Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 458]

En nu?

Brussel, 31 Juli.

Wij hebben vandaag de knoop doorgehakt. Er is zelfs in elke partij minstens één Alexander gevonden, om den houw te beslechten. En vanavond kunnen wij elkander bezien, met eenige verwondering, en haast zonder lachen: het is gedaan met de obstructie; en vanaf 14 October e.k. krijgen wij een bijzonder zittinkje om onze vingers bij af te likken, al bestaat het festijn dan uit slechts één enkelen schotel: de schoolwet.

Op 22 dezer zullen wij met verlof gaan. En ik dank u, mevrouw, voor de wenschen die gij mij voor mijne aanstaande vacantie toestuurt. Al heb ik ze, intusschen, bij nog heel wat arbeid te verdienen: de bespreking, 's ochtends, van de bespreking der begrootingen, en 's namiddags van de wetsontwerpen op de nieuwe belastingen. Maar: wij hebben vooruitzichten; en: Leve de vrijheid, al komt zij wat laat!....

Eigenlijk danken wij de oplossing aan Paul Hymans. ‘Quousque tandem?’ vraagt hij in het Fransch. Want hij kent zijne klassieken. ‘Hoelang gaat men obstructie uitlokken en toelaten? Wij schijnen wel onze werkzaamheden en onze waardigheid prijs te willen geven aan... Ja, aan wat? (Rechtuit gezeid, ik vraag het mij eveneens af!). - Laat ons trachten, te handelen met bezonnenheid en mate. Nu dat de zomer het op de vlagen gewonnen heeft, is er niets zoo nuttig. De zomer: voelt gij niet hoe hij onze aanwezigheid opeischt, aan het strand en op het gebergte? Laat ons dus uiteengaan, en, verzadigd van nieuwe

[p. 459]

lucht, in Oktober weêr deze muffe vertrekken betrekken.’

‘Maar ik heb nooit beters gevraagd!’ verzekert minister de Broqueville. ‘Waart gij verleden week dan doof, toen ik het voorstel-Hymans als het ware bakerde en mondig maakte? Inderdaad: toen wildet gij niet hooren. Gij wenschtet een poosje obstructie. Ik liet u doen, overtuigd dat gij er het eerste moe van zijn zoudt. En zie...’

Anseele wil niet gezegd hooren, dat hij een obstructionist zou zijn. En Vandervelde nog oneindig minder. ‘Nimmer ofte nooit is het in onze gedachte gekomen’, verzekert hij, ‘ons tegen regelmatige, hoofsche en inschikkelijke bespreking der schoolwet in October te verzetten. Niet meer dan dat wij er verder aan denken zouden, obstructie te maken tegen de belangrijke en achtingswaardige begrootingsontwerpen, die ons zoo beminnelijk worden voorgedragen, van op het oogenblik dat gij het schoolwetsontwerp van den gezichtseinder schuift. Obstructie kan nuttig zijn. Maar zij kan ook schadelijk zijn. Dus: tot op 22 October a.s., niet waar, mijne heeren? Dan vindt gij in ons de heerlijkste der tegenstanders. En in 1914 ligt de baan glad om de verkiezingscampagne te doen plaats grijpen of nog alleen het kiesrecht.’ En Anseele treedt met zeldzame kalmte bij: ‘Juist! Goed gevlogen, Vandervelde! Nooit zal ik zoo vreedzaam hebben gestaan tegenover de begrootingen!’

‘Ik ook niet! Ik ook niet!’, verzekert Woeste. ‘Ik zou wel hebben gewild, dat wij er maar onmiddellijk van afwaren, van die schoolkwestie. Maar vermits gij een beetje moe zijt... Hymans is voorwaar een “honourable man”. Gelijk gij het allemaal zijt: “honourable men”. En leve Shakespeare!... Vandervelde heeft gezeid, dat de socia-

[p. 460]

listen te rekenen van 14 October bezadigd zullen zijn. Ik meen dezelfde belofte te mogen afleggen voor hetgeen de rechterzijde aangaat. Heeft dezelfde Shakespeare het niet gezeid: “To be or not to be?” Bezadigd zijn of niet? Gij hebt het eerste verkozen. Ik feliciteer u’.

‘Ik ook’, verzekeren, dupliceerend, Anseele en Vandervelde. En nederig eindigt Woeste: ‘Ik geloof wel, dat ik duidelijk mijne meening veropenbaard heb...’

Het schouwspel zou zelfs mannenoogen in tranen hebben doen baden. De manhaftigheid van minister de Broqueville zet een einde aan deze eventueele sentimentaliteit. Hij stelt de nieuwe dagorde der Kamer vast: 's ochtends de begrootingen, 's namiddags de belastingen. En een beetje spoed, asjeblieft!....

En iedereen is en blijft 't akkoord.... Zoodat gij, van volgende Woensdag af, heel aardig proza van mij te lezen krijgt over de wijze, waarop de Belgische staatsburger wordt uitgebuit...

En intusschen?

Of beter gezegd: En nù?

Welnu: van uit hun standpunt hebben de leden der rechterzijde stinkend ongelijk gehad, aan de socialistische linkerzijde toe te geven. Het ligt immers voor de hand, dat deze van de vacantie gebruik gaat maken om een groote beweging door heel het land tegen de nieuwe schoolwet op touw te zetten. De leden der regeeringspartij, die met de bekende halsstarrigheid de schorsing der zitting en de verdaging van het schooldebat hadden bevochten, voorzagen wel dat alle verlof hun noodlottig kon zijn. Liever nog obstructie in de Kamer - hetgeen de mogelijkheid van zulke beweging belemmerde en onmogelijk kon ma-

[p. 461]

ken - dan verdaging, die toe zou laten de oogen der bevolking te openen op de wondbare plekken van onderhavig wetsontwerp. (Gij zijt rijk genoeg aan verbeelding, om u voor te stellen op welke wijze zulke oog-opening geschiedt.)

Dat wetsontwerp, het ziet er anders wel goed uit. Schoolplicht, invoering van vierden graad, geneeskundige dienst, een aantal andere diensten nog: het is niets te veel; het is voor een deel misschien nog onvoldoende; maar... het brengt ons toch een eindje vooruit in de rij der beschaafde volkeren. En beter laat dan nooit... Er blijft echter, zooals ik u sedert drie jaren in de ooren schreeuw, het befaamde artikel 15 der Grondwet, dat, naar ik vrees, nooit rationeel wordt uitgelegd; en er is verder de gelijkstelling van geestelijke met wereldlijke onderwijzers, voor wat staatstoelagen aangaat.

Het is goed te begrijpen dat zulke gelijkstelling heftige bekamping vindt aan de linkerzijde. Misschien kan de minister nog enkele amendementen aanvaarden, die den gehuwden onderwijzer, die kinderen heeft, bevoordeeligen zouden. Maar dit zou niet beletten, dat het princiep recht bleef: gelijke bezoldiging voor gelijke diensten.

En rechtuit gezeid: die vraag komt mij als onoplosbaar voor. Niemand links zal de stelling van den minister aanvaarden; en het is zelfs te vreezen dat ook rechts sommige leden uiting zullen geven aan de klachten van wereldlijke, zij het dan ook vrije en katholieke onderwijzers, die vrouw en kinderen hebben, een stand hebben op te houden, en niet wenschen gelijk te worden gesteld met geestelijken, die leven op kosten van de orde waartoe ze behooren en wier gewin noodzakelijk in de gemeene kas dezer orde zou gaan. En het zou mij dan ook alles behalve ver-

[p. 462]

wonderen, indien het tegenwoordige ministerie op deze schoolwet het lot zou ondergaan van het ministerie-Schollaert. Temeer dat de heer Woeste, zooals gij weet, geeischt heeft rapporteur der wet te zijn. En de heer Woeste wenscht niet beter, kabinetten te zien vallen, die weinig geneigd zijn hem naar de letter te gehoorzamen....

N.R.C., 2 Augustus 1913.