Verzameld journalistiek werk. Deel 9. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1916 - september 1919

[p. 553]

Vraagstukken
I

Brussel, 17 Februari.

Minister Jaspar, die geen oud partijman is, en zelfs geen diplomaat, verklaarde in de laatste vergadering der Kamer: ‘Men vergete niet dat, zoo wij onze onafhankelijkheid aan de geallieerden danken, de geallieerden ons de verlossing uit de barbaarschheid verschuldigd zijn. De geallieerden dienen te weten, dat de Belgische regeering het Parlement en het volk achter zich heeft. Zij dienen ons onmiddellijk te helpen; het is onontbeerlijk, dat heel onze energie gericht zij op de oplossing van het vraagstuk: ons land herop te bouwen. Alle binnenlandsche vraagstukken moeten voor dit vraagstuk zwijgen, en het Belgische Parlement staat voor de hoogste zending en de heiligste die zich denken laat!’

Prachtige tekst voor een correspondent, op het oogenblik vooral dat de Belgische onafhankelijkheid zoo duur betaald, zich met ongelooflijke lichtzinnigheid schijnt prijs te willen geven aan invloeden, wier plicht het in de eerste plaats zou zijn, die onafhankelijkheid te steunen....

Ik wil hier geen sibyllentaal spreken, en welke insinuatie ook ligt verre van mijn bedoelingen. Maar België staat voor een vraagstuk, waar ook Nederland ten nauwste in betrokken is, en het kan wellicht geen kwaad dat vraagstuk scherp te omlijnen, het in zijn waar daglicht te stellen en aldus de rustige atmospheer te helpen scheppen die alleen de oplossing voorbereiden kan.

[p. 554]

Men weet wáár het Belgisch annexionisme geboren werd, - niet op Belgisch grondgebied. Men kent er ook de tegenwoordige voorstanders van - zij vertegenwoordigden slechts een heel klein deel van het Belgische volk. Zeker, de Fransch-Belgische bladen zijn er, voor de overgroote meerderheid, op uit, stemming te willen maken. Maar ik heb u onlangs gezegd wat men voor het oogenblik van de Fransch-Belgische pers, en zelfs van heel de Belgische pers denken moet: ieder blad vertegenwoordigt niets anders meer dan zich-zelf, en verliest daardoor op zijn publiek den invloed, dien het vroeger bezat. Vóór den oorlog waren de kranten óf gouvernementeel, óf antigouvernementeel. Zij lieten zich leiden door de partij die aan het bewind was, of werkten die partij tegen; de schakeeringen deden er weinig toe: men was pro of men was contra - zonder meer. Thans echter bezitten wij eene nationale regeering, die, op een paar na, uit uitstekende, energieke en gezaghebbende mannen bestaat. Het ongeluk wil echter, dat ieder dezer mannen niet kan gezegd worden, de partij te vertegenwoordigen, waartoe hij behoort. De katholieke leden dezer regeering worden, ik zei het u, door hunne partij verketterd, in ééne zaak althans: die van het algemeen kiesrecht, zooals het door het kabinet werd voorgedragen, en daaruit ontstaat een zeker wantrouwen dat hun invloed fnuikt. Enkele liberale bladen handelen nagenoeg op dezelfde wijze tegenover hunne vertegenwoordigers in de regeering. Alleen de socialisten steunen zonder voorbehoud de hunnen, maar dan op de gebiedende wijs, die weleens noodige of althans wenschelijke tegemoetkomingen tegenhoudt.

Daarentegen schijnen sommige journalisten een inspira-

[p. 555]

tieve rol te willen spelen. Zij ondergaan niet meer den invloed der ministers: zij-zelf wenschen op dezen invloed uit te oefenen. Aldus dezen, die uit den vreemde met annexionistische plannen huiswaarts zijn gekeerd en - het dient wel gezegd - bij vele van hunne confrères een welwillend oor hebben gevonden. Ik wil niet zeggen, dat zij niet ook een deel van het kabinet hebben bekeerd; ik kan echter verzekeren, dat zij door een deel van dat kabinet niet worden gevolgd, tenzij onder voorbehoud. Het lijdt geen twijfel: het district Malmédy komt België toe en daar is men het over eens. Het staat eveneens vast, dat iedereen, zonder uitzondering, gaarne zien zou, dat de inwoners van het groot-hertogdom Luxemburg toenadering, hetzij oeconomisch, hetzij politiek, tot België zoeken zouden. Maar het is geenszins zeker, dat al de leden der regeering onvoorwaardelijk Hollandsch grondgebied wenschen in te palmen en men kan zelfs, zooals ik seinde, met stelligheid verzekeren, dat geen enkel minister zulken wensch zou durven uiten dan nadat hierover de noodige onderhandelingen hebben plaats gehad. Gesteld zelfs dat men de inlijving van Staats-Vlaanderen en van Hollandsch Limburg noodzakelijk zou achten, dan zouden de katholieken aarzelen de Zeeuwsche protestanten, en de liberalen en socialisten de Limburgsche klerikalen tot Belgen uit te roepen. Terwijl de Vlaamsche ministers wel inzien dat de verbittering van Holland voor Vlaanderen nadeelig zou zijn en zelfs activisme zou kunnen worden.

Het belet de Fransch-Belgische annexionistische pers niet, het Havasbericht, dat, naar ik u mededeelde, volstrekt onbetrouwbaar is, klakkeloos over te nemen, het breedvoerig van commentariën te voorzien, de weerspannige

[p. 556]

Zeeuwen en Limburgers met eene ongepaste vijandelijkheid te bejegenen. Zij schrijven aan onze gedelegeerden bij de vredesconferenties gevoelens toe, die dezen in geen geval geuit hebben in de bewoordingen die een tendentieus bericht hun spreken doet. Slechts een paar dier bladen namen de terechtwijzing van één dier gedelegeerden in zijn blad ‘Le Peuple’, over. En aldus maken zij heel onze regeering verantwoordelijk voor eene redevoering, die wij niet kennen, en die hoogstwaarschijnlijk geheel anders luidt dan men den volke wil doen gelooven.

Er dient aan toegevoegd dat het volk vrij onverschillig blijft, en dat zelfs een deel ervan alle Hollandsche annexatie vijandig is. Want, zooals minister Jaspar zei: ‘il est indispensable que toute notre énergie tende vers la solution du problême: refaire notre pays.’ Met die bedoeling heeft minister Jaspar een voor een al de hinderpalen uit den weg geruimd, die hij zelf, met de eerlijkste bedoeling der wereld, had opgericht. En het volk is hem daar dankbaar voor: het volk mag immers voortaan invoeren wat het wil, op heel weinig na, en - van waar moet het komen, tenzij, voor een goed deel, uit Holland? Dat wil ons volk niet vergeten, en daarom zou het niet dan met weêrzin de vriendschapsbetrekkingen tot Holland verbroken zien, - niettegenstaande den Duitschen terugtocht door Limburg, die hier veel kwaad bloed heeft gezet; niettegenstaande de zeer betreurenswaardige manifestatie tegen de ‘Legia’ van Luik, te Maastricht, een paar dagen geleden.

Het volk, het wil, als de minister, die niet aarzelt vermanende woorden tot de geallieerden te richten, - het wil in de eerste plaats den wederopbouw van ons land,

[p. 557]

in industrieel opzicht en op handelsgebied. Het wil, eenvoudig en zonder meer, leven, in de onafhankelijkheid waar het vier jaar lang naar gesnakt heeft, en buiten allen fnuikenden invloed, al ging die invloed uit van vrienden. Het is gelukkig, het volk, dat de stabilisatie, waar ik het in mijn vorigen brief over had, intreedt, vroeger nog dan men hopen dorst, want zelfs de groot-nijverheid ziet in dat het intredend evenwicht tusschen kapitaal en arbeid voor den heropbouw van het land van even groot belang is als, bijvoorbeeld, de voedselvoorziening.

Dat die heropbouw, in volle onafhankelijkheid, niet gaat zonder een afdoend zuiveringsproces: het spreekt van zelf. Dat proces is aan den gang. Ik spreek er u over in mijn volgenden brief.

N.R.C., 19 Februari 1919.