Verzameld journalistiek werk. Deel 9. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1916 - september 1919

[p. 522]

Op audientie
I. Bij minister Anseele

Brussel, 27 November.

Ik had bij mijzelf gezeid dat het nog zoo kwaad niet zou wezen, aan onze nieuwe ministers eens te gaan vragen hoe zij zich de uitoefening van hun ambt voorstelden. Eene vraag die, ik geef het toe, nog al vaag klinkt, maar die juist daardoor diepere perspectieven, ruimere uitzichten of inzichten scheppen kon; sluiers opheffen zou - wie weet? - op ambities die, hoe ook den lande ten goede, misschien anders verborgen zouden blijven. Daar zijn vooral drie ministeries, waarvan onmiddellijk enorm veel zal worden gevergd, al zullen zij juist de grondigste hervormingen moeten ondergaan. Twee daarvan zijn zoo goed als nieuw, hoewel in België en in Havre voorbereid: het ministerie van Bevoorrading en dat van Oeconomische zaken. Het derde, dat van Openbare Werken, staat vóór den feitelijken heropbouw van het gansche land. Het zijn deze drie ministeries die voor het oogenblik het meeste belang opleveren. Maar zou het niet juist dáár zijn, en om de opgegeven reden, dat de gevoeligste blauwe scheen te verwachten was?

Ik brak trouwens met eene traditie: niet meer dan hunne ambtgenooten in andere landen, hadden de vooroorlogsche Belgische ministers de gewoonte, hunne geheimste gedachten ter openbaarmaking aan journalisten toe te vertrouwen, - tenzij geheel uit eigen beweging en.... als zij er belang bij hadden. En nu koester ik geenszins de ijdelheid,

[p. 523]

te meenen dat mijn proza het eigenbelang van een minister dienen, of zelfs streelen kan; terwijl ik onze nieuwe meesters waarlijk al te goed ken, om te weten dat alle eigenbelang hun vreemd is. Hoe ware dit mogelijk, overigens, in oogenblikken als wij tegenwoordig beleven?: er zal heel hard gewerkt moeten worden, en dat werk zal ongetwijfeld loonend, maar daarom nog niet noodzakelijk dankbaar zijn; het zal eene groote abnegatie vergen, en egoïsme die te rijmen is met zulke zelfverloochening is van eene te hooge orde, dan dat het lof zou afbedelen of zelf uitlokken. Het interview dat ik wilde uitlokken zou dus alleen mijnen lezers ten goede komen: het was misschien eene reden om juist naar de overlevering te verwijzen en - ervoor te bedanken.

De tijden zijn echter ter dege veranderd, en ten bewijze: van één onzer ministers kreeg ik reeds antwoord op mijn smeekbrief; de minder dan ooit gewenschte indringer werd tot een audiëntie toegelaten; op de meest-charmante wijze der wereld werd hem geschreven dat men waarlijk nog niets mede te deelen had - de minister was pas sedert vier dagen geïnstalleerd, - maar ‘à la guerre comme à la guerre’, klonk de vriendelijke uitnoodiging: ik moest maar eens binnenloopen. En ik ben binnengeloopen, en ik heb verbaasd gestaan over wat in die vier dagen reeds was bereikt.

Die verbluffende minister was dan ook Edward Anseele, wat de verbazing voor een goed deel verminderen kan. Van hem immers is aan werkzaamheid alles te verwachten, en men wist heel goed wat men deed toen men hem de Openbare Werken toevertrouwde. Vijf-zes maal al ben ik hier een panegyriek van hem begonnen, met een ijver, die hoe groot

[p. 524]

ook, het nooit bij den zijne halen kon. Telkens is mij dan ook de pen uit de hand gevallen: het is onbegonnen werk, een carrière als de zijne in een dagbladartikel te schetsen. Voor zulke carrière, voor de drijfveeren, die er de grond van zijn, voor het doel dat zij nastreeft, kan men afkeer hebben; het mom dat de socialistische leider voordoet om dat doel te bereiken, kan weerzin wekken: dat heel de personaliteit echter op zeldzame wijze imponeert, wie zou het durven loochenen. In een tijd van zenuwmoeheid als de tijd vóór den oorlog deed de werkkracht van een Anseele aan als eene uitdaging, voor veler pessimisme waarlijk al te brutaal; nu dat zenuwmoeheid geenszins geweken is - hoe zou ze, na vijftig maand leven als wat ons beschoren was? -, maar waar ze ons eindelijk als eene ziekte voorkomt waar absoluut genezing voor te zoeken is, nu dat wij ons pessimisme als eene ontaarding gaan inzien, nu is die energie een voorbeeld en, wie weet?, misschien een remedie. Dit werd mij zeer duidelijk toen ik, met een minimum van ceremoniëel, bij zijne Excellentie werd geïntroduceerd.

‘Het is hier een rommel’, zei Anseele, en dat wist ik al. Het gebouw der Openbare Werken werd door de Duitsche Zivilverwaltung al den tijd van den oorlog bewoond, al de bureelen hebben hoogere ambtenaars geherbergd tot op den laat sten dag toe; tot op de ultiemste oogenblikken hebben de heeren er gewerkt. Het belet niet dat zij de lokalen in zulken toestand hebben achtergelaten, dat het den Belgen onmogelijk was, er zich te installeeren. De schoonmaak zal misschien weken innemen; de Openbare Werken beginnen dan maar met algemeen verlof voor heel het personeel.

[p. 525]

Behalve dan voor den Minister en een vijftal hoofdingenieurs, met dewelke ik hem in drukke conferentie vind.

- ‘Want,’ zegt hij mij schalksch, ‘ik ben niet meer dan een letterzetterken, dan het typograafje, dat ik was in mijne verre jeugd.

Ik bedoel dat ik, als toen, niet meer bezit dan goede intenties en goeden wil, met veel werkkracht daarbij. Ik heb mij dan ook maar onmiddellijk aan het werk gezet, en heb daar van meet af eene dubbele vreugde aan te danken. Mijne ingenieurs hadden op mij niet gewacht om uit eigen beweging rapport op te maken over al hetgeen ons hier aan werk te wachten stond. En ten tweede: mijn vriend Coppieters, de senator en groote aannemer, dien gij kent, heeft zich met zijne uitgebreide ervaring en diepgaande vakkennis te mijner beschikking gesteld, en daar ben ik hem zeer dankbaar voor. Want, zelfs zonder ambtenaren, kunnen wij van nu af aan prachtig vooruit, en ik smaak het genoegen, al heel wat bereikt te hebben.

‘Zoo, bijvoorbeeld, te Antwerpen. Van heden af is de haven toegankelijk. Zij heeft een diepte van twee en dertig voet bij hoogtij, van twintig voet bij laagwater. De haastigste baggerwerkers zijn volop aan den gang: de Schelde is weêr eindelijk bevaarbaar en het land zal daar weldra de vruchten van genieten.

Te Oostende is Engeland ons prachtig ter hulp gekomen; reeds bezit ik een in alle onderdeelen volledig rapport over de aldaar uit te voeren werken; men heeft er niet op gewacht om die werken uit te voeren. De “Vindictive” is vlot; de haven is niet meer geblokkeerd; men arbeidt er met koortsigen spoed; ik hoop, dat zij weldra te gebruiken zal zijn. - Wat Zeebrugge betreft, onderhandelin-

[p. 526]

gen zijn zonder verwijl aangeknoopt met de maatschappij aan dewelke de havenexploitatie is toevertrouwd. Ook hier zal met bekwamen spoed worden geageerd.

Ook voor Gent zijn de noodige maatregelen getroffen. Het zeekanaal naar Terneuzen verkeert in bedenkelijken toestand. Drie der groote bruggen over dat kanaal zijn kapot; vóór Langerbrugge, benoorden Gent, heeft men twee torpedojagers tot zinken gebracht. Maar ook hier laat men zich niet tot rust verleiden: men heeft krachtdadig de handen uit de mouwen gestoken, en ik hoop, dat ook langs dezen weg het vervoer weêr spoedig in orde komt.

Tusschen Gent en Doornik heeft de Schelde enorm-veel geleden; alles is er systematisch verwoest. De Neder-Schelde heeft minder geleden. De Dender echter nogal veel: zij is voor een goed deel onbevaarbaar geworden. Naar het Maas-gebied zijn gedelegeerden gestuurd: zoodra ik nieuws heb, zal men ook daar aan het werk gaan. Zooals ik u zei, hebben mijne ingenieurs dit werk op eigen initiatief voorbereid: zij hebben er goede diensten door bewezen....

Gij ziet, dat wij niet slapen. Ik heb trouwens het noodige gedaan om aan de werklui ijver en moed terug te schenken: nieuwe toestanden eischen nieuwe loonen, en in dien zin heb ik de noodige bevelen uitgedeeld. Ik heb anderdeels Gedeputeerde Staten van Luik, Henegauw en Brabant gehoord over de lastenkohieren, de nijverheidsgestichten verzocht om groote, snelle en goede productie.’

En minister Anseele wrijft lachend in zijne handen: hij, die niet gauw tevreden is, vindt dat hij zijn tijd vooralsnog niet verloren heeft.

En inderdaad: hij is pas op 23 November in functie ge-

[p. 527]

treden en wij schrijven 27 November.

Wat zal het wezen, als hij over de noodige ambtenaren beschikken zal?

N.R.C., 6 December 1918.