Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 495]

De tentoonstelling te Gent
XII

Brussel, 12 Augustus.

De gebroeders Van Eyck, mijne stadsgenooten, en uw landgenoot Is. Querido, hebben mij zoowaar weer drie dagen van mijn leven binnen de muren der stad Gent gehouden. Ik heb er gebruik van gemaakt om te vernemen, dat de bronshuidige Philippijnsche schepsels, die het schoone ornament waren van de wijk Oud-Vlaanderen, eruit verwijderd waren geworden. Niet zoozeer nog, schijnt het omdat prof. dr. De Ceuleneer ze te weinig gekleed of naar de lichamelijke verhoudingen te weinig schoon vond, dan omdat zij al de katten, die zij vinden en kapen konden, zich tot een geliefkoosd eetmaal voorbereidden.

Deze reden tot verwijdering van menschen, die ik te dezer plaatse schriftelijk bewonderd heb, en die deze bewondering ten volle verdienende waren (ik herinner mij, op een vroegen morgen het spel van een twintigjarigen jongen en een achttienjarig meisje, waar ik niets zal van mededeelen, dan dat ik het, om der wille van de schoonheid, nimmer vergeten zal), deze reden houdt geen steek. Wie immers onder de onzen, at niet eens eene kat, zij het dan ook onder den naam van konijn?

Ik weet niet of het in Holland als in Vlaanderen gaat, maar in mijn land eten de letterkundigen graag konijn. Ik ken te Gent eene gelegenheid, het ‘restaurant Nantes’, waar Maurice Maeterlinck er dikwijls verorberde in gezelschap van naaistertjes. Waaruit ik afleiden durf, dat de schrijver van ‘Pelléas en Mélisande’ de kat, als voed-

[p. 496]

sel, liefheeft.

Deze bij uitstek Gentsche, beschouwing heeft niet belet, dat de Phillipijnen de tentoonstelling aldaar uitgedreven werden...

- Ander nieuwsje dat u interesseeren kan: ‘The Ghent Syndicate Company’, die de ‘plaine des Attractions’ van de tentoonstelling exploiteerde, moet in failliet verklaard zijn. Ik zal wel de laatste zijn - gij begrijpt het beter dan ik-zelf! - om in deze mijn vinger tusschen schors en boom te steken. Maar.... tegen de feiten kan geen voorbehoud op: het schijnt dat de zaken der ‘attractions’ niet voorspoedig zijn. Zoo weinig voorspoedig zelfs, dat iedereen putten in de aarde klaagt (hetgeen, bij regenweer, de aarde als voetpad waarschijnlijk onbruikbaar maakt)....

Maar ik zit u hier maar pessimistische berichten mede te deelen, als ik u moest spreken over een wèl-voorspoedigen tak der tentoonstellingsnijverheid: namelijk over de Zomer-Floraliën, die thans verkeeren in volle fleur.

Als ik mij aldus uitdrukken durf.

Want wat anders slechts om de vijf jaar gebeurde, zien wij thans in minder dan vier maand plaats grijpen: ten tweeden male sedert de opening der wereldtentoonstelling beleven wij de groote vreugde-om-bloemen, die men sedert meer dan honderd jaar (als ik mij niet vergis) te Gent Floraliën noemt.

Vreugde-om-bloemen! Vreugde om kleuren en geuren, - neen: om de éénheid hiervan, om de troebele, haast angstwekkende eenheid van disparate indrukken, die u opheffen in een zinnelijke wereld, die pijnlijk is en wellustig. Zulke indrukken moesten verboden worden door de politie:

[p. 497]

zij herinneren te zeer aan het verloren paradijs, en kunnen dus, in den modernen staat, waar ieder met dankbaarheid zijn lijdensplicht te aanvaarden heeft, leiden tot opstand tegen de wet van gedwee-aanvaarden arbeid.... Zulke indrukken heb ik eergisteren en gisteren nog veel meer ondergaan dan bij de voorjaarsfloraliën, in April j.l. Toen zagen wij vooral ongeurende, koude bloemen. Hunne kleuren waren bleek en koel. En zij waren stijf en ordelijk. En heel de opzet, trouwens, dezer (gij weet hoe prachtige) tentoonstelling was het: ordelijk en stijf en bleek.... Thans, bij de zomer-floraliën, schettert koper. Gij treedt de zaal binnen, en, zoo gij maar eenigszins vatbaar zijt voor de onderlinge multiplicatie der zintuigelijke sensaties, golft u tegen eene metalen fanfare. Midden in de groote serre heeft men een vijver gegraven, een groot, zilveren blad, waarop het groene oxide ligt van ruime bladeren: het zijn de nymphea's en hunne bloemen gesneden uit dik ivoor, uit diepe schijven amber, uit den rozigen stam van reuzen-koralen. Maar om hunne hiëratische stilte, om hunne koelte heen, daar gaat al de zang op van heftigere kleuren. De begonia's vertoonen hun dof maar verve-rijp en wellustig felp, hoog schieten de rosse leliën op die hun beker bieden als voor een gevaarlijken dronk. Anthuriums, allerlei andere planten nog, vertoonen iets dat onschuldig-broeierig, dat naïef-zinnelijk is. En bij dien diepen tuin, die afgesloten is van 't overige der tentoonstelling, en daalt in geheimzinnig water, kunt gij impressies opdoen,.... waarvan gij uwe lippen zult aflikken.

Als ik mij aldus uitdrukken durf....

Om dien middengroep strekken zich de tuinen uit. Aan

[p. 498]

een Alpenlandschap klimmen planten op, die zoowaar door den Schepper ertoe voorbestemd schenen. Aan de andere zijde is het eene ongelooflijk-rijke verzameling orchideeën: grillig, maar, komt het ditmaal voor, rijker en guller en natuurlijker dan toen wij er zagen in April. En verder zijn het de hooge varens met hun verlokkelijke schaduwen: geraniums, heliotropen, hortensia's, fuchsia's mengen hunne, reeds naar het najaar, naar het bitter-geurende najaar, riekende uitwazemingen, terwijl hunne kleuren te diep zijn om nog te herinneren aan frissche jeugd der natuur. Verder nog rijzen, uit hunne blankgroene scheden, de gladiolen. De amaranthen bloeden; de.....

Maar ik ben overtuigd dat gij al genoeg begint te krijgen van mijne lyriek. Ik ook, trouwens. Daarom besluit ik maar met het besluit: indien wij eens samen de Zomerfloraliën gingen bezoeken? Wij zouden het ons waarlijk al heel weinig beklagen!

N.R.C., 13 Augustus 1913.