Verzameld journalistiek werk. Deel 7. Nieuwe Rotterdamsche Courant november 1913 - maart 1915

[p. 297]

Emile Verhaeren, Belg

Brussel, 26 April.

Er heerscht in Holland, en terecht, eene groote bewondering voor mijn landgenoot Emile Verhaeren. En niet alleen in Holland: de bewondering bleek verleden winter niet minder te zijn in Rusland, toen Verhaeren er voor ging dragen. En ook Duitschland geeft blijk van zijn admiratie, door o.m., zijne gedichten te drukken of te herdrukken, in prachtuitgaven, zooals gebeurde met de typographisch niet zoo heel goed geslaagde ‘Heures du Soir’, en met ‘Les Villages Illusoires’ die, eveneens in de ‘Inselverlag’, met zeer schoone etsen van Ramah, een nog veel te weinig gekende, hoe ook een onzer beste kunstenaars, verschenen. In Frankrijk uitgeroepen als de grootste dichter der Fransche taal, geldt hij in Engeland als de grootste dichter der geheele wereld. En zelfs in België, in het goddelijk-argelooze België waar dichters anders al de geneuchten van het incognito binnen de enge maar veilige grenzen eener mediocritas, die niet altijd aurea is, plegen te genieten, - zelfs in België heet het, sedert de nobele vriendelijkheden hem door den koning bewezen, dat wij in Emile Verhaeren een letterkundige van beteekenis bezitten; dat wij, Belgen, op dezen Belg....

Ik breek hier mijn volzin af. Want ik ben gekomen waar ik zijn moest. Daar ik u juist vertellen wou dat de, overal - in Holland, in Rusland, in Duitschland, in Engeland, en zelfs in Frankrijk, en ja! zelfs in België - dat de overal voor Belg uitgekreten Verhaeren.... misschien geen Belg is; dat hij er in elk geval het bewijs niet van ge-

[p. 298]

leverd heeft, en dat het door sommigen, die hem van dichtbij moeten kennen, vermits zij naast zijne deur wonen, met allen mogelijken ernst in twijfel getrokken wordt.

Jawel, gij hebt gelijk: Emile Verhaeren werd, in 1845, geboren te St. Amands-op-Puers, niet ver van Antwerpen, uit een vader die een Brusselsche Vlaming was, en eene moeder die, al klonk haar naam eveneens Vlaamsch, van Waalschen komaf scheen te zijn. Wat is men, als men de zoon van een Vlaming en van eene Walin is? Men is, meer en beter dan wie ook, een Belg. En nochtans...

Maar ziehier heel de toedracht der zaak, in heel hare domme ongereptheid.

Verhaeren, moet gij weten - en gij wist het al! - gunt zich de weelde van twee, overigens nederige, verblijfoorden. 's Winters woont hij te Saint-Cloud bij Parijs; 's zomers kunt gij hem vinden in zijn woonplaats van ‘Le Caillou qui bique’, dicht bij Roisin, in Henegouw. Hij staat aldaar op de boeken van den burgerlijken stand ingeschreven als ingezetene. Hij is dus wel degelijk Belgisch burger, op Belgisch grondgebied gevestigd burger.

Nu deed zich onlangs voor, dat men Verhaeren opmerkzaam maakte op eene grove, als Belgisch burger door hem gepleegde, tekortkoming: Verhaeren ging nooit naar de stembus; nooit of nimmer zag men hem kiezen noch voor de gemeente, noch voor de provincie, noch voor de Kamer, noch voor den Senaat. Men had vergeten dat hij kiezer was, en met drie stemmen nogal, vermits hij universitaire ezelsvellen bezit. Die eerste vergetelheid is ten onzent geen zeldzaamheid: ik ken een ander Belgisch dichter die sedert ruim acht jaar hetzelfde kiescanton bewoont, geen enkele misdaad heeft gepleegd die hem van zijn burgerrech-

[p. 299]

ten kon berooven en nochtans nimmer werd uitgenoodigd, de Belgische politiek door zijn kiesrecht te ruggesteunen; - iets waar hij zich alles behalve over beklaagt. De andere vergetelheid - die van Verhaeren, - vind ik ook niet zoo zeldzaam: men kan een zeer goed vaderlander zijn, en liefst zijn neus buiten de Belgische staatkundige keuken houden. Tot op heden had Verhaeren dus zijn kiesplichten verzuimd. Enkele vrienden vonden echter, dat dit lang genoeg had geduurd. Nu België hem de beleefdheid der erkenning bewees, was hij tot weder-beleefdheid gedwongen. En waren daar niet de voorbeelden van Lamartine en van Victor Hugo, om te bewijzen dat politiek den grooten dichters geenszins onwaardig is?... Verhaeren, die de goedheid zelve is, liet zich overreden, en vroeg dat men hem op de kiezerslijsten van de gemeente Roisin in zou schrijven. Hetgeen dan ook gebeurde.

Doch daar waakte, in het lokaal van de Katholieke Vereeniging te Bergen, hoofdstad der provincie, iemand, die van geen onregelmatige kiezers houdt. Deze iemand - hij heet Verbrugghe en is concierge van bewuste Vereeniging - richtte zich tot het Hof van Beroep te Brussel, met een vraag tot schrapping van den naam ‘Verhaeren, Emile, homme de lettres’, wederrechterlijk op de kiezerslijsten van de gemeente Roisin gebracht, ‘du chef de ce qu'il n'est pas citoyen belge.’ Die vraag tot schrapping werd gesteund door den heer Arsène Thiran, wereldlijk leeraar in het Jezuïetencollege en secretaris van dezelfde katholieke vereeniging te Bergen, die zich beroept op art. 1 en art. 74 der kieswet, om de inschrijving als onregelmatig te verklaren, daar de eischer (Verhaeren) door geen enkel stuk, dat zijne nationaliteit bewijst, tevens door geen

[p. 300]

enkel diploma over te leggen of in te roepen, aan bedoelde kieswet is te kort gekomen.

En toen gebeurde dit ongelooflijke: de Belg Verhaeren, de door heel de wereld als Belg beroemde Verhaeren, ontving een stuk van de griffie des Hofs van Beroep, waarbij het Hof, voornoemd, eischte: 1^o. een regelmatig uittreksel van Emile Verhaeren's geboorteakte; 2^o. een regelmatig uittreksel van de geboorteakte zijns vaders; na overlegging van welke, het Hof, voornoemd, in overweging zou nemen of ‘Verhaeren, Emile, homme de lettres,’ ja dan niet een Belg is!....

Het verluidt dat Verhaeren er den brui van geeft, tweemaal éen frank vijf en tachtig centimes te betalen voor beide ‘uittreksels’, om te bewijzen dat hij is, wat op heel den aardbol alleen de heeren Verbrugghe, Thiran en de magistraten van het Hof van Beroep te Brussel nog schijnen te ignoreeren. En zoo komt het, dat Emile Verhaeren geen Belgische kiezer wordt....

Ik meen te weten dat hij de zaak niet tragisch opneemt. Hij zal de daad niet plegen van den schilder Henry de Groux die, een vijftien jaar geleden, na ik weet niet welk geknoei, in een openbaren brief zijn ontslag als Belg nam, - ontslag dat trouwens niet aanvaard werd.

Maar toch, vindt gij niet dat het prettig moet zijn, in dergelijke omstandigheden de beroemdste Belg der wereld te wezen?...

N.R.C., 28 April 1914.