, de van elk te eischen bijdrage aldus voor te stellen, dat hij de uitbetaling ervan gemakkelijker aanneemt. In plaats dan van één enkele, en dan ook vrij hooge belasting te vergen, wordt die belasting in minder contributies verdeeld; de medicijn wordt bij kleine lepeltjes

[p. 637]

toegediend; de belastingschuldige slikt ze gemakkelijker en.... de Staat wordt erbij niet geschaad.

Wat de hoofdbelasting, de nieuwe belasting op het inkomen betreft, ook hierin heeft men met den psychologischen factor gerekend. De Belg heeft niet gaarne dat iemand zijn neus in zijne persoonlijke zaken komt steken; sedert eeuwen heeft hij een heiligen afschuw voor alle inquisitie; inquisitie is trouwens al te gemakkelijk te ontgaan, dan dat de staat er heul en bate bij vinden zou. En daarom bepaalt de regeering er zich toe, het persoonlijk vermogen te schatten naar uiterlijke teekenen, als daar is, bijv. het huis dat men bewoont. De Belg is decoratief; hij houdt van uiterlijk vertoon, van ‘paraître’: van die eigenschap wordt hij ditmaal het slachtoffer.

De nieuwe wetstekst zegt dan ook, dat de controleur der belasting het inkomen bepalen zal naar de huurwaarde van de woning; deze wordt vermenigvuldigd door een coëfficient - dat van 5 tot 15 gaat - berekend naar het bij vermoeden vastgestelde netto-inkomen van den belastingschuldige; dat coëfficient zal verschillen naar de, in reeksen uitgetrokken, gemeente; een cantonnale fiscusjury stelt in laatste instantie het vermenigvuldigingscijfer vast, waar de presumptie in strijd schijnt met de werkelijkheid.

Op eerste zicht lijkt dit wel eenigszins... Chineesch. In meer bijzonderheden uitgewerkt, komt het neer op het volgende: het bedrag der belasting is vastgesteld op 8 t.h. voor het belastbare deel van het inkomen dat de 100,000 fr. overtreft, het vermindert telkens met een kwart t.h.a. voor elke 10,000 fr. begrepen tusschen 100,000 fr. en 10,000 fr.; b. voor elke 1000 fr. begrepen

[p. 638]

tusschen 10,000 fr. en 5000 fr.; c. voor elke 500 fr. beneden de 5000 fr. inkomen. Kleine inkomsten van 1200 tot 2400 fr., naar gelang der gemeenten, blijven onbelast, waarbij de belasting verminderd wordt met 5 t.h. voor gehuwden, en 5 t.h. voor elke persoon die den belastingschuldige ten last komt.

Dit voor de hoofdbelasting. Daarbij komen dan, zooals gezegd, de vroegere persoonlijke belastingen op huurwaarde, deuren en vensters, meubilair, die voor 1919 behouden blijven; waarvan echter het bedrag afgetrokken wordt van de belasting op het inkomen. Dit is niet het geval met de taks op dienstboden en op paarden.

Eindelijk zijn daar nog de onrechtstreeksche belastingen op alkohol, op tabak, enz., die bij wette dienen vastgesteld.

Wat dit alles geven zal? Of de begrooting erdoor tot evenwicht komt? De memorie van toelichting zegt het ons niet, en wat de minister er in de gesloten Kamer over medegedeeld heeft is ons niet ter oore gekomen. Dat trouwens de zeer ingewikkelde wet op de belasting over het inkomen zoo maar klakkeloos aangenomen wordt, valt ten zeerste te betwijfelen. Anderdeels kan het voor de regeering gevaarlijk zijn, ze vlak vóór de verkiezing te moeten verdedigen. Dat geen enkele partij ze goedsmoeds aanvaarden zal, staat vast. En dat belooft ons boeiende besprekingen.

Waar echter onze staatskas niet bij gestijfd wordt, helaas!

N.R.C., 17 Juni 1919.