Verzameld journalistiek werk. Deel 7. Nieuwe Rotterdamsche Courant november 1913 - maart 1915

[p. 212]

Verdere inleiding tot de Belgische politiek

Brussel, 12 Maart.

Ik heb u nauwelijks zes dagen geleden, een onkieschen blik gegund in onze politieke keuken: gij hebt er kunnen zien op welke kleingeestige wijze men er het princiepleerplicht, dat onze nieuwe schoolwet tot grondslag dient, of er althans de aanleiding van heet te zijn, zoo goed als onuitvoerbaar maakt, of ten minste hoe alle kontrool er onmogelijk over wordt. En ik beloofde u, in dienzelfden brief, u nog eene andere zijde van ons politiek beleid te laten genieten.

Het is vandaag een hondenweêr, mevrouw. Ik had mij voorgenomen, te paard eene lange wandeling door het Zoniënbosch te doen. Maar met zoo'n weêr is het bepaald onmogelijk. Hoe dan ook beter de reeds wassende melancholie gekeerd en den vervelenden tijd gekort, dan door mijne belofte van verleden week te houden en u dat nieuwe exempel te vertellen?

Het is er een, ditmaal, van lichtzinnige vergetelheid.

- Stelt u voor, dat nooit onze tweede Kamer zulken ijver aan den dag heeft gelegd, dan sedert zij aan de schoolwet zooveel tijd heeft verbeuzeld. Zij bespreekt en stemt wetten met de hardnekkigheid van een maaier, die onder het dreigend onweêr een stuk koren aan 't neêrleggen is (gij stelt u dat natuurlijk voor, vermits gij allen ‘De Oogst’ van Stijn Streuvels van buiten kent). Zoo lag de wet over de goedkoope woningen op haar oor, als ik mij aldus uitdrukken mag, nog voor het land begrepen had waar de Kamer het op dat oogenblik over had. En

[p. 213]

cito die goedkoope woningen uit de voeten, of daar ging het over vrouwenarbeid. Met razerigen spoed, en al kwam er verzet van een paar Kamerleden, die er zoowaar van leven, werd de Kamer het erover eens, dat zoo kinderals vrouwenarbeid diende, zooniet verboden, dan toch duchtig gereglementeerd. Alle nachtarbeid moest, van 's avonds negen uur af, van den aardbodem verdwijnen, zoover, natuurlijk, als de Belgische horizon strekt. En de Kamer, zeer voldaan over dat categoriek besluit, ging met licht gemoed tot andere oefeningen over.

Zij had echter zonder den waard gerekend; den waard der taveerne (het enkelvoud is hier generisch te verstaan), dewelke aan de Vrouw een belangrijk deel van den goeden roep zijns huizes en de zekerheid van een welgestelden ouden dag dankt. Om alle dubbelzinnigheid te vermijden zal ik u maar onmiddellijk zeggen dat ik hiermede bedoel: een aantal zuiver-Brusselsche, oer-inlandsche herbergen ofte ‘brouwerijen’, die, buiten den ‘korten’ drank, niets dan inheemsche bieren verkoopen, hebben geen ander dienstpersoneel dan, deftig in het zwart gekleede, wit-geschorte ‘serveuses’, op wier eerbaarheid ik u verzoek niet af te dingen, die dikwijls voorbeeldige huismoeders zijn; dewelke aldus moeten werken omdat haar echtvriend een ‘wallebak’ en een ‘genevelist’ is, en die gewoonlijk tot middernacht in de bres staan tot laving van het dorstige menschdom van Brussel. - Niettegenstaande de herhaalde aanbeveling van Herman Teirlinck, die er vooral in Holland den Pieter den Heremijt van wilde zijn, worden deze drinkhuizen door België - bereizende Nederlanders nog al te weinig bezocht. Niet alleen zouden zij er eene vergelijkende studie kunnen ondernemen van de

[p. 214]

onderscheiden variëteiten in het genus Lambiek, maar ook op folkloristisch gebied menig pareltje, van het zuiverste water nogal, kunnen verzamelen. Zoo is er het volgende gesprekje tusschen de ‘serveuse’ en den stamverbruiker klassiek:

Serveuse: ‘Wat blieft er aan meneer?’

Verbruiker (met smachtende blikken): ‘Geef mij.... een kus.’

Serveuse: ‘Allez, meneer, niet “truuten” (geen grapjes).’

Verbruiker (ernstig ineens): ‘Wel, geef mij een Faro.’

Dit is een staaltje van zuiver Brusselschen humor, waar gij zeker wel al de Attische fijnheid van snappen zult. Welnu, éen enkel avondje in zoo'n Brusselsche tapperij, en gij zult er wel duizend dergelijke hooren. Elk zegge het voort....

Om op onze jongste wet terug te komen: zij schaffen dus allen vrouwenarbeid af, te rekenen van 's avonds negen uur. Met het gevolg, natuurlijk, dat om negen uur al de witte schorten zouden worden afgedaan, en... de tapper zijne klanten zou zien vertrekken. Geef het toe; geen cataclysme kon de Brusselsche taveerniers ellendiger teisteren dan deze onbezonnen en onvaderlandsche wet. Het was het Messina van den traditie-staminee. Weldra zou men hem alleen nog vermogen te ontdekken onder de Pompejaansche lava's die het Belgische parlementarisme erover uitgegutst zou hebben.... Vier dagen lang hebben de waarden dan ook tranen met tuiten gestort: terwijl de schenkende dienstmaagden (is het Victor de la Montagne niet, die ze zekeren dag poëtisch ‘Hebe’ doopte, en kenden zij in Julius Vuylsteke haar geïnspireerden zanger niet?

[p. 215]

om dan nog te zwijgen over haar goedmoedigen en echtvertrouwelijken omgang met zoo menig ander Vlaamsch dichter, onder dewelken ik alleen Emanuel Hiel zal noemen), terwijl de serveuses-zelven zuchten slaakten, die klonken als holle tonnen: voor velen dezer stond eigen bestaan en dat van soms talrijke kinderen op het spel, en dat was nu waarlijk niet om meê te gaan lachen....

Doch er kwam, gelukkig, redding. De tweede lezing der wet kon de lichtzinnigheid eener Kamer, die op zulke niet te verantwoorden wijze een knak had gegeven aan eene eerbiedwaardige nationale traditie, weêr goedmaken. Men stelde dan ook een artikel voor, dat, ingelascht tusschen de andere, vertellen zou dat in zake nachtarbeid uitzondering zou worden gemaakt voor alle vrouwelijke bedienden van hôtels en koffiehuizen (want er zijn niet alleen de aanminnige ‘serveuses’: daar tronen ook de strenge ‘caissières’, daar zitten in stille verblijven de stemmige en deftige dames de... doch genoeg.)

Dat tusschen-artikel was niet naar de gading van den Goeden Tempelier, dien wij bezitten in gezel Emile Vandervelde. Hij wilde geene uitzonderingen die den sterken drank in de hand werken, zoo ik dergelijke beeldspraak te mijner hulp mag roepen. En hij stelde voor, dat alleen de koning zou beschikken over het lot der vrouwen, die hun levensonderhoud overdrachtelijk in den alkohol zoeken. Geen wetstekst, alleen een steeds herroepbaar Koninklijk besluit zal de toelating verstrekken tot het gebruiken van vrouwenhanden bij het plengen van ‘l'oubli qu'on cherche en des breuvages exécrés’, om nu maar eens in 't geniep Paul Verlaine aan te halen.

Aldus besloot de Kamer, en maakte hare aanvankelijke

[p. 216]

vergetelheid goed. De vraag blijft nog alleen, in hoeverre de koning zich om het lot der herbergprinsessen ontfermen zal. Deze prinsessen schijnen echter niet de minste vrees meer te koesteren. De herbergbazen blinken weêr van voldoening. En de nijverheid der Brusselsche bierbrouwerij gaat met dankbare rust in het hart eene toekomst tegemoet, die door de nieuwe wet op kinder- en vrouwenarbeid als door eene onweêrswolk een oogenblik scheen bedreigd te zullen moeten worden.

N.R.C., 13 Maart 1914.