Verzameld journalistiek werk. Deel 7. Nieuwe Rotterdamsche Courant november 1913 - maart 1915

[p. 86]

‘La Querelle’

Brussel, 21 December.

Henry Davignon is niet alleen de zoon van den Belgischen minister van buitenlandsche zaken, hij is in eigen land en zelfs in Frankrijk op korten tijd een gezien en zelfs befaamd letterkundige geworden. En dat moet u niet verwonderen: in Frankrijk geldt Henry Davignon terecht voor een volgeling van René Bazin en Henry Bordeaux, dewelke auteurs, gij weet het, de literaire orakels zijn van een wel-denkende rijke en zeer geziene wereld, waar zelfs de Académie française meê af te rekenen heeft, hetgeen zij trouwens gaarne doet. Terwijl hij in België behoort tot een groep schrijvers, die de nobele verzuchting koesteren, eene zuiver-nationale, of beter gezegd eene Belgisch-nationale literatuur, natuurlijk in het eenig-nationale Fransch, tot stichting van Walen evenzeer als van Vlamingen, in het leven te roepen en te houden; waartoe zij op den steun mogen rekenen van de Openbare Machten.

Gij zoudt ongelijk hebben, uit deze gegevens af te leiden dat de heer Davignon eene middelmatige natuur is. Wel is hij - dit geef ik u toe - een middelmatig schrijver, wiens kwaliteiten vooral die van veilige gezetheid en secure zelfvoldaanheid zijn. Maar het is niet, omdat hij zich aangesloten heeft bij meesters (die tevens, als ik mij niet vergis, magistraten zijn), dewelke zelfs geniale bokkesprongen voor.... bokkesprongen houden en toonaangevend zijn in kringen die doorgaan voor de kern der natie en door hunne deftigheid zelfs onder de meest radikale gezindheid, een zwijgende eerbied afdwingen; het

[p. 87]

is niet omdat Adolphe Brisson hem onder de bescherming heeft genomen van de ‘Revue Hebdomadaire’ en aldus eene benijde plaats heeft verzekerd in den schoot der ‘Université des Annales’, aldaar de echte jeugd van Frankrijk voor eene eindelijk-gezonde, voorzichtig-vooruitstrevende en liefdevol-traditioneele toekomst wordt gekweekt; - het is verder niet omdat het Belgische middelmatisme, dat vanwege de Belgisch-nationale gezondheid uit de hardste keien voedzame, zij het dan ook natuurlijk weinig-edele spijs vermag te verduwen, in hem een overtuigd kampioen heeft gevonden; - uit al deze redenen, zeg ik, moet nog niet als eenig-logisch afgeleid, dat Henry Davignon eene middelmatige natuur zou zijn.

En ten bewijze: hij heeft een roman geschreven die heet ‘Un Belge’, en daaruit een comedie gepuurd die heet ‘La Querelle’. En deze comedie werd Vrijdag, bij aanwezigheid van koning en koningin en van wel zes ministers, in het ‘Théâtre du Parc’ met groote plechtigheid opgevoerd. Hetgeen niet belet dat zij eene daad van moed, zij het dan van Belgischen moed is, die middelmatigheid des karakters definitief uitsluit.

Eene daad van moed. Want bedoelde ‘Querelle’ is deze tusschen Walen en Vlamingen, die, wat Henry Davignon ook doe, er maar niet willen toe besluiten, al hunne raseigenschappen, al hunne oorspronkelijke hoedanigheden, zelfs in het kwade, af te leggen, om dan toch eindelijk Belgenzonder-meer te worden. Dit betreurt Davignon, en hij doet geen blad voor den mond om het te zeggen. Hij zegt het met energieke overtuiging, en de middelen, die hij gebruikt om die overtuiging op het publiek over te doen gaan, kiest hij onder de eenvoudigste, de meest sprekende,

[p. 88]

zij het dan ook de banaalste. En daarom maakt hij van den held die in zijn stuk den Waal moet voorstellen, een, nogal wufte, maar daarom juist zoo sympathieke violist, terwijl Vlaanderen vleesch wordt in den lompen, onvoorzichtigen en nogal vlegelachtigen professor Lodewijk. Wie heeft daar eens gezeid dat ‘le ridicule tue?’ De heer Davignon, die zijn klassieken kent, heeft het bij het scheppen van zijn Lodewijk niet vergeten.

Want als al de moedigen-van-nature is de heer Davignon partijdig. Men begrijpe mij goed: hij, die er vooral naar dringt in het Belgische huishouden een onzijdigen vrede te doen heerschen, meent daarom nog niet dat onzijdigheid in deze synoniem is aan onpartijdigheid. Naturalist, zij het dan ook als zijne meesters, binnen de grenzen van de strengste zedelijkheid, neemt hij zijne personages zoo met hunne donkere als met hunne lichte zijden. Maar omdat hij moed heeft, en zijn naturalisme steeds op een tendentieelen ondergrond gedragen wordt, toont hij van den eene vooral de lichte, en van den andere vooral de donkere. En zoo komt de Vlaming Lodewijk bijna heel zwart, en in elk geval genegerd uit zijne Belgische handen. Terwijl de Waal Violette....

Och, ik zou hier niet op drukken: het stuk is, als dramatisch werk, te zwak, te naïef, te onhandig om gevolgen te hebben. Deze ‘Querelle’, verwerkt in eene nogalonnoozele intrigue, is des te minder belangwekkend, dat de twee twistende partijen te ongelijk in kracht zijn voorgesteld. De worsteling van twee evenwichtige antagonisten is afwezig: dus ontbreekt dramatische spanning en uitwerking. En verder is de uitbeelding der, zinnebeeldig-bedoelde, dramatis personae, hoe partijdig ook,

[p. 89]

dan toch nog te naturalistisch, om symbolische beteekenis te krijgen. Waarbij komt, dat het van een dwaas auteur is, de held die, in zijn stuk, het moreele onderspit moet delven, van meet af als geklopt voor te stellen. Ik zou dan ook deze ‘Querelle’ geheel verzwegen hebben, indien eene dubbele gevolgtrekking, die ik in het kleinst-mogelijke getal woorden ga trachten te formuleeren, zich in deze niet opdrong:

1^o. de heer Davignon stelt zich den vrede in het Belgische huishouden niet voor, dan door de vernedering van de Vlaamsche gevoelens en verzuchtingen; en

2^o. de leden van het ‘comité du théâtre belge’ (waar ik u in een volgenden brief over schrijf), aarzelden daarom niet, op de vertooning dezer oplossing van de groote Belgische crisis, aldus door den heer Davignon voorgesteld den koning, de koningin en al de Belgische ministers uit te noodigen.

Alle verdere bedenkingen laat ik aan u over.

N.R.C., 23 December 1913.