Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 569]

Italiaansche zangers te Brussel

Brussel, 14 October.

In afwachting van de verrijking van het repertorium die de Muntschouwburg ons dit jaar bieden moet - en daarop zult gij niet lang moeten wachten, vermits reeds Vrijdag aanstaande als noviteit ‘de Juweelen der Madonna’, van Wolf-Ferrari voor het voetlicht komt, - heeft de jaarlijksche gebeurtenis-in-de-handelswereld, die ‘Grande Semaine d'Automne’ heet, ons onder meer de gelegenheid verschaft, eens andere zangers toe te juichen dan dezen, trouwens meestal uitnemenden, die van het gewone gezelschap met vaste aanstelling deel uitmaken.

Die zangers waren meerendeels Italianen. Zij traden op in Italiaansche werken. Het eerste dier werken was Puccini's ‘Fille du Far West’, en ik ken minstens twee ‘belles madames’, gewone bezoeksters der galavertooning van de ‘semaine d'Automne’, die bij dien titel hun neusje optrokken. Want, het dient aangestipt: Puccini, al lokt hij nog volle zalen, geraakt bij de upper-ten uit de mode.

Nu loop ik ook wel met die ‘Figlia del West’ niet weg; maar de ‘belles madames’ hadden ditmaal toch ongelijk, te meesmuilen. Want primo: het werk ging onder de muzikale leiding van een Italiaansch maëstro, il signore Polacco, die uit het werk een heele boel dingen wist op te diepen, die wij noch wie ook er ooit hadden in vermoed. Wat hebben die Italianen toch eene natuurlijke, eene rasbeschaving; wat blijven zij, ook in hun zin voor uiterlijkheid, eene fijnheid bezitten, die vaak wat ons oppervlakkig en schreeuwerig voorkomt tot schoonheid omtoovert;

[p. 570]

hoe weten zij, ook in de meest-enthousiastische uitbundigheid, smaak en distinctie te bewaren!... Het is een lust, een echt genot, ook voor ‘blasés’ die met zeer oprechte minachting den rug keeren naar de kunst der Italiaansche muzikale vereisten, een werk als ‘La Fille du Far-West’ onder eene leiding als die van Polacco te hooren uitvoeren.

Maar het genot wordt innige bewondering, als het stuk gezongen wordt door kunstenaars als Emmy Destinn, als den tenor Martinelli, als den baryton Dink Gilly.

Emmy Destinn is geene kwasi-geniale zangeres - wij hebben er te Brussel eene bezeten in Claire Croiza, die Gluck's ‘Orphée’ waarlijk als omschapen heeft, - noch zelfs eene zeer intelligente - zooals, enkele jaren her, ten onzent mevr. Charles Mazarin. Maar zij is eene zangeres-van-nature, begaafd met een heerlijke stem en als het ware met ingeboren zingkunst, die zich daarenboven al de tradities van het belcanto zoo heeft geassimileerd, dat ze haar bloed-eigen zijn geworden. Zij is dan ook nog eene lyrische tragedienne van groot talent.

De warme en tevens zachte, de lenige en toch doordringende stem van Martinelli klinkt heerlijk in de gepassioneerde muziek van Puccini. De zanger trouwens is vol goeden smaak en omzichtigheid. Zijn zang schijnt eerder bedacht dan dat hij natuurlijk zou zijn. Hij blijft echter zoo taktvol en klinkt zoo schoon, dat wat er mocht aan ontbreken als onmiddellijke overgave, ruimschoots vergoed wordt door distinctie en schranderheid.

Eene uitmuntende tooneelkracht en een prachtig-vol geluid is Dink Gilly: meer de Italiaan der overlevering maar zonder de minste oppervlakkigheid; een schoon tempe-

[p. 571]

rament, dat beschaafd is....

Meer echter nog dan in de ‘Figlia del West’ kwamen de gaven dezer uitnemende Italiaansche artiesten uit in ‘Aïda’. De Muntschouwburg was het den grooten Verdi bij zijn honderdste verjaring schuldig, dat hij te Brussel herdacht werd. En nu hadde ik wel gewenscht, dat het met éen zijner laatste werken, met ‘Falstaff’ b.v., liever dan met de honderden malen gespeelde, en trouwens minderdiepe ‘Aïda’, zou zijn gebeurd. Men kent de latere, en meest-geniale opera van Verdi veel te weinig in Brussel. Men vergeet dat hij zijne echtste meesterstukken na 1882 -datum, als ik mij niet vergis, van de eerste opvoering van Aïda - geschapen heeft. En het ware misschien, in dit feestjaar, eene schoone daad van piëteit, ze te Brussel herop te voeren.

‘Aïda’, die wij dus overvloedig kennen, kwam echter ditmaal onder vernieuwde gedaante tot ons, dank zij de Italiaansche zangers. Meer dan in het gewrocht van Puccini kwamen hunne schoone hoedanigheden terecht. Het heroïsch lyrische van ‘Aïda’ liet hun toe, vollen teugel te geven aan hunne vaardigheid en aan hunne geaardheid. Weer gaf Martinelli blijk van zijne bewonderenswaardige scenische intelligentie: hij heeft van Verdi's algemeen-romantischen held zoowaar een Egyptische figuur weten te maken. Waarbij kwam dat hij, waarschijnlijk door betere bekendheid met de partituur, losser en hartstochterlijker zong. Zoodat voor het, wel eenigszins verrast publiek, zijne vertolking als eene echte creatie gold. Men zou, met kunstenaars als Martinelli, wel gaan denken dat men geene Italiaansche opera-muziek moet gaan hooren dan in Italiëzelf. Hetgeen nu misschien niet ter eere is der Italiaan-

[p. 572]

sche muziek, maar dan toch ter eere der Italiaansche zangers.

Dink Gilly bleek weêr de solide en gulle kracht te zijn, die wij daags tevoren hadden bewonderd. En Emmy Destinn wist, door de breede zuiverheid, en tevens de ongewone virtuositeit van haar zang, evenzeer als door de aanminnelijkheid van hare scenische begaafdheid, meer nog dan den vorigen avond te boeien.

Maar deze virtuositeit zou vooral gisteren blijken. Gisteren had het eerste ‘concert populaire’ plaats, zonder zeer opmerkelijk programma, maar met een nieuw dirigent. Deze is Georges Lauwerys, een nog jong Brusselaar, die als componist blijken van talent heeft gegeven, ook in de Monnaie al het orkest heeft geleid, en nu ineens van zeer bijzondere hoedanigheden als kapelmeester in dit eerste ‘volksconcert’ heeft doen blijken. Hij is, lijkt het wel, in deze eerder angstvallig-fijn dan energischforsch. Hij schakeert tot in het oneindige en tot in het meest-beperkte. En daar hij, met dat al, zijn orkest heeft weten te dwingen tot eene gehoorzaamheid waar wij het sedert jaren niet meer in staat toe achtten, wist hij zoowaar van de ouverture van ‘Euryanthe’ als van het ‘Carnaval Romain’, van Schubert's ‘Unvollendete Symphonie’ als van Mendelssohn's ‘Italiänische’ een nieuw beeld te geven. - Het succes van het concert is echter niet voor hem alleen geweest: Emmy Destinn zou medewerken. Het is voor eene operazangeres doorgaans zeer gevaarlijk, als zuivere concertzangeres op te treden. Emmy Destinn had dan ook de goede gedachte gehad, twee aria's te kiezen die van hoofdzakelijk-dramatisch karakter waren, al bieden zij nu ook gelegenheid artistieken zin en zingvaardigheid

[p. 573]

te laten bewonderen: in ‘Freischütz’ als in ‘Don Juan’, waarvan zij de gekende groote aria's voordroeg was zij, ik zeg het in volle oprechtheid, niet te evenaren. Zij werd gebiseerd, en droeg veel soberder werk voor: ‘Grettchen am Spinnrad’ van Schubert. Hierin kon zij hare muzikaliteit laten gelden: zij deed het eveneens op prachtige wijze.

Waaruit ik per slot afleid, dat wij eene kunstenares rijker zijn, die het bestuur van onzen Muntschouwburg en van onze concerten op het lijstje hunner gasten te brengen hebben.

N.R.C., 16 October 1913.