Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

XIV

Brussel, 5 November.

Eene vergadering, die niet meer was dan een vergaderingetje. - Feitelijk begint men er genoeg van te krijgen. Men doet zijn best, het land wakker te schudden; maar heel gemakkelijk gaat het niet. Twee jaar geleden had de schoolkwestie als ruggesteun den eisch van algemeen kiesrecht. Kiesrecht is tegenwoordig... gecommissioneerd. Wij hebben het alleen nog over schoolplicht. Helaas, het dient bekend: in België blijft men doorgaans koud voor al wat de intellectueele beteekenis der natie betreft.

[p. 657]

Herinnert u maar wat Vandervelde gisteren over die onverschilligheid zei, en wat maar al te waar is... Daarom is er zoo weinig geestdrift onder het publiek - tenzij op partijmeetings, zoo van rechts als van links, waar men heen gaat met voorbedachten rade, toe te juichen of te jouwen. Het is de koorts niet der groote gebeurtenissen. En zelfs in de Kamer, onder die eeuwige babbelaars van volksvertegenwoordigers, vindt men dat de algemeene discussie toch al lang geduurd heeft.

Vandaag vond de heer Woeste het raadzaam, eene tweede redevoering af te steken. ‘Ik ben uw mikpunt,’ zei hij, ‘maar uwe pijlen treffen mij niet. Daarvoor zijn zij te slap geschoten. Tegenover onze schoolwet kunt gij niets plaatsen dan uw godsdiensthaat. En daarom is heel deze discussie schelden geworden. Gij kunt niet gematigd zijn. En daarom is het land tegen u. Gij wilt geene andere school kennen dan de wereldsche, de ongodsdienstige, in naam der vrije gedachte. Mooi woord! Alsof ook onze gedachte niet vrij was, alsof ook wij onze nationale vrijheden niet verdedigden, hoezeer wij ook onderworpen zonen wezen der Kerk. Ik heb u trouwens gewezen op de vruchten die de onzijdige school in Frankrijk afwerpt. Gij werpt mij de Belgische criminaliteit tusschen de beenen. Ik antwoord: ernstige vergelijkende statistieken heeft men nog niet opgemaakt. Zoo de criminaliteit grooter is in Vlaanderen, 't is dat de Vlaming gaarne vecht. Daartegenover staat, dat hij veel meer dan de Waal gehecht is aan het huisgezin, dus zedelijker mag heeten... Gij wilt dus zuiver wereldsch onderwijs en weigert steun aan de vrije scholen, omdat gij er geen toezicht over hebt. Uw toezicht zou echter weldra verdrukking worden, en daarom zijn wij

[p. 658]

op onze hoede... De wet, zooals ze thans bestaat, kan inderdaad geheel konfessioneel onderwijs ten gevolge hebben. Dit hangt echter geheel van de huisvaders af, en gij weet het. Zoo de huisvaders hunne kinderen van den godsdienstleergang niet ontslaan, dan is dat niet onze schuld. Waarheid is, de ouders hebben geen vertrouwen in u, vermits zij hunne kinderen sturen naar onze scholen. Gij zegt: gij wilt ons geld voor de kerkelijke genootschappen. Ik antwoord: wij vragen uw geld voor de kinderen, die door de ouders naar onze scholen worden gestuurd. In uw haat tegen de kerk, zoudt gij wel een soort tegenkerk willen stichten. Wij zullen dit nooit aannemen, en dit is de rechtvaardiging van onze houding.’

... Félicitations de ses amis politiques. En toen kwam de heer Persoons aan het woord. Hij zegt: ‘De heer Woeste heeft de godsdienstige zijde der wet op haast brutale wijze verdedigd: het toont genoeg aan dat uw eenig ideaal is: klerikaal onderwijs. En klerikaal onderwijs beteekent: schijnheiligheid tot hoofddeugd verheven, laster en vervolging tot gewone middelen gebruikt, en banvloek tegen al wat niet katholiek is. Gij geeft ons heden wat gij ons altijd geweigerd hebt: leerplicht. Maar de heer Woeste heeft er geen woord van gerept. En minister Poullet is hem bijgetreden alleen ten bate der vrije scholen. Trouwens de schoolverplichting wordt door niets gesteund. Om uwe mildheid voor de vrije scholen te rechtvaardigen wijst gij er op, dat zij het talrijkst zijn. Dat zijn ze inderdaad. Maar men vergelijke maar even hunne leerlingen met deze der openbare scholen! Vlaanderen, waar uw onderwijs den baas speelt, is het land der onwetendheid, der tuberculose, der kindersterfte. Uw onderwijs is er

[p. 659]

de schuld van alle sociale ellende. Ja, gij biedt ons den vierden graad aan, en de medische schoolinspectie, en de kosteloosheid. Maar tevens is uwe wet reactionair. En daarom zijn mij uwe geschenken zoo verdacht. Timeo Danaos, et dona ferentes... Gij zegt: het land wil van de neutrale school niet weten; en daarom konfessionaliseert gij zooveel mogelijk ook het openbare onderwijs. Maar zij, die vinden dat uw konfessioneel onderwijs niet deugt, zij weten in vele gevallen niet, waar zij hunne kinderen ter school kunnen sturen, zijn wel gedwongen bij u te gaan. Het is hetgeen uw macht uitmaakt, en u thans zoo roekeloos maakt. Maar pas maar op den weêrbots! Eens zal het volk ontwaken en begrijpen. En wij zullen wel zien aan wie de toekomst toebehoort!’

Luid applaus links.

En dan komt de Mechelsche Nobels aan het woord.

Helaas, voor slechts luttele stonden.

En ook morgen voort te gaan.

Als ik trouwens.

N.R.C., 7 November 1913.