Verzameld journalistiek werk. Deel 9. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1916 - september 1919

[p. 131]

Memoranda
XL

Brussel, 20 Mei.

Wij krijgen weer iets nieuws, dat werkelijk alleraardigst is: van één Juni af worden onze posttarieven verhoogd. Om een brief te verzenden, zullen wij er een zegel van tien, plus een zegel van vijf centimes moeten opplakken; terwijl een postkaart ons helaas op acht centimes zal komen te staan.

Meen echter niet dat wij daarom in zak en asch gaan zitten: zooals ik u zei, vinden wij dat alleraardigst; was het niet dat wij niet onwelvoeglijk willen worden, wij zouden het uitproesten van pret; deze nieuwe vermeerdering van onze ellende, zij brengt ons in een soort extase van komischen aard: het doet ons werkelijk deugd, de posttarieven aldus te zien stijgen!

Als ik zeg: wij, dan moet gij dit natuurlijk vertalen door: de vijf millioen en half Belgen van het bezet gebied. Iedereen heeft neiging, de wereld te beperken tot den kring van zijne betrekkingen, - als hij ze dan nog niet verkleint tot zijn eigen individu. Ik zeg dan ook: wij; en ik bedoel ermee een bepaalde reeks Brusselaars, waar ik mij trouwens zorgvuldig en bescheidenlijk van uitzonder, waar ik echter mee omga omdat zij behooren tot de beste, de verstandigste, de meest-ontwikkelden van mijne stadsgenooten. Denk overigens niet dat zij maar een handvolletje zijn: hun aantal is niet onaanzienlijk; zij vormen niet eens een vaste, wel-omschreven groep met bepaalde statuten; men vindt ze overal, en zelfs waar men ze het minst verwachten zou: geen samenzweerderij,

[p. 132]

zelfs geen afspraak, - gevolg alleen van eene natuurlijke geestesgesteldheid, door de omstandigheden bepaald, en waar een tijd lang heel Brussel deelachtig in geweest is.

Die menschen nu lachen zich om de verhooging der posttarieven een onesthetischen, maar des te beter gemeenden bochel, heel eenvoudig omdat zij sedert 20 Augustus 1914, onzaliger gedachtenis, van alle briefwisseling per post hebben afgezien. - In den aanvang was dat goed te verklaren: men zond geen brieven meer,.... omdat de post stop gesteld was: anderhalve maand bleven wij onder meer andere van de geneuchte gespeend, een brief in de bus te gooien, met de zoete illusie dat hij enkele uren nadien zijne bestemming bereiken zou. Zeker voortaan, dat dit niet meer kon, besloten wij zélf onze boodschappen te gaan doen, hetgeen hygiënisch is, en goedkoop voor wie graag loopt. Toen de post weer te onzer beschikking gesteld werd, waren wij hem dan ook zoogoed als ontwend. De barokke maatregelen, die ons aanvankelijk dwongen zelf onze brieven te gaan afgeven en te gaan afhalen in het hoofdbureel, en verder het feit dat wij alleen open correspondentie mochten verzenden, deden er veel toe, dat wij volhardden in ons besluit, de Duitsche post ongebruikt te laten.

Later werd de dienst veel beter: het belette niet dat de meesten, voor zoover zij er buiten konden, bleven weigeren, de Duitsche Staatskist te stijven met hunne penningen. Zij schreven, eenvoudig, niet meer, zelfs niet als ons voor Brussel het brievengeheim verzekerd werd. - Brieven-schrijven is een sport: velen, die nauwelijks schrijven kunnen, leggen er zich met hartstocht op toe,

[p. 133]

terwijl beroeps-letterkundigen, die ik ken, het niet dan gedwongen, en dan nog meest zeer onhandig doen.... Van die sport hebben wij nu afgezien: ik ben overtuigd dat men het in de verkeerstatistieken, zoo die bestaan, moet hebben opgemerkt.

Of men dan de tarieven ja dan niet verhoogt: wat zouden wij er om geven? Het gebeurt buiten ons om; wij zullen er nooit iets van merken; niemand zal rijker worden op de postzegels die wij aankoopen, - of liever, niet aankoopen....

21 Mei.

Wij krijgen weer maar eens nieuwe formulieren thuis: ditmaal wil men weten of wij ons toeleggen op de hoenderenteelt; hoeveel wij op datum van 1 Juni aan koppen pluimvee tellen. Gelukkig niet om ze ons te komen afnemen. Integendeel: men is voorkomend genoeg om in de gemeentemagazijnen eene zekere hoeveelheid voedsel voor die kippen beschikbaar te houden; nog vóór Berlijn krijgen wij vermoedelijk een kippenkaart; wij mogen ons voor gezegend houden door deze nieuwe zorg waar het gemeentebestuur blijk van geeft voor wat betreft ons dierlijk voedsel.

Het is daar niet toe overgegaan, het gemeentebestuur, zonder de minste aanleiding: de duurte van het vleesch (tien frank) haalde vele Brusselaars tot deze liefhebberij over: het aanfokken van pluimvee, of beter het opleiden daarvan. Men koopt kuikens en zelfs jonge eenden; men verstrekt hun behoorlijke voeding, en na ettelijke maanden verspreiden zij aan uwen disch een aangenamen geur. Daar zijn, weliswaar, gevoelige zielen, die walgen voor dieren, die ze zelf gekweekt hebben en misschien liefgehad. Maar

[p. 134]

wie heeft daar gezeid, dat wij boven de sentimentaliteit heen waren, of althans dienden te zijn? En zoo mesten wij kippen, met de vaste bedoeling ze eens te verslinden....

Het eigenlijke uitbroeden van kuikens is dan ook eene ras-zich-uitbreidende en zeer winstgevende industrie geworden. Vóór twee maanden betaalde men voor een kuikentje, zoo pas uit het ei, één frank vijf-en-twintig; nu gaat het reeds één frank vijf-en-zestig; de vraag overtreft aldoor maar meer het aanbod; weldra betalen wij voor het onmondig, pas-geboren kuiken meer dan eertijds voor een volwassen braadkip. Zoodat men goed doet, zich te haasten, wil men er eenig profijt aan hebben....

De duurte van het vleesch en de schaarschte ervan (van de kwaliteit spreek ik niet eens: ze schijnt iederen dag slechter te worden), komt ook ten bate van de vischkoopers. Visch kan men tegenwoordig gemakkelijk koopen. Het spreekt vanzelf, dat ook hij voor meer dan de helft duurder is. Maar hij blijft dan nog altijd goedkooper dan vleesch. Aldus voeden wij ons te Brussel, uit nood, dikwijls met spijzen, die vroeger een weelde waren. En wij zijn er geenszins fierder om geworden....

24 Mei.

Weet gij het al? De Duitschers gaan uit Brussel weg!

En denk nu maar niet dat ik u iets op de mouw wil spelden: ik ga niet eens zoover als de vele Brusselaars die vertellen: de Duitschers ontruimen België; zonder dat wij het wisten is men met vredesonderhandelingen begonnen; gij zult het zien: over een paar weken, op zijn hoogst een paar maanden, is het met den oorlog gedaan!

[p. 135]

En inderdaad, ik moet het met eigen oogen vaststellen: overal neemt men de grijze of zwart-wit-roode schildwachthuisjes weg; de deftige en bedaagde landsturmmannen, die er het droefgeestig sieraad van waren, of ter bewaking ervan er uren lang schroomvallig voorbij wandelden, zijn sedert gisterenochtend in het niet verzwonden; groote wagens ziet men voorbij rijden, die met bedoelde hokjes beladen zijn.

Er is erger: men verzekert, en maakt zich boos als men het niet gelooft, dat de Zeppelin-loodsen, die de Duitschers in de omstreken van Brussel hebben, opgebroken worden of het reeds zijn; zij worden zelfs voor een prikje verkocht als brandhout; wie een mooi souvenir van de bezetting wil, kan gemakkelijk zoo'n bergplaats meester worden, en ze opstellen laten in zijn eetzaal.

Maar 't ergste van al: de kazernes loopen, in de beste orde der wereld trouwens, ledig van manschappen, en die manschappen, hoe dan ook zwaar-beladen met allerlei militair en ander tuig, zien er opgetogen uit: zij hebben iets mystieks over zich, dat geen twijfel meer overlaat: deze mannen kennen de bestemming van Europa, en die bestemming is, de eeuwige vrede, waar de azuren hemel door geen wolkje ooit nog wordt gestoord....

Wat het eigenlijk alles te beteekenen heeft, weet ik natuurlijk niet. Te gelooven wat het volk gelooft,.... neen, daar ben ik nog niet aan toe. Het blijft echter een feit: geen schildwachten meer, en talrijke soldaten die met stralend gezicht naar huis trekken, terwijl in hunne vervanging niet is voorzien vóór zij heengingen, zooals gewoonlijk geschiedt. Misschien is zelfs die afbraak der Zeppelin-loodsen geen uitvinding; noch dat een

[p. 136]

groot Duitsch warenhuis weldra gesloten wordt; noch dat talrijke, hier-gevestigde Duitsche gezinnen weer willen vertrekken: al gevleugelde geruchten die een halstarrig leven hebben....

- Er gebeurt iets te Brussel.

Maar wát dan toch?....

N.R.C., 10 Juni 1916.