Verzameld journalistiek werk. Deel 8. Nieuwe Rotterdamsche Courant februari 1915 - maart 1916

[p. 177]

Uit Brussel. - Enkele prijzen

Brussel, 20 Juni.

Ik geniet het voorrecht, nu en dan eens een oogje te mogen wagen in een oorlogsdagboek van een zeer bijzonder soort: dat van eene Brusselsche huisvrouw. Schokkende literatuur is het niet; het is zelfs heelemaal geen literatuur; het is onopgesmukt als de waarheid, zooals zij uit haren klassieken put komt, en als zij, is het ten zeerste overtuigend. De emoties die het geeft zijn van louter-intellectueelen aard: zij blijven niettemin lang en zeer gevoelig naleven, - vooral bij het narekenen van de huiselijke begrooting. Want gij hebt het begrepen: het oorlogsdagboek waarover ik het heb is een huishoudboekje, en, omdat het mij deze week, vanwege de schommeling die sommige prijzen er vertoonen, belangwekkend voorkomt, wil ik er u enkele regelen uit commentariëeren.

Ik lees: Aardappelen (oude): acht centimes het kilo. Nauwelijks acht of tien dagen geleden, stond er: Aardappelen (oude): achttien centimes. Waaruit gij als ik besluiten zult: de aardappelen zijn ineens meer dan de helft afgeslagen. Het is, gij weet het, een internationaal verschijnsel, de speculatie op hongersnood leidde ertoe, zoowel in België als in Duitschland, dat enorme hoeveel-heden aardappelen in ik weet niet welke geheime bergplaatsen werden opgestapeld, die ze niet dan in infieme kwantiteiten, en dientengevolge tegen hoog-opgedreven prijzen, kwamen te verlaten. Het gevolg was, dat bewuste knollen duurder werden naarmate zij minder-eetbaar waren. Toen ineens, dezer dagen, de débâcle inviel, ten gevolge van

[p. 178]

invoer der nieuwe aardappelen. - Ik sla weêr mijn oorlogsdagboekje op, en lees: Aardappelen (nieuwe): achttien centimes. Dus niet duurder dan de oudere broeders van den verleden oogst. Wat meê heeft gebracht, dat men thans tallooze karretjes over straat ziet rijden, hoog beladen met verrimpelde en keestige knollen, dewelke tegen bovengemelden prijs, den lagen afslagprijs, te koop worden aangeboden. - En ook aangekocht? Veel minder dan gij zoudt denken, niettegenstaande de baisse. Want de menschen die verleden week achttien centimes konden besteden voor oude patatten, kunnen diezelfde som nu ook betalen voor nieuwe. En wat de minder-begoeden betreft: dezen, die naar de soep gaan, waar ook ieder week o.m. aardappelen worden uitgedeeld, krijgen daarvan thans dubbele portie. Want het werk der soep heeft gedaan, zij het met een tegenovergesteld doel, als de speculanten: het heeft zooveel mogelijk opgekocht, zóóveel zelfs, dat een deel van den voorraad met schimmel en rotheid dreigt; zoodat men ze dan maar liever in grootere hoeveelheden uitdeelt, liever dan ze kapot te zien gaan; te meer dat de zoowat overal speciaal-aangelegde plantsoenen voor een naaste toekomst eene weelderige opbrengst belooven....

Maar laat ik terugkeeren tot mijn huishoudboekje. Er staat daar: Aardbeien: zestig centimes het kilo; kersen: tachtig centimes het kilo. Nota bene: eerstgenoemde vrucht is nauwelijks veertien dagen, de tweede nog slechts een week op de markt. De prijzen kunnen dan ook vrij laag worden geacht, en, daar de vruchten overvloedig schijnen te zijn, mogen wij ons iederen dag aan grootere daling verwachten. Dit ligt, voor de aardbeien, nog aan eene bijzondere reden: de aardbei is bij ons eene inlandsche

[p. 179]

vrucht in dezen zin, dat zij in sommige streken van België - te Beirvelde bij Gent, te Jambes bij Namen, in heel de streek tusschen Brussel en Ninove en ten Oosten van Leuven, intensief en op groote schaal, en zelfs hier en daar onder syndicalen vorm - socialisatie van voortbrengst en verkoop -, ten behoeve van den uitvoer over groote oppervlakten wordt gekweekt. Daar uitvoer thans onmogelijk is - een groote afzetmarkt was Londen -, hebben wij de heerlijke vrucht in overvloed, en tegen prijzen die lager en lager worden. De kersen hebben wij ook van eigen Belgische boomen. Andere jaren worden echter de fijne soorten uit het buitenland, vooral Frankrijk, ingevoerd. Dit jaar zullen wij het met kleinere vruchten moeten doen...

Naast bloemkool (veertig centimes) staan jonge erwtjes en dito worteltjes in het boekje vrij laag aangeschreven: de eerste, dertig centimes per kilo; de tweede, dertig centimes per pak. Daar dit jaar levering aan de volkssoep uitgesloten is - ik heb vooral het derde artikel op het oog, dat aldaar grooten bijval geniet -, zal ook hierin het aanbod hoog, de prijs laag zijn.

Zoodat het ons aan plantaardig voedsel tegen redelijke prijzen, die zoo goed als de gewone prijzen zijn, niet zal ontbreken. Zelfs de fabrieken van ingemaakte groenten en jams, waarvan de concurrentie aanvankelijk gevreesd werd, schijnen dit jaar geen grootere vijanden van mindere beurzen dan vorige jaren te willen worden. En wij zouden dan ook ongetwijfeld het hosannah der vegetariërs ten hemel hooren stijgen... indien er in België maar vegetariërs waren. Deze echter bestaan er helaas niet dan in een onoogelijk-klein getal. In België eet men vleesch, en zelfs

[p. 180]

heel veel, doorgaans zelfs véél te véél vleesch. En het is nog moeilijker de diëet van gansch een volk te wijzigen, dan die van een individu.

Van die vleesch-eterij profiteert weer de speculatie. Wél is een reglement, een goede week geleden, zooals gij weet, den prijs komen vaststellen van het ter markt gevoerde vee. Ik lees echter in onderhavig huishoudboekje: een kilo kalfsvleesch vier frank vijftig, evenveel en zelfs meer als vóór de jongste reglementeering. De prijzen van de andere soorten vleesch zullen wel niet geringer zijn. Alles, trouwens, wat de dierenwereld oplevert, kost stukken van menschen. De koeien zijn nu weer in de wei, geven dus overvloedig melk, zonder dat dit groote voedingskosten meebrengt. Nochtans betalen wij voor onafgeroomde melk dertig centimes per liter (vroeger vier-en-twintig centimes). Boter durft tot vier frank veertig het kilo te gaan (vroeger maximum: drie frank vijftig per kilo). Raadt eene wijze spaarzaamheid u aan, boter door reuzel te vervangen, dan stelt gij met bittere ironie vast, dat men voor een kilo reuzel niet minder dan vier frank betaalt, - veel duurder dus dan boter, als gij u met boter tevreden wil stellen, die vijftig t.h. water inhoudt. (Zoo wordt er tegenwoordig te Brussel veel verkocht tegen plus-minus drie frank vijftig.) Ik weet niet hoe het tegenwoordig staat met het humeur der kippen; dat zij zouden opgehouden hebben te leggen kan ik echter, naar blijkt aan de uitstallingen der verkoopers die zich op het vak toeleggen, ten stelligste tegenspreken. Welnu, niettegenstaande de in het oog vallende hoeveelheid, kan men geen versch ei bekomen dan na het storten van zeventien of achttien centimes. De kippen-zelf, in zooverre geschikt voor het

[p. 181]

braadspit, beklimmen voor een burgerbeurs het toppunt der ongenaakbaarheid: zij gaan tot boven de vijftien frank!....

Merkt wel op: dit al zijn zomerprijzen. Einde-Juni is anders een goedkoop seizoen voor bovengenoemde waren. Wat zal het dan zijn als het weer winter wordt?

Wel te verstaan kondigt men aanstaanden afslag op koffie en suiker aan.

Maar wie kan leven op koffie, zelfs met suiker?....

N.R.C., 23 Juni 1915.