Verzameld journalistiek werk. Deel 9. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1916 - september 1919

[p. 509]

De nieuwe dagen
XIII

Brussel, 26 November.

Voor 't laatst ontvangt ge een brief van mij, die voor titel draagt: ‘de nieuwe dagen’. Niet dat het met die nieuwe dagen uit zou zijn, dat wij er onze deuren op sluiten zouden als op iets verledens, als op eene parenthesis wier inhoud geen beteekenis meer heeft voor hetgeen er op volgt. De nieuwe dagen: zij beginnen pas; na de bevrijdingsroes waar wij nu veertien dagen in leven, gaan zij nu vorm krijgen; de feestvreugde uitgezongen en de bezinning lengerhand gekomen, vangt eindelijk het tijdperk aan, waar de eerste duimindruk de klei onzer toekomst gaat boetseeren. Het luide feestvieren is nog niet geheel van de lucht: straks heb ik daar nog wel iets over te vertellen. Maar wij voelen dat ons leven zich normaliseeren gaat; dat wij weer tot beschaving komen na vier jaar barbaarsche ontreddering; dat wij de steenharde vruchten van den oorlog verduwen gaan en verwerken tot leven en kracht van morgen.

Feitelijk keeren wij zelfs in zekeren zin tot een praenormalen tijd, tot eene verre beschavingsperiode, waarop nog geen alkohol bestond. Want alkohol is voor ons afgeschaft, tenzij onder specie van slecht bier en duren wijn. Het besluit-wet daartoe werd in Havre genomen, de gouverneur der provincie Brabant heeft het afgekondigd en met het uitzicht op straf bekrachtigd; ik zeg niet dat gij niet hier en daar nog een borrel ontdekken en gebruiken kunt, maar het syndikaat van hotel- en caféeigenaren heeft

[p. 510]

zich bij den maatregel neergelegd, zoodat ons niets overblijft dan hetzelfde te doen. Wij, Brusselaars, die van een zeldzamen goeden wil blijken te zijn, doen het trouwens met ingenomenheid, en het heeft reeds prachtige resultaten opgeleverd. Want het is zeker dat de grandioosuitbundige feestdagen van Vrijdag tot gisteren hun aan orde prachtig verloop danken aan dat alkoholverbod. Al die dagen hebben wij geen enkelen dronkaard ontmoet, geen enkel opstootje, eene oneindige uitgelatenheid, maar geen enkele baldadigheid. Voorwaar, ik zeg het u: voert de afschaffing van gedistilleerd ons naar ik weet niet welke middeleeuwen terug, zij ook beteekent een nieuwe tijd vol gelukkige vooruitzichten.

Verder dan alle middeleeuwen, verder dan de oudheid zelf, worden wij door het niet-bestaan van de telegraaf teruggebracht. Wanneer zullen wij weer telegrammen verzenden? Ik ben het gaan vragen: de bevoegde ambtenaar heeft vertwijfelde armen gezwierd als een verouderd Morse-toestel. Telegrammen! het kan nog maanden duren!....

En met de post is het niet veel beter gesteld. Wilt gij, binnen Brussel, aan een vriend de intrede van koning Albert mededeelen, dan moet gij uwe missief zelf aan een winket van het hoofdkantoor af gaan geven, en het kan heel goed gebeuren dat hij ze reeds vier-en-twintig uur nadien ontvangt, want meer dan ééne uitdeeling daags is er nog niet. Gij fluistert mij in het oor, dat men evengoed telefoneeren kan; maar sedert een-en-vijftig maand wordt er niet meer getelefoneerd in deze praehistorischgeworden stad, en niemand denkt er voorloopig aan, dat daar nog verandering in kan komen. Het bericht zelf te gaan dragen, per tram bijvoorbeeld, levert meer kansen

[p. 511]

op uitkomst, al is ons, anders zoo prachtige, tramnet nog heel verward en verre van ontkluwd. Wij hebben trouwens leeren loopen, als echte wilden. Wij loopen zelfs heel goed en in één adem naar Antwerpen, en zelfs naar Gent, en zelfs naar Luik. Weliswaar zijn daar nog enkele beati possedentes, die weer hun fiets voor den dag hebben gehaald, of over een auto beschikken. Waar echter aan banden geraakt en aan benzine? Cruelle énigme, zou Paul Bourget zeggen....

Er zijn, ik geef het toe, treinen. Er zijn militaire treinen, die, als er bij geval een plaatsje over mocht blijven, ook burgers meenemen. Van die treinen zijn er zelfs drie: één in de richting van Oostende, één in de richting van Luik, éen in de richting van Antwerpen. Ik zeg: in de richting, en het is de officieele, en voorzichtige, uitdrukking. Want men rijdt wel de kant uit van voormelde steden; of men aankomt is echter eene vraag, die zelfs de Eumenieden niet zouden weten te beantwoorden. En wat den terugtocht betreft: wie zou van zóó iets durven droomen?....

Dit alles is, ik verhaast mij het u te zeggen, alles behalve eene aanklacht, tenzij tegen de Duitschers die bij hun aftocht alles consciencieus hebben ontredderd en vernietigd; de vernieling getuigt weer eens van een merkwaardigen organisatiegeest. En gij weet dat te niet doen veel vlugger gaat dan weer in orde brengen. Voor die laatste taak ziet zich minister Renkin gesteld: het is een waarborg van ijver en bekwamen spoed. En trouwens: wie zou hem krediet ontzeggen? Niemand.

Nu vooral niet, dat ons materieel leven van dag tot dag beter wordt. Wij krijgen aanmerkelijk meer brood,

[p. 512]

al staat het wat duurder te worden. Het vleesch, daarentegen, is nu reeds wat goedkooper. En de verkoop van vet is vrij. Het verheugt ons uitermate: het opent aangename vergezichten, die geheel opklaren zullen zoodra Engelsche en Amerikaansche schepen weer geregeld varen kunnen en zich de grenzen van uw land gaan openen.

Die vooruitzichten waren er niet noodig, om er tot op heden het wijd-uitflappende feestvuur in te houden. Want, zooals ik zei, het vieren is er lang niet uit, en de omstandigheden zijn er niet naar, om het er uit te houden. Reeds doet het als een anachronisme aan, nog van den vooruitgang der geallieerde legers te lezen. Het is met ongeloovig verbazen dat wij nog van Duitschers in België vernemen. Zij hebben tot op heden Luik niet geheel verlaten en Verviers zit er nog vol van: wij, wij denken er niet meer aan dan met verwoede scheuten, als wij, heel even, denken aan hetgeen ze ons hebben doen lijden. Wat er in Duitschland omgaat, boezemt ons voor het oogenblik niet het minste belang meer in. Daar is het leven om ons heen, het verloste leven, waarlijk al te verrukkelijk om. Die verrukking laait telkens op: heden trekken Fransche legers door Brussel, waar hun generaal Massenet, de stoere broeder van den zoeten musicus, ze schouwt. Gisteren bezocht de koning het verfomfaaide Paleis van Justicie; hij werd er op prachtige, waardigheidsvolle redevoeringen onthaald, waarbij de nooden van het heden - onderdrukken van alle baldadigheid, helaas door de baldadigheid der Duitschers maar al te goed te verklaren; streng optreden tegen landverraders; hooghouden van alle rechten maar ook van alle plichten, - geenszins verzwegen werden. Zondag woonden wij een feest bij van nog hoogere orde,

[p. 513]

een feest dat de waarde had van een symbool en dat, voorbereid onder de bezetting en op een oogenblik dat er van wapenstilstand nauwelijks spraak was, de beteekenis had van eene profecie: eene heerlijke uitvoering van de negende symphonie en hare Ode aan de Vreugde, door Lodewijk van Beethoven, onzen oer-Vlaamschen Beethoven. Daar was, om te besluiten, het Te Deum van Zaterdag, het grandioze, Belgisch-decoratieve Te Deum in de Kathedraal van de Vlaamsche Sinter Goedele: het eindelijke feest-der-kleuren, ten onzent eene psychische noodzakelijkheid, en dat ons in het Parlement onthouden was.

Maar, ik zeg het u eveneens: dit is het verleden; terwijl de toekomst met grooten ijver wordt ingezet. In de eerste plaats door onze volksvertegenwoordiging. Zij bereidt zich voor den pacifieken strijd, waarvan het eerste wapen pas Donderdag en Vrijdag in Kamer en Senaat zal bevochten worden.

Hier kan ik niet op anticipeeren: ik heb mij tot plicht gesteld, u hierover niet mijn oordeel, doch slechts dat van personen te geven die medezeggenschap en zelfs verantwoordelijkheid bezitten. Daartoe ben ik bij machte, geloof ik. Dat gij er niet bij verliest, zult gij wel begrijpen....

Intusschen kan ik u melden dat over heel kort de oudste klassen van het leger weer naar hunne haardsteden terug zullen keeren, terwijl, als billijk is, dezen worden opgeroepen die door de bezetting vastgehouden, niet bij machte waren het vaderland te dienen. Voortaan zal ieder soldaat zijn, die geen volle veertig jaar oud is. De burgerwacht ofte garde-civique wordt natuurlijk afgeschaft, en niemand zal het betreuren. Daarentegen zullen, bij afwijking van

[p. 514]

de jongste legerwet van 1918, ook geestelijken dienst hebben te nemen, zij het dan in hospitaaldienst.

Bij al die nieuwigheden zijn er Belgen, die het hoofd schudden. Die nationale regeering die alle door het oude parlement gestemde wetten verkracht, en zelfs, met haar nieuw kiesrecht zelfs de Grondwet schendt.... Die menschen zijn echter allen ouder dan veertig jaar. En nu doet zich voor, dat dit de tijd is van roekelooze jongeren....

N.R.C., 30 November 1918.