Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 552]

Silhouetjes
II
Alexander

Brussel, 10 October.

Het is de zoon niet van Philips II van Macedonië. Hij zou veeleer de laatste wezen der Bourbons.

Ik zeg: veeleer. Want heeft men maar de minste zekerheid in deze wereld? Weet men ooit met beslistheid van waar men komt en waar het Noodlot u heenstuwt?.... Deze nederig-ijverige dienstbare, zoo hij kent den moederschoot die hem heeft gekoesterd: zou hij durven, op grond eener onbetwistbare, maar daarom nog niet overtuigende gelijkenis, beweren dat....? En zou ik, na hem, beweren?....

Hij is, trouwens, zooals ik u zei, nederig- en beminnelijk-dienstvaardig. Het zal wel nooit bij hem zijn opgekomen, de staartpruik ‘poudrée à la fleur de Lys’ te gaan dragen. Hij kent de ijdelheid niet, zelfs niet in het geniep, zelfs niet in zijne hoop, zelfs niet binnen het veld der mogelijke onderstellingen, zijn kuiten te zien spannen in zijden kousen. Nimmer - hij weet het en bekommert er zich niet verder om, - nimmer zullen aan het lange brokaten vest, over den imponeerenden buik, bij hem de breloques bengelen, waaronder het kostbare zegel van het koningschap....

En toch, en toch: dat hoofd, dat verbluffende hoofd, dat hallucineerende hoofd....

Mijn grootvader vertelde mij, hoe zijn eigen vader den uit Parijs gevluchten Lodewijk den achttiende te Gent ontmoette, op een nacht, dat de koning, die er toen met

[p. 553]

zijne hofhouding vertoefde, waarschijnlijk overvloedig had genoten van wijn en drank en andere lichtzinnige geneuchten. Gent kende in die jaren de weldaden niet eener electrische tentoonstellingsverlichting. In zijne harddravende koets dan reed de afgezette opvolger van den banneling op Elba, reed ‘le Roy’ naar huis, en aan beider zijde liepen fakkeldragers met smokig-laaiende toortsen. Toen zag, in de donkere karos, mijn overgrootvader het rood-verlichte hoofd van den vermoeiden koning; laag en smal het geel-glanzige, roet-gespannen voorhoofd; glanzigstarend onder de slappe oogleden de onwezenlijke blikken van de bleek-grijze oogvliezen: aan weerszijden, van uit de inzakkende, loodkleurige slapen, afhangende met al hun gewicht, de paars-dooraderde, logge wangen; waartusschen in, als een bek, een ontaarden arendsbek, een vernobelden papegaaisbek, de neus die een groote schaduw afwierp op het brutaal-verlichte satijn der koets; en daaronder dan de mond, de verlamde mond, de lippe-hangende mond van dezen wier keel en neus de weelde kweekt van talrijke adenoïdische gewassen, de autocratisch-vooruitgeduwde maar moede en onmachtige mond, waar 't kinneken klein onder scheen, dat stond op de drievoudige, vette huidplooi, brug waar de eene wang in de andere overliep... Aldus zag, bij 't felle licht der toortsen, en onverwacht, mijn overgrootvader zekeren nacht het machtige en schrikwekkende hoofd van koning Louis XVIII toen deze, ziek reeds, terugkwam van eene ‘partie fine’. - Zoo zie ik, iederen dag, het hoofd van Alexander.

Alexander is niet dan een kellner. Hij is kellner in een groot café aan het Noorderstation, waar ik mijn informatiebureau van gemaakt heb. Heel den dag dribbelt hij,

[p. 554]

binnen de dichte engheid van zijn witte schoor als eene mondaine in haar spanrok, op zijne machtige, waterzuchtige beenen, onbuigbaar als zuilen. Het korte buisje, beider verzwaard door de koperen ‘jetons’ en de nickelen pasmunt, hangt open op den buik-als-een-wereldbol, die ademhaalt in het blinkend-witte linnen. Wel zakt het blinkend-witte linnen, vlak daarboven, van het overhemd in op de geholde borst; maar naar de hoogte op der schouders, waar de armen aan hangen als onafgebonden leverworsten, gaat het vlak staan als een porseleinen dessertbord; waarop dan de halslooze kop, de rondom-overhangende kop, de paarsch-gelevale kop met de gemillimetreerde haren, de grootsche maar verlepte, de gedegenereerde Bourbon-kop.

Hij is, met de bekende klanten, van eene uitnemende vriendelijkheid. Nauwelijks tikt gij op 't marmer van uw tafeltje, of van uit alle verte hoort gij zijn stem ‘Voila! Voila!’ trompetten. Hij weet wat gij zult gebruiken; kent de kranten die hij u brengen moet; ziet u vol belangstellende verbazing aan als gij binnenkomt op een buitengewoon uur. Hij behoudt uw plaats voor de dagen van groote drukte, zoo den Woensdag, als het Beurs is en het koffiehuis vol ‘intrus’ loopt. Hij weet aan welke menschen hij bij uwe afwezigheid in uwe plaats een rendez-vous kan geven. Dezen, die gij minder-gaarne ontmoet, weet hij aan de deur te krijgen voor het uur dat gij gewoonlijk uwe intrede doet. En gebeurt het, dat gij 's avonds heel laat ‘ce qu'il faut pour écrire’ verzoekt, dan vraagt hij u compassievol met zijne stem als een blikken kindertrompetje: ‘Encore au travail?’

En zoo is hij met iedereen, met al de goede klanten die dagelijksch op hetzelfde uur komen bitteren of hun

[p. 555]

dominootje spelen: met kolonel X als met advokaat Y, met den talentvollen beeldhouwer Z als met den grooten koopman ***. Want gij moet weten: het is eene deftige gelegenheid waar hij dient.

Alleen voor de Obers koestert zijn overvloed aan aanhankelijkheid eenige achterdocht. Is het een ver atavisme?; hun mindere kan hij zich niet achten. Hij zet zich schrap tegen hun met-zorg-aangekweekten bedilzucht. Hunne opmerkingen wegen op zijn hart als lood. Hij veracht ze, eenvoudig, maar met overtuiging. En betuigen zij hem soms in energische bewoordingen, hunne afkeuring om eene of andere daad: nauwelijks hebben zij hun rug gekeerd, of Alexander bejegent ze met een misprijzend ‘Ah mince!’...

Aldus werkt hij, loopt hij, bemoeit zich den ganschen dag, met eene bewonderingswaardige gelijkheid van humeur. Alleen 's avonds na tienen toont hij welk een heldenmoed hem daartoe noodig moet zijn.

Heldenmoed: ik zeg het in vollen ernst. Gij zoudt hem moeten zien, als 't getal der klanten dunner wordt, en de vermoeide stakker met den heerscherskop zich op het stoeltje, dat onder zijn machtig lichaam verdwijnt en als aan 't wankelen gaat, wat rust mag gunnen. Het is of de vlakke, bleeker en bleeker wordende oogen gaan bezwijmen binnen de sluitende schalen. De groote neus wordt waskleurig en nijpt toe. De mond, op de brokkeltandjes, valt open, diep en zwart. Perel voor perel laat het roetige voorhoofd het zweet door. Bij hortende snokjes, met een vreemden rochel, gaat de borst regelmatig op en neër. Heel het hoofd rolt weldra op het witte overhemd. De dikke, purperen handpalmen liggen als bedelend in den korten schoot. Als iemand die lijdt aan eene onbe-

[p. 556]

kende ziekte, slaapt dat armzalig-groote lichaam, slaapt de goede en uitgeputte Alexander.... Maar daar tikt weêr een muntstuk op het marmer. Het zware drenkelingen-hoofd rijst vlug. Nog voor de oogen ontsloten zijn schettert de mond ‘Voila! Voila!’ Niet zonder eenige moeite staat hij pijnlijk van zijn stoeltje op; maar op den korten afstand tusschen zijne plaats en die van den bezoeker heeft hij zijn plichtmatig goed-humeur al terug gekregen en vraagt hij met beminnelijke belangstelling: ‘Ce sera de la pluie, demain?’ - En als gij hem op uwe beurt ondervraagt: ‘Nog niet beter met uw asthma? En is uwe maag nu wat beter? En ge zijt zeker erg vermoeid?’, dan haalt hij zijne schouders op: ‘Que voulez-vous? C'est le métier! Il faut bien qu'on vive, cependant!’...

Neen, ik zal maar niet beweren dat hij de laatste der Bourbons zou zijn. Maar, op zijne manier, dan toch wel een held.

N.R.C., 11 October 1913.