Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 448]

De tentoonstelling te Gent
XI

Brussel, 28 Juli.

Het was afgesproken met uwen correspondent te Antwerpen: gij krijgt van ons niet meer dan éen feestelijken optocht per week.

Want denkt niet dat de stoet die Zondag, 21 dezer, Antwerpens bevlagde straten doortoog en aan hooge wagens doorwaggelde, de eenige was waar dien dag het Vlaamsche vaderland zich in verheugen mocht: ook Gent, heel Gent, met de talrijke vreemdelingen die de oerlandsche bevolking waren komen te verdubbelen, was dien dag, niettegenstaande het dreigement der Belgisch-nationale regenvlagen, de deur uitgekomen, om te zien hoe de Koninklijke wapengilde van Sinte Machiel, in een Ommeganck die verbeelden zou, ten tijde harer stichting - aanvang 1600 - het inhalen van haren ‘koning’, haar driehonderdjarig bestaan zou vieren.

Die twee optochten waren trouwens de eenigen niet, die in den loop der maand eene Belgische stad in feestvreugde zouden brengen: Luik was Antwerpen en Gent voorgeweest, toen het, bij de Blijde Intrede van het Belgische vorstenpaar, in een kleurigen stoet zijne ‘cramignons’ of volkszangen (die, tusschen haakjes, onder de allerschoonste zijn) verbeeldde. En ook Doornik ging vooraf, met een prachtig steekspel en het erbij behoorend geleide, dat de ridders binnen het strijdperk volgt.

Gij zult u herinneren, dat ik U al meer van zulke optochten beschreven heb. En het zal U een bewijs geven

[p. 449]

dat wij met ons krachtig heden, niettemin sterk in het verleden leven. Al is dat beeld van het verleden niet altijd streng overeen te brengen met de historische wetenschap. Wij zondigen daar meer dan eens tegen, eerst omdat wij ons moeilijk ontdoen van de cliché's van de ‘steenen gedachten’, zooals Verriest dat noemt, die een vereenvoudigd lager onderwijs in ons naliet, deels ook omdat wij in alle werkelijkheid zoo krachtig in het moderne leven meêdoen. Zoo werden bij die optochten meer dan eens groepen gevormd die met de geschiedenis geen uitstaans hebben dan dat eener onuitroeibare overlevering, - en ziet men in elken historischen stoet figuranten loopen met elastiekschoenen en een sigaar in den mond. Maar den volke hindert dit niet: het gaat hier immers alles behalve om waarheid, en zelfs niet om schoonheid; hier mag alleen spraak zijn van vreugde; eene vreugde die gepaard gaat met fierheid om de heerlijkheid van 's volks sterk gevoeld verleden. - Zoodat wij hier al heel veraf staan van de Hollandsche studentenmaskarades, die wel iets hoogers bedoelen, en doorgaans dan ook keuriger zijn... en koeler.

Gisteren nu ging de Ommeganck der Hoofdgilde van Sinte Machiel ten tweeden male uit. En ten tweeden male mocht ik hem bewonderen. Bewonderen, bijna zonder dat mijn kritische geneigdheid, de lust tot vitten, die mij in mijn slecht karakter is aangeboren, door eene of andere storende bijzonderheid werd aangeprikkeld; bewonderen met gretige oogen en gestreelde ooren; bewonderen iets dat eerder stemmig was dan uitbundig, en mij dan ook ander genot verschafte dan bloot dat eener geestdriftige meêvierende feestmenigte.

't Is dat vandaag - wij schrijven Anno Domini 1613 -

[p. 450]

de aartshertogen Albrecht en Isabella naar hunne goede stede Gent zijn overgekomen, aldaar zij tegenwoordig zullen zijn bij den intocht van den gildekoning, die den oppervogel schoot. En vanwege dit hooge bezoek zal het zijn, dat behalve de huldigende gilde die dezen inhalen zal met de, anders geringere, zij het dan toch steeds statige, plechtigheid, ook bij den stoet zich zullen voegen magistraat en gemeentelijke militie; zullen opkomen de andere confrerieën, die zijn van Sint-Joris, Sint-Sebastiaan en Sint-Antone; zich zullen laten onbetuigd noch ambachten noch kamers van rhetorica. Heel de stad immers wil dank brengen en eer den vereerden aartshertogen, die den vrede bestendigen zouden, en onder wier regeering mocht bloeien de handel en schitteren de kunst. En, daar zij hem welgevallig gade zullen slaan van af het bordes des stadhuizes, zal de stoet in vol ornaat aan hen voorbijspanceeren.

En daar treedt hij al aan. Van uit de verte overschetteren trage en plechtige trompetten het doffe geroffel der trommen. Rolt aan daarop, achter den standaard-drager der stad en zijne ruiters, de wagen van den Leeuw van Vlaanderen. (Eene mislukking, die wagen). Waarop, gedragen van zware paarden, fier aan achter hunne kenteekenen, de machtige vleeschhouwers en de vischkoopers. Te voete volgen achter hun blazoen, dat is een schip van natuurlijke koleuren op een zilveren veld, de schipmans; en het zijn dan bakkers en het zijn de smeden, en 't zijn de wollewevers die gaan achter hun schild dat is van kelen, met een zilveren, goed-bekroonden leeuw, en twee gulden speelkens. - De wacht der borgers, in zware rusting, komt nu stap-aans, achter de fijfelaars, geleid

[p. 451]

van opperdeken en baljuw; zij zijn de eerewacht van den heden gehuldigden Gildedeken die, den gouden vogel op de fiere borst, het teeken zijner hoogwaardigheid, rijdt vooraan den Eed, die, van zijde en felf, den rijkdom der wapenen en de schittering der juweelen, betuigt te behooren tot de aanzienlijken in der stede. De stede-zelf, zij is vertegenwoordigd in een praalwagen - geen meesterstuk weer! En nu volgen Aartshertog en Aartshertogin in hunne gouden karossen, omringd van den magistraat in volle staatsie, begeleid van eene hofhouding, daar menig lid zijn conterfeitsel van had, zeer kunstig gedaan bij Peter Paulus Rubens. - De cleregie kan niet ontbreken: wit en rood treden kanonniken aan. En dan zijn het weêr, volwapenig, midden muzieken, de andere gilden: de koninklijke en ridderlijke gilde van St. Sebastiaan, de Soevereine van Sint Antone. En van de zoeten vooyzen der maagdekens begeleid, daarna aanrijdt de wagen der Fonteyne, de koninklijke kamer van rhetorieke, daar men ziet de wetenschap met haren fakkel en de domheid verbeeld bij een ezel; terwijl de muzen Pegasus leiden, die bereden is van Apollo-zelf... En volgen nog groep op groep; tot de stoet - hij heeft ruim een halfuur noodig om, onafgebroken, aan U voorbij te tiegen - besloten wordt door krijgshaftige ruiterij van brieschende rossen en de hoovaardige deftigheid der soldaten.

Aldus trekt de optocht - onmogelijk er U al de pracht aan kleeragie, de statige sierlijkheid der ordonnantie, de weidsche deftigheid der deelnemers, waaronder velen behooren tot den besten adel in den lande, te beschrijven - aldus trekt de optocht door de straten der stede Gent, naar het feestpaleis der tentoonstelling - hetgeen

[p. 452]

ons ineens weêr naar 1913 verplaatst. Moeten de wagens buiten blijven: één voor één treden de groepen in de reuzenzaal, vullen ze met kleurigheid, zetten ze, tegen de met perspectieve landschappen bemaalde wanden aan, vol heldere levendigheid. Wij zijn, onder het ijzeren bintwerk, dat de wetenschappelijke stevigheid van het heden verbeeldt, ineens verplaatst in een droom-verleden, dat daar, onder onze blikken in harmonieuze orde opgesteld, in onze oogen gaat leven als eene nieuwe, maar sedert lang vertrouwde heerlijkheid.

Maar daar stuiven de opengelaten middenruimte een veertig ruiters binnen en zij gaan, in weergalooze gratie, op hun sierlijk- en nobel-stappende dieren, een carrousel uitvoeren, daar alle oogen in bewondering op gevestigd zijn, en waar mij niets in stoort dan de paarden, die nerveuze-cavaleriepaardjes, welke ons uit Arabië via Spanje, en later uit Engeland moesten toekomen, en die zoo weinig gemeens hebben met de machtige zeventiend'eeuwsche beesten, de stevige krijgsrossen uit den gulden tijd, - die echter, ik beken het, de dolle fantasia, die het feest besloot, onmogelijk zouden hebben gemaakt.

En aldus verliep het feest der koninklijke en ridderlijke gilde van Sinte Machiel, in stemmigen praal, en dat door niets werd gestoord.

Zoodat burgemeester Braun, die anders voor standjes en botsingen beducht is (deze, geheel Fransche feestelijkheid, al gold het eene Vlaamsche gilde, hadde ze wel kunnen uitlokken), zoodat burgemeester Braun groot gelijk had, dezen schoonen Ommeganck niet te verbieden.

N.R.C., 30 Juli 1913.