Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 514]

Ter inleiding

Brussel, 19 September.

Geen twee uren zullen verloopen zijn, of ik zal weer maar eens op den trein zitten naar Gent. Niet om er het terrein te gaan afmeten, dat de laatste brand er vrij heeft gemaakt. (En zeggen dat het heeft durven branden zonder dat ik er bij was!). Niet om na te gaan, welke aangename herinneringen prins Hendrik er gelaten heeft. Maar omdat, nog voor wij een uur of zeven ouder zijn geworden, te Gent iets beginnen gaat, dat waarlijk in 't geheugen van Vlaanderen mag en zal blijven leven.

Vanavond, acht uur, heeft de eerste zitting plaats van de ‘Driedaagsche Vlaamsche muziek-plechtigheid.’ Morgen beginnen de drie Vlaamsche congressen - ongeveer tweeduizend Vlaamsche geleerden die samen komen om, in het Nederlandsch, Vlaamsche wetenschap mede te deelen - van philologen en historici, van wis-, genees- en natuurkundigen, en van rechtsgeleerden. Die Vlaamsche gestudeerden, waarlijk geen losbollen of opruiers, zullen vanavond eene muzikaal-geïllustreerde lezing van Dr. Maurits Sabbe aanhooren over de geschiedenis van het Vlaamsche lied; morgen luisteren zij naar een zeer uitgebreid programma van levende Vlaamsche toondichters; overmorgen juichen zij ‘De Schelde’ van Peter Benoit toe, gegeven ditmaal in de groote feestzaal der tentoonstelling, ten aanhoore van de zeventien duizend Vlamingen, die van nu af aan hunne plaats voorbehouden hebben. - En Maandag besluiten de talrijke congressisten, bewijs van het bestaan eener Vlaam sche wetenschap, hunne werkzaamheden, op het oogenblik

[p. 515]

dat Chr. Nuys, de redacteur voor buitenland van het Alg. Hbl., de reeks van de zoo buitengewoon geslaagde Nederlandsche lezingen, aangericht door uwe regeering, tot een goed einde brengen zal.

Ik ga dus weer eens naar Gent. Ditmaal echter met een bekommerd hart. - Och, ik weet het wel: alles zal daar deftig en met zelf-bewuste kalmte verloopen. Als hier uitdaging komt, dan zal het niet van Vlaamsche zijde zijn. Komt zij van Franschgezinde zijde, dan zullen de Vlamingen heel wat bedaarder weten te blijven dan de Walen die, te Bergen, bij het bezoek van den koning, noodig achtten een groepje Vlamingen te mishandelen die niets hadden misdreven - de Brusselsche pers in haar geheel is het eens hierover, - dan in hunne moedertaal ‘Leve de koning!’ te roepen. (Ik wenschte wel u hier het relaas over deze gebeurtenis, door den pater-capucien, die deze Vlamingen geleidde, over te mogen schrijven, zooals het in ‘Hooger Leven’ verscheen. Behalve dat het wonderbaarlijk eerlijk is, geeft het argeloos prachtig proza te genieten). - De Vlamingen zullen dus kalm zijn. Zij zullen vergeten hoe zij in de Gentsche tentoonstelling achter werden gestoken, hoe zij er zich gefopt mochten achten, op welke ondubbelzinnige wijze Frankrijk zich hier eene plaats aanmatigde.... dat het vermoedelijk wel heel duur, maar dan toch nooit te duur, zal hebben betaald. De Vlamingen zullen waardig blijven. Zij zullen hunne macht niet willen bewijzen, dan door hun getal, hunne wetenschap en hunne kunst. Want deden zij het op andere wijze, dan zouden zij - ze weten het - in de kaart spelen van hunne tegenstanders. En dat zullen zij niet, omdat zij er aan hechten, Belgen te blijven.

[p. 516]

Want de Vlaamsche dagen, die wij tegemoet gaan, hebben ditmaal wel zeer bijzondere beteekenis. Juist omdat in de laatste tijden heel de Vlaamsche Beweging zulke groote beteekenis heeft gekregen. De tentoonstelling te Gent zal in de geschiedenis van die beweging van zeer groot belang geweest zijn. Misschien wordt ze van zeer treurig belang in de geschiedenis van België, vooralsnog het gemeenschappelijk vaderland van Vlamingen als van Walen.

Gij weet hoe werkdadig zich, nauwelijks anderhalf jaar geleden, eene zoogenaamde Waalsche beweging ontwikkelde. Die beweging heb ik in haren aanvang toegejuicht. Ik blijf het er voor houden, dat elk volk, dat elke stam, tot eigen ontwikkeling, tot volkomen zich-zelf-worden, ‘bewegen’ moet. Ik weet wat de Vlaamsche Beweging aan zelf-bewustzijn, aan fierheid om onze eigene schoonheid, voor onze kunstenaars, voor onze geleerden, voor geheel het volk als krachten-ontwikkelaarster op elk gebied geweest is. En daar ik niet beter vroeg dan Wallonië een zelfde toekomst te zien tegemoet treden, door betere kennis van eigen geschiedenis en van eigen folklore, was ik onder de weinige domme Vlamingen, die aan de Waalsche beweging (maar dan in de gehuldigde opvatting waar de Vlamingen toch niets bij te verliezen hadden), eene toekomst wenschten, even schitterend als die der Vlaamsche.

De Vlamingen die te dien tijde dachten als ik, waren dom: ik herhaal het. Zij dachten te staan voor eerlijke geestdriftigen. Weldra bleek dat zij stonden tegenover voor een goed deel echte vijanden, die niets ontzagen, zelfs niet de klaarblijkendste waarheid, om onvaderlandsch, anti-Belgisch werk te doen.

Deze Walen, die - ik wil het te hunner verschooning

[p. 517]

aannemen - zonder bijgedachte handelden, speelden immers in de kaart van eene kliek die, zij steekt het onder stoelen noch banken, niet anders doet dan inpalmingspolitiek ten voordeele van Frankrijk te bevorderen. Een blaadje van die kliek - het heet ‘Les flêches wallones’ - kondigde deze week een manifest af ‘aux français du département de Belgique’. Telkens en telkens lezen wij in Fransche officieuze bladen dat de Gentsche wereldtentoonstelling er eigenlijk eene Fransch-Belgische is, waar men wat internationalisme om geduld heeft. Verleden week hadden Franschgezinde congressen plaats, die zoo bezadigd wisten te blijven... dat zij er argwaan door verwekken moesten. Trouwens, zoo voorzichtig is men in Frankrijk, zelfs in officieele kringen, niet meer. Na uitlatingen te hebben verwekt als die van een minister Hubert, die meende, ongeveer te moeten verklaren: ‘Wij zouden ophouden Belg te zijn, indien wij ophielden van Frankrijk te houden’ (mijne vertaling beteekent minder dan zijn Franschen tekst, voor zoover ik mij herinner), zegt men er, bij monde van Kamerleden en ministers, dat de Franschman zich van nu af aan te Gent volkomen thuis gevoelt. En waarheid is, dat men het er hem zoo huiselijk mogelijk maakt....

Ik sprak gisteren over dezen, ik verzeker u: verontrustenden, toestand met een jong diplomaat, die geen Belg is, en dus over de zaak op de meest objectieve wijze oordeelen kan.

- ‘Wel!’ zei hij, ‘Waalsch-België zou eene uitnemende vergoeding zijn voor Elzas-Lotharingen. Terwijl de Vlamingen, gevoegd bij Nederland, terug zouden keeren in het natuurlijke vaderland. Verdeel daarna Kongo tusschen Duitsch-

[p. 518]

land en Engeland, en de Europeesche vrede is voor langen tijd verzekerd. Wat kunnen wij meer verlangen?’

Hij glimlachte niet. Door zijn monocle keek hij in het ijle, als naar eene dichte toekomst....

Natuurlijk zal ik er mij wel voor wachten, deze uitlating voor eene aanwijzing te houden, ze te beschouwen als eene van nu af aan getroffen overeenkomst van de Europeesche diplomatie. Al weet ik hoe weinig traktaten en onzijdigheidserkenningen beteekenen....

Maar het feit alleen, dat men dergelijke onderstellingen, gewettigd door de waarlijk zeer groote ongegeneerdheid van Frankrijk en de enorme uitbreiding die, naast de eigenlijke zuiver-Waalsche beweging, eene uitdagendbrutale Fransche annexiebeweging ten onzent neemt, beweging die, men merke het wel op, niet gemaakt is om in Vlaanderen sympathie te wekken, en er integendeel blijkbaar naar streeft, Vlaanderen zooveel mogelijk te verbitteren, zoodat het zou eindigen, naast sommige Walen de bestuurlijke scheuring van België te eischen, - het feit alleen dat de omstandigheden toelaten, aan eene vreemde mogendheid veroveringsinzichten op ons land toe te schrijven, moet volstaan om aan de Vlamingen voorzichtigheid en waardigheid in hunne houding en in hunne uitingen op te leggen.

Zij zullen het met de Vlaamsche Dagen niet vergeten.

N.R.C., 20 September 1913.