Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 469]

Loopmare

Brussel, 7 Augustus.

Het geachte bestuur van de Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur te Amsterdam neme het mij niet kwalijk, zoo ik het hier voor... laat ons zeggen anderhalf uur (want langer zal ik aan dit briefje wel niet schrijven) één zijner titels ontleen. Want, met Luther kon ik wel zeggen: ik kan niet anders. Mijn onderwerp brengt meê, dat... Maar gij zult mij straks oneindig beter gaan begrijpen.

Stel U dan maar eerst en vooral voor, dat ik vanochtend uit Nederoverkaekebeek van de hand der vrouw des plaatselijken geneesheers, volgend briefje ontvang:

‘Lieve Vriendin!’

(Deze dame, die mij met haar volle vertrouwen vereert en nu en dan zelfs overstelpt, noemt mij bij elke briefwisseling hare ‘vriendin’. Ik vermoed dat het is omdat haar wederhelft, die zeer jaloersch is, geen argwaan zou koesteren omtrent onze, anders volkomen onschuldige, betrekkingen. Elke andere interpretatie ware trouwens niet te rechtvaardigen).

De vrouw van den dokter van Nederoverkaekebeek laat mij dus vernemen:

‘Lieve Vriendin!’

‘Ik lees thans gestadig in de bladen van “Le petit Coureur”, zonder er goed achter te komen wie daarmede wordt bedoeld. Ik gis wel dat hier geen sprake is van dezen of genen manspersoon, want dan zou hij, in de krantenartikels, al even onvindbaar zijn als zekere Jack de

[p. 470]

Ripper, waar mijne schoonmoeder zoo graag van vertelt in de lange Nederoverkaekebeeksche winteravonden. Gij die in de hoofdstad woont en tot in de hofkringen omgaat, zult er misschien in toestemmen, mij omtrent dat Loopertje beter in te lichten. Wist gij hoe erkentelijk gij er mij om vinden zoudt! In de hoop U binnenkort te lezen, omhels ik U hartelijk.’

- Gij hebt niet verkeerd gelezen: zij omhelst mij hartelijk. Hoe dan ook aan zulk smeekschrift te weêrstaan? Ik greep deshalve naar mijne bestversneden pen, en antwoordde:

‘Mijnheer!

Want ik laat nooit na, haar ‘mijnheer’ te noemen, omdat hare, nog geen tien minuten geleden genoemde schoonmoeder, die bijzonder arglistig en twistziek is, anders wel aan een minnarijtje kon denken. En daarom doe ik, alsof ik zelfs het geslacht mijner correspondente ignoreerde. Ik schreef dus:

‘Mijnheer!

‘Stel u volkomen gerust: ‘Le petit Coureur’ is geen manspersoon. Het is noch een losbandig-levende kerel, noch een beroepsfietser: twee beteekenissen, die, ook te Nederoverkaekebeel, het Fransche woord ‘Coureur’ hebben kan, zooals u waarschijnlijk niet onbekend zal wezen. Neen, het is geen man: het is een biljart. Waarom deze biljart (zult gij mij vragen) een ‘Loopertje’ wordt genoemd, en zooveel van zich spreken doet: het is hetgene wat gij uit het vervolg dezer letteren zult komen te begrijpen.

‘Deze biljart immers is geen gewoon biljart. Hij vertoont namelijk deze bijzonderheid, aan zijne oppervlakte

[p. 471]

onderscheidene kleuren te dragen, dewelke kleuren op hunne beurt elk den naam van een land voeren. Langs die gefingeerde landen nu loopt, in eene gleuf, een looden baasje, dat, pneumatisch voortgestuwd, blijft staan naar gelang de stuwkracht grooter of kleiner is. En het is om geen andere reden - ik mag het u verzekeren - dat men dat stuk lood ‘Le petit Coureur’ noemt.

‘Nu bestaat het spel hierin, dat gij het loopertje aan het loopen krijgt. Blijft het staan, laat ons zeggen op Betsjoeanaland, dan ontvangt gij tienmaal uw inzet terug. Blijft het, integendeel, reeds stoppen, laat ons zeggen te Nederoverkaekebeek, dan strijkt gij niet meer op dan gij gewaagd hadt. En er zijn zelfs streken op den aardbodem die heelemaal niets opbrengen, - de Noordpool bijvoorbeeld. Zoodat gij, ten Noordpole aangeland, het verpande geld verliest (zonder te spreken van de verkoudheid die gij oploopt!) - Dit is niet meer dan een schema van het spel. In werkelijkheid is het veel ingewikkelder. Maar ik wil u niet overspannen, ziet u.

‘Nu bezit het uitvindingsbrevet van dezen merkwaardigen biljart een eigenaar, die een bijzonder ijverig man blijkt te zijn. Nauwelijks had hij zijn geniaal idee geconcipieerd en verwezenlijkt, of hij liep al de herbergen en slijterijen van België en omstreken af, om toelating te erlangen, aldaar een exemplaar van zijn toestel te plaatsen, dat, onder toezicht van een bediende van hem, ten behoeve der liefhebbers fungeeren zou. Hij ging zoover, die uitvinder, dat hij tot twintig frank daags voorstelde aan de koffiehuizen, om in hunne gelegenheid zijn biljart geplaatst te krijgen. Hetgeen (gij zult het misschien niet gelooven, maar ik verzeker u dat het gebeurd is)

[p. 472]

argwaan wekte bij de heeren van het gerecht.

‘De uitvinder van het Loopertje werd beklaagd, waagspelen, in België verboden, aan de schraapzucht van den volke over te leveren. Hij protesteerde: zijn spel was er een van bloote handigheid. Hij bood aan, het voor de heeren van den gestoelte te bewijzen. En inderdaad, geholpen natuurlijk door den Duivel van het Spel (gij hadt het geraden), slaagde hij erin, dank zij, ik weet niet welke kansberekeningen, telkens met zijn Coureurtje het land te bereiken, dat hij op voorhand aangekondigd had.

‘En het gerecht ging op de zaak niet verder in. Het onderzocht niet waarom zoovele arme stakkers (want het spel heeft vooral in de volkswijken en onder werkvolk warme aanhangers) er steeds maar bij verloren, terwijl de uitvinder, die de knepen kende (er werd later aangetoond, naar het schijnt, dat door den ‘croupier’ gemakkelijk bedrog kan gepleegd) steeds won. Het spel werd dan ook ‘reconnu d'adresse’. In al de staminees werd dit aangeplakt. En nimmer werd er, bij geloken blik der politie, te Brussel en omstreken zooveel gespeeld, en tegen even hoog geld.

‘Intusschen valt het voor, dat zekeren Zondag een zeventienjarige knaap eene tachtigjarige vrouw vermoordt. De jongen, een behangersgast, was den vorigen dag zonder zijn weekloon naar huis gekomen: hij had het verspeeld op ‘le petit Coureur’. Zijn vader, die onderkoster is (ik vind dat zoo belachelijk niet) en wien hij wijs had gemaakt, dat hij eerst den Maandag zou betaald worden, riekt lont en onthoudt hem zijn Zondaagsch drinkgeld. De jongen, wanhopig omdat hij aan zijne speelmanie niet kan gaan voldoen, gaat aan eene oude vrouw, die bij de

[p. 473]

familie inwoonde, een halven frank te leen vragen. De oude vrouw weigert. De jongen ontsteekt in woede, en met een onaanzienlijk doch goed geslepen pennemesje snijdt hij de keel over der oude vrouw. Waarna hij zelf door het venster springt....

‘Stel u gerust: hij zal van zijne kwetsuren genezen. Maar de oude vrouw is helaas dood. Hetgeen bewijst, dat de heer Max groot gelijk gehad heeft, als burgemeester van Brussel tusschen te komen.

‘De heer Max heeft namelijk besloten, enkele dagen geleden, hooge rechten te heffen op ‘Le petit Coureur’. Vermits de eigenaar twintig frank plaatsgeld daags kan betalen, kan hij ook wel twintigduizend frank per biljart en per jaar in de stadskas storten: aldus redeneert niemand minder dan burgemeester Max. Ik weet niet of deze redeneering, aan de strengste logica getoetst, volkomen steek zou houden. Maar wij zijn hier niet om alle redekunstenaars de loef af te steken, niet waar; maar wel om te beletten dat ‘Le petit Coureur’ verder oude vrouwen zou vermoorden. In welk geval hij dan inderdaad op Jack de Ripper zou gaan gelijken.....

‘Burgemeester Max werd in zijn goed voorbeeld gevolgd door al de burgemeesters van al de voorsteden; wat zeg ik? (ja?) door den burgemeester zelfs van Leuven, als mijn geheugen mij niet bedriegt.

‘Wat mij de zoete hoop koesteren laat, dat het Loopertje weldra.... uitgeloopen zal zijn. Want, ziet u, ik hou van oude vrouwen....

Waarmede ik de eer heb, Mijnheer, U mijne eerbiedige groeten toe te vertrouwen.

Geachte lezers, ik verkies aan dezen brief, gericht

[p. 474]

tot de vrouw des geneesheers van Nederoverkaekebeek, geen ankel woord toe te voegen.

N.R.C., 8 Augustus 1913.