Verzameld journalistiek werk. Deel 9. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1916 - september 1919

[p. 475]

De nieuwe dagen
IX

Brussel, 19 November.

De feestlucht, Zondag tot eene vaste atmosfeer ontstaan en gisteren door al de elementen die ik aangaf bestendigd, heeft heden vorm gekregen. Zij heeft zich meesteresse betoond over de afgrijselijkste der rampen, - waar vandaag niemand meer aan denkt. Onze binnenrijdende troepen zijn voedsel geweest van het ijle, het prikkelende, het bedwelmende vuur dat wij inademen. Daareven hebben voorhoeden van het leger dat te verwachten staat, onze zeer geliefde grenadiers, het keur van onze mannen, te Brussel eene triumfantelijke intrede gedaan, na een groep artillerie, die een prachtigen indruk van, ook moreele, gezondheid maakt. Aldus krijgen wij langzamerhand een garnizoen terug, en dientengevolge een garnizoensleven: in de kazernes, waar Duitschers infaam leven hebben gehouden, heerscht thans eene vreugde, die in breede golven naar buiten stroomt, er een nieuw leven schept, dat heele wijken omzet, er nieuwe, althans lang vergeten gedaante aan geeft.

Maar dit is wel de geringste zijde van den nieuwen vorm, dien de stad aan de feeststemming dankt. Er is daar, om te beginnen, de versiering die Brussel verkleedt in een praalgewaad. Gisteren en ook de laatste dagen al der vorige week, genoot het midden der stad hare normale verlichting: na zoovele maanden modderdikke duisternis een zuiverend, verkwikkend lichtbad. Nu heeft zich, al wordt ons strenge zuinigheid gepredikt, nu heeft zich dat bad

[p. 476]

uitgebreid tot een meer: wij baden niet meer, wij waden. Het prettigste: de groote lichtreclames van Nieuwstraat en Boulevard, slingeren hun vuurslangen, zwieren hun electrische wielen door het diepe blauw der avondlucht. De nacht is niet meer een stolp van bange verschrikking: hij leeft weer, hij heeft weer gedaante, men behoudt er zonder eenig dreigement het eigen wezen in.

Bij het bevrijdende gevoel dat daarvan uitgaat, voegt zich het pompeuze vertoon der uitstallingen van de groote magazijnen, Dat vertoon, getuigenis van uitbundige vaderlandsliefde, is in de meeste gevallen van eene wonderbare naïefheid; te meer verhoogt het de kinderlijke pret van ons feestvolk. Onze decoratieve schilders zullen wel de handen vol hebben gehad: overal zijn het weidsche tafereelen van Belgische Leeuwen, die, met vlammende oogen en schitterenden tand hun vier pooten planten op de vaderlandsche vlag; koning Albert heeft er Lohengrin-gebaren onder een vooroorlogschen staatsiesteek, terwijl de koning er geraamten nieuwen leven inblaast onder de aigis van een schermenden Aartsengel Michaël. De Keizer, in de groenste kleuren afgemaald, zit te treuren bij een dood-gebloed Germania, waarboven, in looden wolken, het Afgrijzen te grinniken zit. En zoo gaat het voort, straat in straat uit, in welsprekende tegenspraken, waaruit men vooral niet anders onthouden moet dan dat wij uitbundig blijde zijn. Zij straalt u tegen die vreugde, uit het vlaggefeest, dat boven de huizen flappert; zij zingt u tegen uit de trekorgels, die aan uwe ooren dreunen, uit de duizenden kelen, die beletten dat gij uw eigen stem hoort, als gij er u op betrapt dat gij zoowaar de Brabançonne aan het meezingen zijt. Gij loopt voorbij de winkels: zonder het te weten knikt gij al de gipsen

[p. 477]

Alberts en Elizabeth'en tegen die u met wezenlooze blikken in een stekelkrans van vlaggetjes tegenstaren.

Maar het is vooral de versiering van stadswege die aan de Brusselsche vreugde vorm geeft. Die versiering mag een halfmillioen kosten: zij moet de stad omtooveren tot een gelegenheidsmuseum. Vooral de Groote Markt, het Brusselsch juweel, wordt opgesmukt. Dertig masten omringen hem, die vlaggen dragen. Van uit de hoogste verdieping van den toren dalen touwen die, als uit een mast, de vier hoeken van het gebouw bereiken; daar hangen, vermenigvuldigd, lange wimpels aan met de kleuren der bondgenooten. Hemel! wat een bondgenooten wij toch hebben! Kent gij de vlag der Tsjecho-Slowaken? Zijn u de nationale kleuren van het nieuwe Poolsche rijk bekend? De puzzle slaat op de wind, gij kijkt er u de oogen ziek op, uw hersenen worden een kaleidoskoop vol kleurtintelingen. Zoek niet te onderscheiden; stel u tevreden met de wetenschap dat zij aanwezig zijn, allen, alle onze geallieerden, en verheug u in de vaststelling dat zoo goed als heel de wereld aan onze bevrijding heeft medegewerkt.

Er zijn niet alleen de wimpels en vlaggen: er zijn de standbeelden. Al de beeldhouwers van Brussel hebben bestellingen gekregen of uit eigen beweging hunne medewerking aangeboden: op alle pleinen en plaatsen verrijzen mannen en vrouwen met weidsche gebaren, die de edelste gedachten en gevoelens symboliseeren. Zij zijn allen meters hoog; er zijn er bij die werkelijk imponeeren, al is daar veel losse improvisatie bij. Mag ik echter mijn hart recht uit spreken? Hier en daar krijgt mijn aesthetische zin wel een klapje, even een tik op den neus. Waarom moest de Groote Markt die groote vrouw, hoe voortreffelijk zij

[p. 478]

als beeldhouwwerk ook weze, een deel der prachtige gevels komen verduiken, die, met hunne stemmige gildevlaggen, op zich zelf het schoonste sieraad uitmaken? - Elders is het de verhouding tusschen beeld en plaats waarop het komt te staan, die stoort. Onze pleinen zijn, gij weet het, doorgaans groot; nu mag een beeld tien meter hoog zijn: het loopt er verloren als een hondje.... Maar ik schei uit: ik wil niet vitten; ik wil de stemming niet verbreken, die ook mij in eene staêge opwinding houdt.

Die stemming: zij lucht zich, vooral in de voorsteden, in eene leukheid hier, in een onbedaarde uitbundigheid elders. Koper en wol die pralend uitgestald liggen, zonder meer, als eene glundere constatatie. Maar wat verder heel een opgevuld uniform van een Duitsch soldaat, gasmasker vóór, bajonet aan de zijde, met om den nek het strop, dat te bengelen hangt aan een vlaggemast. Ze uit zich ook, die stemming, in de dolle pret om het aanhouden der rampzalige activisten, of in de woede waarmede vrouwen worden achtervolgd, die tusschen Duitschers en haarzelf de grenzen hadden afgeschaft. Ook te Brussel worden haar de haren afgeknipt; ik zie een soldaat, die met zulk hoofdtooisel als een trophee zijn helm heeft versierd. In een dorp van de omstreken is men eenigszins verder gegaan: de lichtgeaarde dames heeft men, behalve dat men ze van haar chignon heeft beroofd, met een gloeiend ijzer op het voorhoofd gebrandmerkt....

Laat ik terugkeeren tot eene meer kalme vreugde: zij wordt mij ditmaal en bij uitzondering geboden door de politiek. Ik zal niet zeggen, dat die vreugde onvermengd is, maar zij is toch al heel groot. Voor het eerst immers, teeken der nieuwe tijden en gevolg van de instorting

[p. 479]

der oude, krijgen wij eene nationale regeering, en ik kan getuigen, dat zij er heel goed door kan, zelfs op Vlaamsch gebied. Laat het voor heden volstaan met een lijstje van namen: commentaren volgen wel. De regeering bestaat dus uit zes katholieken: de heeren Delacroix (voorzitter en financiën), de Broqueville (binnenlandsche zaken), Harmignie (oeconomische zaken), Renkin (spoorwegen) en Jaspar (kunst en wetenschap); verder drie liberalen: Hijmans (buitenlandsche zaken), Franck (koloniën) en Janson (oorlog); eindelijk drie socialisten: Anseele (openbare werken), Vandervelde (justitie) en Wauters (arbeid). Er kunnen nog wijzigingen komen, éen enkele in de personen, verschillende in de attributie. Zooals de regeering echter is, kunnen wij het er mee doen.

N.R.C., 25 November 1918.